Waarom zijn voetballers geobsedeerd met snus?

Binnen de Premier League zijn er steeds meer zorgen over de beweringen dat tientallen voetballers verslaafd zijn aan het halflegale tabaksproduct ‘snus’.

Meerdere spelers zijn op camerabeelden te zien terwijl ze snus lijken te gebruiken, wat in de vorm van een klein vochtig zakje komt dat tijdens belangrijke wedstrijden achter de bovenlip wordt gestopt.

Volgens The Atlantic gebruiken Premier League-spelers het sigaretten-alternatief openlijk in de kleedkamers. Bij sommige clubs is het ook steeds populairder geworden bij minderjarige  aspiranten-spelers, waarvan sommigen het tijdens het voetballen gebruiken. 

Bertrand Traore, de spits van Aston Villa, en Mark Gillespie, de back-up keeper van Newcastle, zijn allebei gespot terwijl ze iets achter hun bovenlippen stopten toen ze laatst op de reservebank zaten, hoewel Traore ontkent dat het snus was.

Snus wordt meestal verkocht in kleine zakjes van postzegelformaat die wat weg hebben van theezakjes, en wordt meestal tussen de bovenlip en het tandvlees gestopt, waardoor er vanuit de tabak nicotine vrijkomt in de bloedsomloop. Het product lijkt op nicotinezakjes, waar geen tabak in zit, die legaal zijn in het VK en die door kinderen op school worden gebruikt. 

Hoewel sommige spelers door snus te gebruiken een beetje tot rust kunnen komen voor een wedstrijd, gebruiken andere spelers potentere merken om een “lift” te voelen waardoor ze op het veld een voetje voor kunnen krijgen. In de VS werden soortgelijke types rookloze tabak, toen veel spelers het regelmatig begonnen te gebruiken, in 2018 door het bestuurslichaam van baseball verboden vanwege zorgen over de verbanden ervan met mondkanker. 

In Europa en het VK is snus volgens een wet van de Europese Unie uit 1992 legaal om te bezitten maar illegaal om te produceren en te verkopen; Zweden is vrijgesteld van die wet, maar het product is online makkelijk te verkrijgen. 

Snus is echter een onderdeel van het dagelijks leven in Scandinavische landen. In Zweden, waar het sinds de 18e eeuw voortkomt, wordt het legaal verkocht en is het bij jongeren een populair alternatief voor sigaretten; het aantal dagelijkse rokers is hierdoor gedaald naar 4 procent. In Denemarken werd het zo veel gebruikt door schoolkinderen dat de overheid op snus sabbelen tijdens schooluren verbood. 

Het Royal College of Physicians heeft gezegd dat snus “duizend keer minder schadelijk is dan sigaretten”, en het product heeft een goede reputatie op social media. 

Maar nu zegt de Professional Players Association (PFA) van het VK dat terwijl een steeds groter aantal spelers snus gebruikt, er "meerdere" verslavingsgerelateerde hulp krijgen. 

Lee Johnson, de manager van Hibernian in Schotland, vertelde The Atlantic dat er naar zijn schatting zo’n 40 procent van de spelers de drug gebruiken. 

“Het is aan het verslechteren, en we moeten deze jongens dingen goed uitleggen, want het is erg verslavend,” zei hij. “Volgens mij zien ze het echte risico ervan op de lange termijn niet in.”

Hoewel nicotine op de controlelijst van de World Anti-Doping Agency staat, behoort het niet tot de verboden stoffen van de organisatie. Spelers die snus gebruiken verbreken dus geen regels, behalve mogelijke regels die door hun eigen club zijn aangesteld. 

Dit is niet de eerste keer dat snus in de media in opspraak kwam. Tijdens Euro 2016 werd Jamie Vardy, speler voor Leicester City en Engeland, voor een training met een blik Thunder Ultra gefotografeerd, een extra sterke variant snus, wat een hele mediastorm ontketende. De voormalige coach van Celtic, Neil Lennon, was ook een regelmatig gebruiker van de drug. 

