Hoe een menstruatiecup je leven kan veranderen

Elke maand droeg Melissa een week lang een korte broek onder haar normale kleding. De 26-jarige vrouw uit Puerto Rico verving al om de paar uur haar maandverband, maar ze was zo gewend geraakt dat ze tijdens haar menstruatie doorlekte dat ze liever maar het zekere voor het onzekere nam. “Ik moest mijn leven rond mijn ongesteldheid plannen, want er waren gewoon te veel dingen die ik daardoor niet kon doen,” zegt ze. Maar sinds ze is overgestapt op een menstruatiecup, duren haar menstruaties vijf à zes dagen in plaats van zeven of acht. Ook zijn ze een stuk lichter.

De menstruatiecup bestaat al sinds 1937, maar is altijd wat onder de radar gebleven. Het herbruikbare kelkje, dat daarom ook als milieuvriendelijke optie wordt gezien, is gemaakt van siliconen van medische kwaliteit. Het is de bedoeling dat je het opgevouwen in de vagina aanbrengt, waarna het vervolgens “openklapt” om menstruatiebloed op te vangen.

Maar naast milieuvriendelijkheid, lijkt er ook een onverwacht voordeel aan de cup te zitten. In juni werden 1400 gebruikers van deze cup ondervraagd op de Facebook-pagina van Put A Cup In It, en zei 53 procent minder dagen te bloeden nadat ze op zo’n cup waren overgestapt. Iedere bron die we voor dit artikel spraken – van onderzoekers en medische professionals tot voorlichters en fabrikanten – zijn bekend met dit fenomeen. Maar het is nog nooit wetenschappelijk onderzocht.

Jen, een lid van deze Facebook-groep, zegt dat haar menstruaties sinds haar bevalling niet te doen zijn. De 39-jarige vrouw uit Texas vertelt dat ze om de drie kwartier naar de badkamer moest voor een nieuwe tampon. “Ik gebruik de cup nu precies een jaar, en in plaats van zes heftige dagen hevig bloeden, zijn dat er nu nog maar twee, en één dag een stuk lichter,” zegt ze in een berichtje.

Kim Rosas is medeoprichter van de website Put a Cup In It, een educatief platform dat mensen helpt om een cup te vinden die bij ze past. Ze hoort regelmatig dat de cup iemands “leven heeft gered” en zegt dat ze zo vaak vrouwen heeft horen zeggen dat de ongesteldheid korter duurt en minder zwaar is, dat ze eigenlijk nog wel een hogere score bij de vragenlijst op Facebook had verwacht. “Minder afval gebruiken en geld besparen zijn bewezen voordelen van cups, maar de gevolgen voor je gezondheid en comfort – die niet onderzocht zijn – zijn natuurlijk net zo belangrijk,” zegt ze.

Wat medisch onderzoek en innovatie betreft, is geld allesbepalend. Net als het patriarchaat: vergelijk de innovaties die producten voor erectieproblemen hebben meegemaakt met die van menstruatieproducten. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het feit dat veel landen – waaronder Zweden, Noorwegen en Griekenland – menstruatieproducten nog steeds belasten als luxegoederen. In Nieuw-Zeeland daarentegen, waar iemand die ongesteld wordt het voor het zeggen heeft, kondigde premier Jacinda Ardern recent aan dat er op scholen binnenkort gratis menstruatieproducten te verkrijgen zullen zijn.

In tegenstelling tot maandverband, moet je voor cups je best doen om te snappen hoe het werkt, en is het nodig dat je je vagina goed leert kennen. Er is een reden waarom duizenden gebruikers advies uitwisselen in groepen als Put a Cup In It. Maar als je het eenmaal doorhebt, kunnen ze tien jaar meegaan – wat zowel geld als afval bespaart. En wat nou als blijkt dat moon cups, zoals ze ook weleens worden genoemd, menstruaties ook nog eens een stuk draaglijker maken?

Dr. Annemieke van Eijk, een Nederlandse klinisch onderzoeker aan de Liverpool School of Tropical Medicine, deed mee aan een meta-analyse uit 2019 van al het onderzoek dat naar de menstruatiecup is gedaan. Ze heeft weleens gehoord dat cupgebruikers kortere menstruaties ervaren, maar bevestigt dat er inderdaad nooit een klinisch onderzoek naar is geweest. “Er is een gebrek aan onderzoek, waarschijnlijk omdat het met vrouwen te maken heeft en het om een onderwerp gaat waar liever niet over wordt gepraat of waar zelfs een taboe op ligt,” mailt ze.

