We vroegen Nederlandse studenten of het niet eens tijd wordt om te rellen

De komende tijd lees je op VICE alles over studieschuld, stress, en de vraag of studeren nog de moeite waard is. Lees alle verhalen uit de VICE Student Guide hier.

Studenten die in 2020 beginnen aan een nieuwe studie zullen meer moeten gaan terugbetalen na hun studie, zo blijkt uit het nieuwe wetsvoorstel dat afgelopen week is ingediend bij de Tweede Kamer. Als de regeling doorgaat, dan zullen studenten die na 2020 beginnen maandelijks zo'n 18 procent meer moeten gaan terugbetalen. Als je van de maximale termijn gebruik maakt, zou je daardoor straks duizenden euro's duurder uit zijn.

En dat is niet het enige bittere studentennieuws. Het kabinet beloofde dat er door de invoering van het leenstelsel 1 miljard vrij zou komen om te investeren in het onderwijs, maar helaas, die belofte bleek te rooskleurig. Daarbij is de kansenongelijkheid onder studenten niet af- maar toegenomen, hebben afgestudeerden minder kans op een koopwoning door hun hoge studieschuld en stokt het aantal mbo-leerlingen dat wil doorstromen naar hbo.

In 1968 brak er in Parijs studentenopstand uit, waarbij het falende onderwijssysteem flink onder druk werd gezet. Relschoppers gingen op de vuist met de politie en de stad werd volledig op zijn kop gezet, wat leidde tot nieuwe parlementsverkiezingen. Afgelopen zomer is er een klein relvuurtje aangewakkerd bij de Universiteit van Amsterdam, en zijn er verschillende protesten en marsen geweest – maar zo ver als een grootschalig, landelijk straatprotest zoals toen in Parijs is het nog niet gekomen. Ik was benieuwd of studenten het niet eens tijd vinden om met z’n allen alarm te slaan.

VICE: Ha Dim! Wat vind je ervan dat het leenstelsel duurder wordt voor studenten?
Dim: Ik ben er als student totaal niet blij mee. En zeker voor de nieuwe studenten die dit persoonlijk raakt. Gelukkig is dat bij mij niet het geval. Die 18 procent lijkt geen enorm bedrag, maar zij gaan er echt op achteruit.

Is het daarom niet eens tijd om in actie te komen, ook voor die nieuwe studenten?
Dat zou heel mooi zijn! Wat mij een beetje tegenhoudt is dat de politiek om de vier jaar verandert. De ene minister belooft iets, verandert het systeem en dan gooit de ander het weer om. Daardoor lijk je echt machteloos.

In Parijs heeft zo’n studentenrel ooit gezorgd voor beleidsverandering. Dat zou hier toch ook moeten gebeuren?
Ja, dat klinkt top! Laatst was er hier ook een relletje op de UvA, toen pleitte studenten en docenten tegen bezuinigingen in het hoger onderwijs en wilden ze uit protest op de campus kamperen. Er kwamen agenten en shit, maar het liep niet zo goed af voor de studenten. Ze werden een soort van weggeslagen door de politie en hebben straf gekregen.

Denk je dat het wel zou werken met een enorme groep mensen die lopen te rellen met spandoeken in Den Haag?
Lastig te zeggen, een grote groep met spandoeken maakt misschien wel indruk, maar ik denk dat er uiteindelijk niks wordt aangepast. De politiek zal eindeloos redeneren om het goed te praten, zoals ze altijd doen. In een ideale democratische wereld komen we met zijn allen in opstand, rellen we, en verandert er iets. Maar mensen durven het niet meer.

Waarom niet?
Dat heeft denk ik te maken met de verandering van de samenleving en de digitalisering. Mensen laten hun stem online horen en durven het niet meer face-to-face. Dat is heel zonde.

Ben je van plan om door te studeren?
Ik heb al een flinke studieschuld, dus ik zou het nu minder snel doen. Financieel gezien zou ik het misschien niet eens kunnen.

VICE: Hallo Nadia! Het nieuwe wetsvoorstel betekent dat het studentenleven voor nieuwe studenten behoorlijk duur gaat worden.
Nadia: Het is belachelijk veel geld, ja. Studenten hebben het al niet breed en hebben amper tijd om te werken. Ik kom nu al bijna niet rond, moet je nagaan hoe het voor die nieuwe studenten gaat zijn.