In zijn autobiografie, die datzelfde jaar werd gepubliceerd, schreef Vardy: “Ik rookte af en toe wel eens een peuk als ik een keertje uit ging in Fleetwood, maar een van m’n maten introduceerde me aan snus toen ik bij Leicester CIty tekende, en ik ontdekte dat het me hielp om te relaxen. Het wordt door veel meer voetballers gebruikt dan mensen denken, en sommigen gebruiken het zelfs tijdens wedstrijden.” Het werd in 2018 nog eens een rage in de media toen de Daily Mail een zakje in de dug-out van Leicester City vond. 

Het valt niet te ontkennen dat snus in het VK door spelers van alle klassen wordt gebruikt. “Het komt belachelijk vaak voor,” vertelt een actieve non-league-speler, onder de voorwaarde van anonimiteit, aan VICE World News. “Het is vooral erg groot in Londen… bij een van mijn oude clubs gebruikten spelers het voorafgaand aan een wedstrijd, tijdens de wedstrijd, onderweg naar een wedstrijd, waar dan ook.”

Er is een logische reden dat atleten snus boven roken prefereren, namelijk omdat het de longen niet schaadt en dus de conditie niet remt. Er bestaat ook het algemene argument dat snus gebruiken aanzienlijk minder schadelijk is dan sigaretten roken. 

Sommige managers en coaches zijn van mening dat snus de vorm van een speler kan schaden. “We hadden twee gozers in de kleedkamer waarvan bekend was dat ze het deden, en de coaches vonden dat het negatieve gevolgen voor hun spel had,” zegt de speler. “Of het op wetenschappelijk niveau waar is of niet, dat weet ik niet, maar ze voelden dat de houding en de energie van de spelers op het speelveld werd beschadigd door voor de wedstrijd snus te gebruiken. Er werd zeker op neergekeken.”

Aangezien de meningen van spelers, managers en coaches verschillen over of snus schadelijk is voor het spel, pakken verschillende clubs het op verschillende manieren aan. Sommige clubs hebben het helemaal verboden en hebben disciplinaire maatregelen en boetes geïntroduceerd voor spelers die ermee worden betrapt, terwijl andere clubs het een beetje z’n gangetje laten gaan. 

De PFA heeft gezegd dat ze deze zomer een campagne zullen lanceren waarin de spelers worden gewaarschuwd voor de potentiële gezondheidsrisico’s. Het kan vanwege de nicotine-inhoud verslavend zijn. Volgens een rapport uit 2019 door het Noorse Instituut van Openbare Gezondheid "vergroot het gebruik van Zweedse snus waarschijnlijk het risico op slokdarmkanker en alvleesklierkanker” en “het risico op hoge bloeddruk en sterfte na hartinfarcten en beroertes.

Snus mag dan niet zonder risico’s zijn, het is nou ook niet bepaald de narcotische vloek die sommige mensen beweren dat het is. “Het hele ding met sigaretten – en dit is een misvatting over snus – is dat het niet de nicotine is die alle ziekte, dood en wat dan ook veroorzaakt, het is het spul dat in de rook zit,” zegt Harry Shapiro, directeur van DrugWise. “Ik kan begrijpen dat mensen bezorgd zijn dat ze niet kunnen stoppen met snus gebruiken, maar als je naar de daadwerkelijke gezondheidsrisico’s kijkt is het veel beter om dit te doen dan om te roken.” 

“Ik zeg altijd dat je naar de relatieve gevaren van snus moet kijken, of van e-sigaretten, of wat dan ook, vergeleken met roken. Voetballers rookten en dronken vroeger behoorlijk wat, ze waren vooral flinke rokers… het is vrij vanzelfsprekend dat dit een veel veiligere manier van nicotine consumeren is.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE World News.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.