Dat taboe uit zich in meerdere dingen: van de onwil van mannen om over menstruaties te praten tot het feit dat vrouwen op sommige plekken worden verbannen als ze ongesteld zijn. Claire Baker, een in Londen gevestigde menstruatiecoach die mensen helpt om meer in lijn te leven met hun cyclus, noemt het een groot probleem dat er zo weinig onderzoek wordt gedaan naar de gezondheid van vrouwen. “Vrouwen zijn historisch gezien zwaar ondervertegenwoordigd in de meeste medische studies,” zegt ze. De misvatting is volgens haar lang geweest dat er zo weinig onderzoek en innovatie heeft plaatsgevonden omdat er “geen geld” verdiend kan worden aan vrouwengezondheid.

Baker is niet alleen een voorstander van cups omdat ze milieuvriendelijker en goedkoper zijn, maar ook omdat ze – in tegenstelling tot tampons – geen chemicaliën bevatten of de baarmoederhals irriteren. “Zowel bij mezelf als de vrouwen met wie ik heb gewerkt, leeft het idee dat er minder wordt gebloed,” zegt ze. “Al is het lastig om de hoeveelheid bij te houden als je maandverband of tampons gebruikt.”

Dr. Jen Gunter, gynaecoloog en schrijver van The Vagina Bible, zegt ook dat de kortere menstruaties waarschijnlijk te maken hebben met de hoeveelheid bloed die mensen denken te verliezen. “Vrouwen merken met cups op een hele andere manier hoeveel bloed ze kwijtraken dan met maandverband of tampons,” zegt ze. Collega-gynaecoloog en vruchtbaarheidsexpert Dr. Larisa Corda denkt dat de “negatieve druk” van de zuignap van de cup de stroom menstruatiebloed kan versnellen, waarmee het misschien “de lengte van de ongesteldheid beperkt”. Ook stelt ze dat de chemicaliën die in maandverband en tampons zitten (geurneutralisatoren, kleurstoffen, pesticiden en geurstoffen) invloed kunnen hebben op de bloedstroom en eventuele stolling.

“We hebben gehoord dat mensen kortere menstruaties hebben, en ik heb het zelf ook ervaren,” zegt Heli Kurjanen, de CEO van de Finse menstruatiecupfabrikant Lune. “De feedback is dat menstruaties korter duren en veel lichter zijn dan verwacht; over het algemeen vinden vrouwen hun ongesteldheid een stuk beter te verdragen als ze cups gebruiken.” Kurjanen benadrukt wel dat ze dit vooral via Facebook-berichtjes en e-mails van klanten heeft vernomen, en het dus weliswaar veelbelovend klinkt, maar geen wetenschappelijk bewezen gegeven is.

Een klinische studie zou volgens Kurjanen dus wel op z’n plek zijn. “Het is zonde dat dit onderwerp blijkbaar niet interessant genoeg is geweest om te onderzoeken.” Madalena Limão, van de Deense fabrikant OrganiCup, zegt ook dat onderzoek een “game changer” zou kunnen zijn voor de industrie en voor iedereen die weleens ongesteld wordt. “Als deze uitspraken wetenschappelijk ondersteund zouden zijn, zou het een groot verschil kunnen maken voor iedereen die worstelt met menstruatiepijn.”

Sandra, uit South Carolina in de VS, begon pas vijf maanden geleden met cups, op veertigjarige leeftijd. “Ik merkte meteen dat ik minder kramp had, en dat ik een dag minder bloedde,” zegt ze. “Het voelt ook alsof ik niet zo hevig bloed als eerst. Had ik dit maar jaren geleden al gedaan.”

Het is moeilijk voor te stellen dat iets met zoveel potentieel ongemerkt voorbij zou gaan als het voor mannen was geweest. Als jij ook ongesteld wordt, of geeft om iemand die dat weleens wordt, is het begrijpelijk als dat je pissig maakt – laten we dus ons best doen om te voorkomen dat deze kwestie doodbloedt.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE UK.