Hoe je mensen duidelijk maakt dat je echt, echt geen alcohol drinkt

Lang geleden, toen het café nog de makkelijkste plek was om nieuwe mensen te ontmoeten, in plaats van de makkelijkste plek om een dodelijk virus op te lopen, ontwikkelde ik een slechte gewoonte. Als iemand me vroeg wat voor drankje ik dronk, zei ik dat mijn seltzer met limoen een “fuck-up juice” was.

Dat is een raar grapje, omdat ik niet denk dat je per definitie alles opfokt als je een alcoholist bent – wat ik ben. Seltzer is daarnaast een drankje dat ook gewoon wordt gedronken door mensen die hun leven keurig op orde hebben. Ik ben nu twee jaar nuchter, en heb vaker dan ik bij kan houden meegemaakt dat mensen vreemd of zelfs respectloos reageren als ik zeg dat ik niet drink. Maar door er een dom grapje van te maken, verleg ik de aandacht. Zo voorkom ik dat mensen nog meer vragen stellen of erop staan dat ik nog even een cocktail met ze kom drinken. Dit specifieke grapje is heel ongeschikt om mensen te laten lachen, maar erg geschikt om gefronste wenkbrauwen en bezorgde gezichten tevoorschijn te toveren – wat natuurlijk precies het idee is.

Het is niet de elegantste manier om het gespreksonderwerp te veranderen, maar het werkt wel. Ik heb liever zo’n klein ongemakkelijk moment dan dat ik over een langere periode continu drankjes af moet slaan, en dat is het scenario dat ik hier nu wil bespreken.

In de meeste gevallen gaat het zo: je zegt dat je geen alcohol drinkt, en de ander zegt: “Kom op, eentje maar!” Jij slaat dat aanbod af, de ander probeert je nog eens te overtuigen, en zo gaat het een beetje door – totdat een van de twee er genoeg van heeft. Als de ander eindelijk stopt met aandringen is dat ofwel uit respect voor jou, of omdat de boodschap zelfs voor de minst empathische mensen ter wereld duidelijk is als ze voor de honderdste keer ‘nee’ te horen krijgen.

Het moeilijkste gedeelte – waar ik je wellicht mee kan helpen – is het kruisverhoor. Je bestelt een drankje zonder alcohol, en iemand je vraagt waaróm, in vredesnaam. Terwijl het iemand natuurlijk totaal niet aangaat of je dat doet vanwege je gezondheid, omdat je zwanger bent of omdat je er simpelweg geen zin in hebt.

Zelf weet ik nooit zo goed wat de ander verwacht dat ik daarop antwoord. “Ik heb mezelf eigenlijk nooit zo afgevraagd waarom ik niet drink, bedankt dat je me uit de gevangenis van mijn gedachten hebt bevrijd! Biertje?” Ik kan me ook niet voorstellen dat iemand daadwerkelijk wil horen dat ik afgekickt ben. Dat zeg ik de helft van alle keren, maar dat verpest de sfeer totaal. Ik zeg ook weleens dat ik er gewoon geen zin in heb, wat een wat minder beladen antwoord is. Alleen dat roept wel weer meer vragen op, waardoor het kruisverhoor nog even doorgaat.

Hoe je ook antwoord geeft op de waarom-vraag, het is sowieso nooit genoeg. Mensen willen weten waarom je bent gestopt, of ze vragen of je het nooit geprobeerd hebt, of denken dat je je misschien niet zo lekker voelt. Ben je wat ziekig? Neem even een whisky!

Ieder antwoord leidt eigenlijk weer tot een nieuwe vraag. Dat is niet alleen onprettig, maar kan ook manipulatief zijn. Zelfs als de inquisiteur in kwestie de intentie heeft om vriendelijk te zijn, neemt dat nog niet weg dat je je ergens voor moet verantwoorden – waar je waarschijnlijk totaal niet op zit te wachten.

Als het niet werkt om beleefd te zeggen dat je geen zin hebt om erover te praten, is het wat mij betreft prima om gewoon een ander excuus te gebruiken – of dat nou waar is of niet. Vertel wat je wilt: dat je aan de antibiotica zit en geen alcohol mag drinken, de volgende dag heel vroeg op moet voor iets waar je heel scherp voor moet zijn, een bloedtest hebt, of heel allergisch bent voor likeur en bier en wijn en absint, enzovoort. 

Tuurlijk, liegen brengt je meestal niets goeds. Maar af en toe is het handig. Het is eigenlijk hetzelfde als een vrouw door iemand wordt lastiggevallen en daarom maar zegt dat ze een vriend heeft, om met rust gelaten te worden. Het is een bescheiden leugentje om bestwil, namelijk je zelfbescherming. Je kunt nog zo vaak zeggen dat je je niet wil verantwoorden voor het feit dat je niet drinkt, maar zolang dat nodig blijft moet je er toch maar mee zien te dealen, en dan het liefst op een manier die zo min mogelijk tijd en energie kost.

De geloofwaardigheid van je excuus hangt wel af van de machtsdynamiek in kwestie. Als je je niet veilig voelt of je je in een of andere professionele setting bevindt, heb je waarschijnlijk minder zin om te jokken. Als je er wel voor kiest om het ongemak terug te kaatsen, kun je altijd zeggen dat je nog steeds een zeurende hoofdpijn hebt van de gin-tonics van gisteravond en dat je het even rustig aan doet.

Het doel is om de vragensteller te laten dimmen, en hoe je dat doet kun je laten afhangen van de situatie. Weet in ieder geval dat de ander degene is die onbeleefd doet, en je dus best van je af mag bijten. En als je dan eindelijk met rust wordt gelaten, kun je jezelf in alle stilte op een nieuw glas fuck-up juice trakteren. Ik kan een extra limoenschijfje van harte aanbevelen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US