Hoe zorg je ervoor dat je niet moedeloos wordt van de klimaatcrisis?

Meld je aan voor onze Climate Coverage Now-nieuwsbrief als je onze klimaatverhalen van over de hele wereld wil ontvangen. Als je geen zin hebt om te wachten: lees hier wat we tot nu toe hebben geschreven over de klimaatcrisis.

Ondanks de grote hoeveelheid aan bronnen die de ernst en de urgentie van het klimaatprobleem aanstippen zijn er nog steeds mensen in hoge machtsposities die klimaatverandering ontkennen. De omvang van het probleem en het gebrek aan voldoende politiek antwoord maakt dat veel mensen zich machteloos voelen over klimaatverandering en de gevolgen ervan.

Hetzelfde geldt voor Eefke van de Wouw, Jongerenvertegenwoordiger Duurzame Ontwikkeling bij de VN. Als jongerenvertegenwoordiger reist Eefke het hele land door om van jongeren te horen wat zij belangrijk vinden als het gaat over klimaatverandering. Deze input neemt zij dan weer mee naar klimaattoppen en conferenties in het binnen- en buitenland. Kort samengevat, ze is een doorgeefluik van de Nederlandse jeugd op het gebied van duurzame ontwikkeling. Ondanks haar unieke positie, waarin ze wel degelijk invloed kan uitoefenen op de politiek, ervaart ook zij regelmatig gevoelens van machteloosheid. We vroegen aan haar hoe ze hiermee heeft leren omgaan en hoe ze toch de moed erin weet te houden om door te blijven strijden voor het klimaat.

Vice: Hey Eefke. Je hebt een relatief invloedrijke positie, hoe komt het dat je je alsnog regelmatig machteloos voelt?
Eefke: Ik zit eigenlijk een beetje in het oog van de storm. Tussen de politiek, de wetenschap, de jongeren en de klimaatstakingen in. Van al deze vlakken krijg ik input mee. Op het moment dat ik in de hoek van de wetenschap zit, dan wordt me daar duidelijk gemaakt dat we nu iets moeten doen. Het ene moment zit je tegenover een huilende klimaatwetenschapper die de urgentie van klimaatprobleem benadrukt, daarna moet je weer die langzame onderhandelingen in op het politieke vlak. Vooral bij de VN zie je hoe langzaam het politieke proces gaat. Alle 193 landen moeten het met elkaar eens worden. Dan zitten we drie dagen over één bepaald vraagstuk te discussiëren en dan wordt het uiteindelijk na al die moeite van de tafel geveegd. Dan voel ik me wel heel erg machteloos. Het is daarom juist ook belangrijk dat alle lagen van de samenleving iets doen, niet alleen de politiek of de VN.

Wat was de laatste keer dat je je zo hulpeloos voelde?
Dat was vorig jaar in Polen op de klimaattop. Die huilende klimaatwetenschapper was niet metaforisch, dat is gewoon echt gebeurd. We zaten in een conferentiezaal en een wetenschapper sprak over de staat van de wereld en waar die heen gaat. Het was een heftige presentatie en die man barstte op een gegeven moment in tranen uit. In de eerste instantie dacht ik: ‘’oh jezus, hoe moet ik hiermee omgaan, wat kan ik doen als hij dit al zo ziet?’’

Denk je dat we fucked zijn?
Nee, er is heel veel wat we niet meer kunnen redden, dat vind ik ook echt oprecht heel erg, maar er is ook nog heel veel wat we wel kunnen redden. Diersoorten die nog niet verloren zijn gegaan, gebieden die nog wel bewoonbaar zijn. Dat is de belangrijkste reden om toch tot actie over te gaan. De situatie is nog niet hopeloos, ook voelt het af en toe zeker zo.

Wat geeft jou dan hoop?
Dat er een bewustwordingsgolf over de hele planeet lijkt te gaan. Mensen zijn zich heel erg bewust van onze impact, of die nou positief of negatief is. Ik heb zeker nog hoop dat we er juist nog beter uit kunnen komen, hoe veel we nu ook al verliezen aan biodiversiteit en leefbaar gebied. Er is gewoon nog heel veel waard om voor te vechten.

Je hebt het ook vaak met jonge mensen over het klimaatprobleem. Welke zorgen delen zij met jou?
Als ik in Nederland ben dan ga ik zoveel mogelijk langs scholen en evenementen waar jonge mensen zijn. Een terugkerend thema daar zijn mensen die zich zo druk maken dat ze mentaal niet echt meer okay zijn. Naderhand komt er dan iemand naar mij toe die me bedankt en zegt: “Ik heb weer wat hoop, en weet weer beter waarop ik me kan focussen; want ik wist het gewoon even niet meer.’’ Hoe meer informatie je hebt, hoe machtelozer je je kunt voelen, omdat je door de bomen het bos niet meer ziet. Ik zie steeds vaker jongeren die daar mentale problemen door krijgen, en dat vind ik zorgelijk. Dit onderwerp moet serieuzer genomen worden, want vaak denken deze jongeren dat het klimaatprobleem niet genoeg reden is om er mentaal slecht aan toe te zijn en aan de bel te trekken. Dat is het natuurlijk wel. Ik ben daar dan ook heel open en eerlijk in. Dan vertel ik dat ik, toen ik het bericht kreeg dat de amazone zo heftig in brand stond, ook keihard moest huilen. Dat deed me echt heel veel, ook omdat ik weet wat de consequenties ervan zijn. Niet iedereen voelt zich zo verbonden met het klimaatprobleem; zulke mensen rekenen je dan vaak af met een simpel “hoezo ben je daar nou verdrietig over?”. Dit taboe moet worden doorbroken, want het is heel serieus probleem.

Wat vertel jij diegene dan die het klimaatprobleem even niet meer ziet zitten?
Dat het goed is dat ze er in ieder geval zijn. Dat ze zich niet thuis machteloos gaan zitten te voelen, of het probleem negeren. Ik vind het juist ontzettend dapper van onze generatie dat we laten zien dat het ons iets doet, omdat de generaties voor ons het ook aangeleerd hebben om een muur op te trekken en dat dit soort gevoelens niet echt geaccepteerd waren, terwijl iedereen ze natuurlijk heeft. Ik heb het idee dat wij die barrière een beetje aan het openbreken zijn. En dan de volgende stap is: wat kan je aan dat gevoel van machteloosheid doen? Daar probeer ik ze dan ook wel bij te helpen.

Welke tips geef je ze?
Ten eerste vertel ik ze dat verandering nodig is op alle niveaus: je hoeft niet bij de VN te zitten om wat te kunnen betekenen voor de wereld. Daarnaast is het probleem veel te groot om het in keer op te kunnen lossen. Focus dus niet op wat buiten je bereik ligt, maar ga op zoek naar wat jouw eigen haalbare bijdrage kan zijn. Houd jezelf dus bezig met wat je wel kan doen om het probleem aan te pakken. Stel, je kunt al je vrienden erover vertellen en zo jouw persoonlijke omgeving van het klimaatprobleem bewust maken – dan is dat waarmee jij je bijdrage kunt leveren. Kijk daarom naar je eigen kracht, en ga daarmee verder. Bovendien kan je het niet alleen, zoek dus ook mensen om je heen die je inspireren, naar je luisteren en je verder kunnen helpen. En ten slotte, wees niet te hard voor jezelf. Vergeet niet af en toe te lachen en te genieten.