1875. Dat is het aantal mensen dat tussen januari en juni 2023 in de Middellandse Zee is verdronken, volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Dat is een scherpe stijging vergeleken met 2022, waarin dat aantal op 1400 doden lag – en deze schatting rekent de tweede helft van het jaar niet eens mee.
Advertentie
De humanitaire crisis in de Middellandse Zee is nu al acht jaar aan de gang, maar het lijkt Europese politici en burgers weinig te doen. De enige organisaties die zich continu inzetten om mensen op zee te helpen zijn ngo’s zoals SOS Humanity, wier levensreddende werk elke dag moeilijker wordt gemaakt door Europese autoriteiten.Raphael Schumacher is een fotograaf die SOS Humanity een maand lang volgde op het schip Humanity, tussen half juni en half juli van dit jaar. Hij verbleef niet lang op het schip, maar het was een zeer intense periode. Zijn foto’s bieden een kijkje in de traumatische ervaringen van vluchtelingen die verdwaald op zee zijn, evenals de dagelijkse realiteit van degenen die hen proberen te redden. VICE: Waar heb je deze foto’s gemaakt?
Raphael Schumacher: We zijn vanuit Syracuse in Sicilië vertrokken, de thuishaven van Humanity 1. Vanaf daar zijn we richting Tunesië gevaren en in internationale wateren gebleven. Daar zijn de meeste foto’s gemaakt.
Raphael Schumacher: We zijn vanuit Syracuse in Sicilië vertrokken, de thuishaven van Humanity 1. Vanaf daar zijn we richting Tunesië gevaren en in internationale wateren gebleven. Daar zijn de meeste foto’s gemaakt.
Advertentie
Hoeveel vluchtelingenboten ben je in die tijd tegengekomen?
Negen. Dat klinkt misschien niet als veel, maar we hebben op deze missie 900 levens kunnen redden.
Negen. Dat klinkt misschien niet als veel, maar we hebben op deze missie 900 levens kunnen redden.
Ben je als fotograaf of als redder aan boord gegaan?
Beide. De helft van de crew bestaat uit professionals, en de andere helft uit vrijwilligers die training hebben gehad over de belangrijke dingen die ze aan boord moeten weten. We hadden een dokter, een vroedvrouw, een psycholoog en een vertaler. Ik ben meegegaan als fotograaf, maar 80 procent van de tijd heb ik ook geholpen. Ik had maar weinig tijd voor artistieke expressie. Ik kon geen foto’s voorbereiden of thema’s plannen. Ik maakte gewoon snel een foto als ik een goed moment vond. Hoe gaat een gemiddelde reddingsactie in zijn werk?
We maken rondes in een gebied waarvan we denken dat er vluchtelingenboten zouden kunnen zijn. Wanneer we een boot vinden, laten we het moederschip achter en stappen we op kleinere reddingsboten. Als we dicht genoeg bij de vluchtelingen zijn, stellen we onszelf voor, geven we ze reddingsvesten en brengen we ze in veiligheid.
Beide. De helft van de crew bestaat uit professionals, en de andere helft uit vrijwilligers die training hebben gehad over de belangrijke dingen die ze aan boord moeten weten. We hadden een dokter, een vroedvrouw, een psycholoog en een vertaler. Ik ben meegegaan als fotograaf, maar 80 procent van de tijd heb ik ook geholpen. Ik had maar weinig tijd voor artistieke expressie. Ik kon geen foto’s voorbereiden of thema’s plannen. Ik maakte gewoon snel een foto als ik een goed moment vond. Hoe gaat een gemiddelde reddingsactie in zijn werk?
We maken rondes in een gebied waarvan we denken dat er vluchtelingenboten zouden kunnen zijn. Wanneer we een boot vinden, laten we het moederschip achter en stappen we op kleinere reddingsboten. Als we dicht genoeg bij de vluchtelingen zijn, stellen we onszelf voor, geven we ze reddingsvesten en brengen we ze in veiligheid.
En neem je ze dan mee naar een nabijgelegen haven?
