Ierse bendes voeren oorlog over drugs, met gruwelijke gevolgen

Een jongen van zeventien loopt door het Ierse havenstadje Drogheda. Het is 12 januari, zondagavond. Hij draagt een trainingspak van Hugo Boss en een jas van Canada Goose. Rond zes uur ‘s avonds wordt hij voor het laatst gezien.

De dag erna wordt er, vijftig kilometer verderop in Coolock, een sporttas gevonden door een groepje kinderen. Uit onderzoek blijkt dat de afgehakte ledematen die in de tas zitten van Keane Mulready-Woods zijn, de zeventienjarige jongen die de dag ervoor verdween.

Niet veel later worden er nog meer van zijn lichaamsdelen gevonden in de kofferbak van een brandende auto in het nabijgelegen Ballybough.

De brute moord op Mulready-Woods komt voort uit een bendeoorlog die tot nu toe aan drie mensen het leven heeft gekost, maar ook heeft gezorgd voor tientallen brandstichtingen. De betrokken partijen worden verdacht van dealen in drugs, maar de spanningen zijn zo hoog opgelopen dat beide kanten op wraak zinnen. Ze willen zoveel mogelijk psychologische schade aanrichten aan iedereen die ook maar iets met de vijand te maken heeft.

Het geweld zou zijn ontstaan in juli 2018, toen een dealer probeerde om een grote leverancier te vermoorden in Drogheda. De man raakte verlamd en werd later door zijn rivalen beschimpt over de telefoon. Het leidde tot aanvallen met molotovcocktails en schietpartijen, waarbij twee doden vielen: de een werd vlak buiten zijn huis in Louth vermoord, de ander in Bettystown in County Meath. Mulready-Woods had banden met de man die in 2018 werd neergeschoten, en werd eerder veroordeeld omdat hij een familie had geïntimideerd vanwege een drugsschuld.

Ierland is geschokt door de moord. Het is wel eerder voorgekomen dat moordenaars hun slachtoffers in stukken hakten, maar doorgaans was dat om bewijs te vernietigen; niet om mensen te intimideren. Het zou ook kunnen dat de aanval gefilmd was en naar het kamp van Mulready-Woods was gestuurd voordat de autoriteiten ervan op de hoogte waren. In whatsappgroepen worden veel beelden gedeeld die van de moord zouden zijn, en de Gardaí (de Ierse politie) verzoekt mensen met klem om dat niet te doen – aangezien het niet alleen schokkend is, maar ook nog eens ongeverifieerd.

De bendes gebruiken social media om elkaar te bestoken, en posten video’s van brandstichtingen en doodsbedreigingen van gemaskerde mannen. Op WhatsApp ging het gerucht rond dat de moordenaar van Mulready-Woods van plan was om de lichaamsdelen bij de huizen van twee bekende criminelen te leggen, als waarschuwing. Een van hen zou betrokken zijn geweest toen de verdachte vorig jaar werd afgeranseld, de beelden ervan kwamen op social media te staan. De man poseerde nog in de sportkleding van de verdachte om hem te vernederen. Meerdere Ierse kranten meldden later dat de Ierse politie van deze theorie uitgingen tijdens hun onderzoek.

Dr Páraic Kerrigan, een onderzoeker aan de School of Information and Comms van University College Dublin (UCD), zegt dat deze video’s opgevat kunnen worden als performance-misdaad, waarvan het de bedoeling is dat het gezien wordt.

Performance-misdaad kan van alles zijn, van happy slapping tot en met de onthoofddingsvideo’s van ISIS. “Het heeft meerdere doelen,” legt Kerrigan uit. “Het wordt vertoond aan een groot publiek, en daarbinnen ook weer aan specifieke doelgroepen; in dit geval twee bendes die proberen te communiceren en elkaar tegenwerken via een openbaar platform.”

Criminelen maken gebruik van gesloten groepen op social media om het Ierse medialandschap te bespelen – waar misdaad sowieso al op een problematische manier wordt geframed. Criminelen worden vaak neergezet als beroemdheden en krijgen een bijnaam, wat er volgens critici toe leidt dat jonge mensen het criminele pad aantrekkelijk vinden. Gewelddadige criminelen worden natuurlijk niet gevormd door WhatsApp, Twitter of Facebook, maar social media kunnen de situatie wel verergeren – de acties worden daardoor nog gewelddadiger en beter zichtbaar. Reputaties kunnen razendsnel worden aangetast, waardoor anderen ook weer snel actie willen ondernemen om hun gezicht te redden.

“Wat we zien is dat criminaliteit onderdeel is geworden van een infotainment-wereld, de gefaciliteerd wordt door social media,” zegt Kerrigan. “Ik denk zeker dat de celebrity-cultuur hier een rol in speelt, en dat mensen beroemd willen worden. De ironie is dat ze hierdoor vaak zelf voor het bewijsmateriaal zorgen dat tot hun veroordeling leidt.”

De moord op Keane Mulready-Woods is een belangrijk thema geworden tijdens de parlementsverkiezingen. Premier Leo Varadkar heeft aangegeven “iedere nodige maatregel” te treffen om de strijd aan te gaan met de bendes, en oppositieleider Micheál Martin pleit voor uitbreiding van de Special Criminal Court, die ooit is opgezet om leden van de IRA te berechten en tegenwoordig vooral gebruikt wordt voor machtige onderwereldfiguren.

Naast dat er op korte termijn actie moet worden ondernomen om te voorkomen dat de boel escaleert, zullen er ook maatregelen moeten worden getroffen om de wortel van het probleem aan te pakken. Nadat de partij Fine Gael in 2011 aan de macht kwam tijdens de economische recessie, werd er veel bezuinigd op lokale gemeenschapsinitiatieven, die er altijd voor zorgden dat jonge mensen minder snel de criminaliteit in gingen. Daar heeft Drogheda flink de gevolgen van ondervonden. Daarnaast kan er grof geld worden verdiend aan drugs: er worden recordbrekende hoeveelheden cocaïne gebruikt in het hele land.

“In achtergestelde gebieden als Rathmullen [in de buurt van waar het slachtoffer was vermoord], is het makkelijk voor jongens van twaalf, dertien à veertien om in de criminaliteit te belanden,” zegt een lokaal raadslid, Declan Power. “Die hebben helemaal geen geld of ondersteuning, ook niet van thuis.”

Power woonde in County Limerick toen er begin deze eeuw een soortgelijk conflict woedde, en ziet veel gelijkenissen tussen toen en nu. “Dicht bebouwde gebieden met een groot gebrek aan middelen en diensten, en dus veel criminaliteit. Destijds hield ik me veel bezig met het ontwikkelen van sport-initiatieven, en wat je ziet is eigenlijk hetzelfde. Aan woonwijken geen gebrek, maar verder staat er hooguit een schooltje.”

In een gebied waar de afgelopen jaren tientallen mensen zijn gestorven aan bende-gerelateerd geweld, is het duidelijk dat de aanpak van de Ierse overheid niet bepaald werkt. Tenzij er een langetermijnoplossing komt die de misdaad aanpakt bij de kern, ziet het ernaar uit dat er de komende tijd nog meer gewapende mannen door de straten van Drogheda zullen lopen, en dat nog meer jonge mensen als Keane Mulready-Woods zullen eindigen als slachtoffer van de onderwereld.