Welkom in het leven van een Nederlands kunstschaatstalent

Op een parkeerterrein in Den Haag, tilt kunstschaatser Michel Tsiba (21) zijn Russische partner met één hand boven zijn hoofd, alsof het niets is. “Dit kunnen we nog wel even volhouden hoor,” zegt hij. Terwijl de 1.53 meter lange Daria Danilova (16) ontspannen boven de grond hangt, steekt ze twee vingers de lucht in. “Moeten we nog wat andere lifts doen?”

Michel werd vorig jaar al Nederlands kampioen als individu bij de senioren, maar sinds zeven maanden traint hij ook samen met zijn vijf jaar jongere partner voor het paarrijden. Voor deze discipline zijn ze vandaag bij sportcentrum de Uithof in Den Haag, waar ze strijden om de Nederlandse titel bij de junioren. De kans is vrij groot dat ze die winnen, aangezien ze daarmee ook meteen het enige juniorenpaar van het kampioenschap zijn.

Nadat we wat foto’s hebben geschoten, moet Danilova ons helaas meteen weer verlaten. Ze is wat grieperig, dus wil graag snel weer haar bed in. Daarom praten we alleen verder met Michel, die vertelt over zijn leven als Nederlands kunstschaatstalent en de homofobe grappen die vroeger over hem werden gemaakt.

VICE Sports: Ha Michel, waarom doen er naast jullie geen andere paren mee aan het NK kunstschaatsen voor junioren?
Michel Tsiba: Er is nou eenmaal geen ander Nederlands paar bij de junioren. Alleen bij de senioren is er concurrentie van een ander duo, maar het paarrijden is een discipline die in Nederland nog totaal niet ontwikkeld is. Om ons voor dit NK te kwalificeren moesten we wel genoeg punten hebben gehaald. Het is dus niet zo dat ieder willekeurig paar hier voor de tweede plek kan komen schaatsen.

Hoe ben je ooit begonnen met kunstschaatsen?
Ik ging als zevenjarig jongetje weleens kijken bij mijn zus, die toen al aan kunstschaatsen deed. Ik stond daar samen met mijn moeder, en zei dat ik wel op ijshockey wilde. Bij de ijshockeyclub wilden ze eerst weten of ik überhaupt kon schaatsen, maar dat kon ik nog niet, dus raadden ze me aan om dat eerst eens te leren bij de kunstschaatsclub. Dat heb ik toen gedaan, maar uiteindelijk heb ik nooit een potje ijshockey gespeeld.

Op die leeftijd gaan negen van de tien jongens op voetbal. Hoe reageerden andere kinderen toen jij ging kunstschaatsen?
“O, heb je dan ook een tutu aan?”, was vaak de eerste reactie. Wat verwacht je anders van jonge kinderen? Ze wisten vaak ook niet precies wat het inhield, en noemden het bijvoorbeeld ‘dansen op het ijs’. Maar ik kon dat allemaal wel hebben.

Is het ook weleens verder gegaan dan dit soort grapjes?
Ja, ik ben ook weleens in elkaar geslagen.

Wow, dat meen je niet.
Het waren meer vrienden van mij die vroegen: “Wat heb je vandaag gedaan, ballerina? Heb je deze spieren gebruikt?” Dan trapte diegene tegen mijn kuit aan. “Nou, dan heb je ze nu in ieder geval wél gebruikt.” Daarna liep ik drie dagen rond met een dikke kuit.

Ben je daarna nog lang bevriend met ze geweest?
Ik zei tegen die gasten: “Als jullie zo met mij omgaan, dan hoef ik niet langer bevriend met jullie te zijn.” Het leek me goed om negatieve mensen uit mijn leven te halen. Dat soort momenten waren niet fijn, maar ik heb er geen depressie aan overgehouden of zo. Op mijn vijftiende heb ik ook een keer gevochten, puur om op te komen voor het feit dat ik op kunstschaatsen zat. Iemand noemde me homoseksueel, en ik zei dat hij geen idee had waar hij het over had. Hij sloeg mij in mijn gezicht, en ik sloeg ook weer terug.

Het klinkt alsof je stevig in je schoenen staat. Zijn er ook verhalen van mensen die om dit soort redenen gestopt zijn?
Zeker, er zijn in Nederland veel jongens gepest omdat ze op kunstschaatsen zitten. Er werden ook homofobe grappen over mij gemaakt, en diep vanbinnen deed dat soms pijn, maar dat liet ik nooit merken. Naarmate ik ouder werd, gingen mensen me juist alleen maar bewonderen omdat ik aan kunstschaatsen doe. Het is ook niet normaal wat ik allemaal van mijn lichaam vraag. Als je een keer naar de training komt kijken zul je zien wat er allemaal bij komt kijken.

Vertel.
We trainen zes dagen in de week. We doen dan twee ijstrainingen van ongeveer anderhalf uur per dag en trainen daarnaast nog drie uur buiten het ijs. Dan oefenen we bijvoorbeeld de lifts en elementen die we normaal op het ijs doen, maar dan op het droge. Als het kunstschaatsen stilligt, ga je al helemaal dood bij de trainingen. Soms moet ik mijn partner honderd keer liften in een uur. Bij vijftig voel ik mijn armen al niet meer, maar daar moet ik dan doorheen.