Is het niet tijd om te rellen?
Ja, maar als we dat willen doen, moeten we het allemaal doen. Een grote groep vormen. Sociale media gebruiken ligt natuurlijk voor de hand, maar om echt iets teweeg te brengen moeten we samenkomen op de universiteit bijvoorbeeld – maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Heb je tips voor de nieuwe studenten om hun studententijd nog enigszins door te kunnen komen?
Koop geen onnodige dingen. Deze jas die ik aanheb, kostte me meer dan driehonderd euro aan geleend geld. Daar had ik achteraf gewoon m’n huur van moeten betalen, dus daar heb ik wel spijt van. Je kan jezelf wel trakteren, maar doe dat dan met geld dat je hebt verdiend met werken.

VICE: Hoi Nicole! Het leenstelsel wordt vanaf 2020 hartstikke duur. Is het niet tijd om de hooivorken af te stoffen?
Nicole: Holy shit, ja dat vind ik wel. Ik leen maximaal bij en mijn leven in Amsterdam is al heel duur, laat staan die van de nieuwe studenten.

Waarom doe je dat dan niet?
Ik weet niet hóe. Maar met hooivorken lijkt me wel een leuk idee.

Denk je dat studenten er iets tegen kunnen doen?
Nou, ik denk het wel. Als er een serieus plan is om het systeem te hervormen werk ik graag mee. Maar ik denk ook dat de politiek dit niet zomaar doet; hun reden zal vast goed doordacht zijn. Misschien zijn de hooivorken bij nader inzien wat overdreven, en moeten we het toch hebben van gesprekken met de politiek.

Maar de politiek is niet één van haar beloften voor het onderwijs nagekomen. Heb je niet juist het idee dat de politiek de nieuwe generatie studenten wantrouwt?
Ja. Dat blijkt trouwens ook uit het feit dat studenten tegenwoordig geen basisbeurs meer krijgen. Dat ze nu nog meer moeten gaan terugbetalen is wel heel heftig. Het gaat te ver.

VICE: Hoi jongens! Studeren wordt alleen maar duurder en je krijgt er verschrikkelijk weinig voor terug. Wordt het niet eens tijd om de barricaden op te klimmen?
Mert: De politiek naait ons weer keihard. Maar het heeft denk ik geen zin om iets te doen.
Dioncé: Ik heb er geen last van. Toen ik geld leende kocht ik kleren en schoenen en dat vonden m’n ouders niet chill. Ik leen niet meer, dus dan ga ik er ook geen punt meer van maken.

En als er duizenden mede-studenten zijn die wel gaan rellen, zou je dan meegaan?
Mert: Ik denk het niet. De politiek vertrouw ik niet, ik vertrouw alleen mezelf. Ik zie het gewoon niet gebeuren.
Dioncé: Nederlandse kinderen zijn gewoon te braaf. We pikken alles en dat moet eigenlijk stoppen. Maar dat gezegd hebbende: ik ben ook niet van het protesteren. Sorry, maar ik zou er niet tussen gaan staan.

Stel, je zit in het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hoe zou jij het dan regelen voor studenten?
Dioncé: Als ik de macht zou hebben, zou ik ervoor zorgen dat iedereen met weinig geld kan studeren. Nu kunnen alleen de rijken zorgeloos studeren, en dat zal zo blijven als de VVD de grootste partij blijft.

Is er nog hoop voor nieuwe studenten, of denk je dat ze het verlies gewoon zullen moeten accepteren?
Mert: De nieuwe studenten zijn gewoon fucked, helaas.
Dioncé: Het leven is oneerlijk en wordt alleen maar oneerlijker. Ik zou dit positief af willen sluiten, maar ik weet echt even niet hoe.

VICE: Hoi Victor! Onderwijs wordt bijna onbetaalbaar. Is het tijd voor hommeles?
Victor: Ja, waarom niet? In Nederland kan dat enorm worden. Je hebt hier genoeg studenten, ook internationals en Belgen zoals ik. En wij zullen ook meedoen. Wij kunnen onze visies delen uit ons land en misschien kan de politiek daar wat van leren.

Waarom doe je dat dan niet?
Als het stijgt naar de prijzen die ze nu hanteren in de Verenigde Staten bijvoorbeeld, grijp ik in. En dat kan zomaar gebeuren. Nu doet het mij nog te weinig.

Hoe zou je dat dan precies aanpakken?
Ik zou met een grote groep gaan en de volgende boodschap overbrengen: luister meer naar de mensen en focus je niet op je eigen ideeën en geld. Kijk naar het echte leven van de mensen op straat. Wij hebben al weinig geld, maar dat lijken ze niet eens te weten.

Wil je na 2020 nog aan een nieuwe studie beginnen?
Ik zou het wel willen, maar dat wordt dan te duur. Maar tegen die tijd zou ik absoluut gaan rellen, zodat ik wél door kan studeren. Studeren is zo belangrijk!