Het lijkt me handig dat je sterk bent, maar ook weer niet te breed. Hoe zorg je voor die balans?
Dat is zeker waar, want als je te breed bent kom je in de problemen met de elementen en sprongen. Ik heb best veel kracht, maar voornamelijk lange spieren. Ik train ook niet met hele zware gewichten, maar meer met het lichaamsgewicht van mijn partner. Dan lig ik op mijn rug en doe ik push-ups met haar. Soms gaat ze op mijn nek zitten en squat ik met sprongen erbij. Zo til ik haar en mijn eigen lichaamsgewicht tegelijk.

Als kunstschaatser train je bijna iedere dag samen, en op het ijs ziet het er meestal best intiem uit. Zijn er vaak spanningen tussen kunstschaatsers?
Er zijn wel paren die in het echte leven ook een relatie hebben. De olympisch kampioenen van 2014, Tatjana Volosozjar en Maxim Trankov, zijn bijvoorbeeld getrouwd en hebben een kind. Bij ons zijn er geen spanningen, maar mijn partner is dan ook zestien, dus vijf jaar jonger dan ik.

En worden jullie weleens boos op elkaar? Als jij haar laat vallen, bijvoorbeeld.
Ik heb een keer gehad dat ik haar in de lucht gooide, maar vervolgens zelf struikelde, waardoor ik haar niet kon opvangen. Gelukkig viel zij boven op mij, maar voor hetzelfde geld waren haar schaatsen in mijn kop gegaan of was zij vol op het ijs geknald. We weten dat zoiets kan gebeuren, maar over het algemeen vertrouwt ze mij en gebeurt dat nooit. We zijn een team en zullen elkaar niet snel ergens de schuld van geven.

Binnen Nederland hebben jullie dus niet echt concurrentie, maar hoe zit het met het buitenland?
Binnenkort komen wij uit bij de senioren, en daar is in het buitenland is het niveau gelijk weer heel hoog. Er mochten dit jaar twintig paren naar de Olympische Spelen, en de duo’s die waren afgevallen zaten alsnog op een geweldig niveau. Ik dacht echt: wat!? Gaan zij niet eens naar de Spelen?

Is de rivaliteit goed voelbaar bij een groot toernooi?
Ik heb zelf veel vrienden op de ijsbaan, en Daria en ik gaan ook goed om met de paren die net als wij in Moskou en Berlijn trainen. Er zijn zeker ook paren die niet met elkaar praten, als bijvoorbeeld de een in het verleden wel naar het WK mocht en de ander niet. Maar de meesten gaan goed met elkaar om. Wat dat betreft is het net voetbal; na het fluitsignaal geef je elkaar een hand en is alles weer goed.

Worden er weleens trucjes uitgehaald om elkaar te slim af te zijn?
Vroeger wel meer dan nu. Ik heb het zelf nooit meegemaakt, maar ik heb weleens gehoord dat bijvoorbeeld de ijzers vlak voor een kür over de stenen werden gehaald, of de veters werden doorgeknipt. Het bekendste voorbeeld is Tonya Harding – over haar is ook een film gemaakt, I Tonya. Haar rivaal, Nancy Kerrigan, is toen vlak voor het Amerikaans kampioenschap op haar knie geslagen, in opdracht van de man van Harding. Dat gaat wel ver, maar gelukkig komen dat soort incidenten in principe nooit voor.

Kun je eigenlijk een beetje rijk worden van kunstschaatsen?
De kunstschaatsers in de top tien van de wereld hebben meestal een loon van rond de tweeduizend euro per maand. Maar de allerbesten, zoals Yuzuru Hanyu, een oud-olympisch kampioen uit Japan, kunnen ook wel miljoenen op hun bankrekening hebben staan. Eigenlijk verdien je het beste na je carrière, in theatershows op het ijs of als trainer. Zelf krijg ik er nu nog niks voor, en moet ik rond zien te komen van mijn studiefinanciering.

Zijn er wel geldbedragen te winnen?
Op EK’s en WK’s valt er wel prijzengeld te winnen en daarnaast zijn er nog grand prixs, waarbij je als winnaar 15.000 euro kunt verdienen. Als je dat wint ben je de Cristiano Ronaldo van het kunstschaatsen, maar als je bedenkt dat de echte Ronaldo 15.000 euro per minuut verdient, valt dat bedrag dus nog best mee.

Is het een dure sport?
Mijn schaatsen kosten alleen al 1.200 euro, en onze pakken worden gelukkig gesponsord. Trainen is ook niet goedkoop. Een uurtje op de ijsbaan kost in Nederland 10 euro per persoon en als je een hele baan wil afhuren voor een uur, ben je al snel 300 euro kwijt. Dat komt vooral doordat het duur is om zo’n ijsbaan te onderhouden, het is ook geen natuurlijk ijs.

Ik kan me voorstellen dat je je studiefinanciering er zo doorheen jaagt.
Klopt, maar het is het allemaal waard. Ik doe het ook niet voor het geld, maar voor onze droom om in 2022 naar de Olympische Spelen te gaan. De laatste kunstrijder die namens Nederland naar de Spelen is geweest, was Dianne de Leeuw in 1976. Wij willen Nederland weer terug naar dat niveau brengen. Dat is de ultieme droom.