Was dat maar waar. Nadat een reddingsactie is doorgegeven, wijzen de autoriteiten een “veilige haven” aan. Die haven is eigenlijk nooit de dichtstbijzijnde. En dan begint de helletocht. Soms moeten we vier dagen reizen om bij die veilige havens te komen.
Was dat maar waar. Nadat een reddingsactie is doorgegeven, wijzen de autoriteiten een “veilige haven” aan. Die haven is eigenlijk nooit de dichtstbijzijnde. En dan begint de helletocht. Soms moeten we vier dagen reizen om bij die veilige havens te komen.
Advertentie
Als we daar eenmaal zijn aangekomen verlaten de mensen die we hebben gered het schip en reizen we weer vier dagen terug. Dat zijn dus acht dagen waarin we niemand kunnen helpen. Het is een compleet absurd proces, maar we kunnen er niks aan doen. Het zou illegaal zijn om tegen de reglementen in te handelen.
Welke indruk kreeg je van de mensen die je hebt gered?
Grotendeels getraumatiseerd. En dat komt niet door de oversteek van de Middellandse Zee, maar door de tijd daarvoor, de tijd in hun thuislanden. Bij hun tussenstops in Tunesië en Libië zijn deze mensen systematisch vervolgd, verdreven, in elkaar geslagen. Het komt erop neer dat ze allemaal een hoop hebben geleden. Veel van hen willen erover praten, maar sommige mensen hebben traumatische gebeurtenissen volledig verdrongen en kunnen het zich nog maar met moeite herinneren. Anderen zijn gewoon erg triest; weer anderen zijn opgelucht dat ze van de zee zijn gered. Iedereen is hoopvol. Als je ze vraagt wat ze in de toekomst zouden willen, zeggen ze allemaal: vrede.
Grotendeels getraumatiseerd. En dat komt niet door de oversteek van de Middellandse Zee, maar door de tijd daarvoor, de tijd in hun thuislanden. Bij hun tussenstops in Tunesië en Libië zijn deze mensen systematisch vervolgd, verdreven, in elkaar geslagen. Het komt erop neer dat ze allemaal een hoop hebben geleden. Veel van hen willen erover praten, maar sommige mensen hebben traumatische gebeurtenissen volledig verdrongen en kunnen het zich nog maar met moeite herinneren. Anderen zijn gewoon erg triest; weer anderen zijn opgelucht dat ze van de zee zijn gered. Iedereen is hoopvol. Als je ze vraagt wat ze in de toekomst zouden willen, zeggen ze allemaal: vrede.
Welke aangrijpende ontmoeting is je nog altijd bijgebleven?
We stuitten ooit midden in de nacht op een vluchtelingenboot. De zee was behoorlijk stormachtig, dus er waren hoge golven. Gelukkig hebben we de boot gevonden, anders zouden de mensen die erop zaten de nacht waarschijnlijk niet hebben overleefd. Ik wilde net een korte adempauze nemen en even rusten, en toen lag de boot plotseling voor ons, midden in de storm.
We stuitten ooit midden in de nacht op een vluchtelingenboot. De zee was behoorlijk stormachtig, dus er waren hoge golven. Gelukkig hebben we de boot gevonden, anders zouden de mensen die erop zaten de nacht waarschijnlijk niet hebben overleefd. Ik wilde net een korte adempauze nemen en even rusten, en toen lag de boot plotseling voor ons, midden in de storm.
Advertentie
Dat voelde echt absurd. We stapten snel op onze speedboats. De golven waren zo hoog dat we niet eens reddingsvesten uitdeelden. Dat is meestal het eerste wat we doen, maar als de mensen op de boot voorover hadden geleund, was de boot mogelijk gekapseisd. We leggen de situatie ook meestal aan ze uit, maar die nacht hebben we iedereen gewoon zo snel mogelijk op onze reddingsboten getrokken.Een van hen was een vrouw die negen maanden zwanger was. Ik zag haar ronde buik en hoe ze daar op de boot zat, in het midden van de zee, omringd door enorme golven. Zodra ze in veiligheid was gebracht, begon ze te bevallen. Ze werd toen geëvacueerd en door de Italiaanse kustwacht naar het eiland Lampedusa gebracht.
Weet je hoe het nu met die vrouw gaat?
Nee. Ik weet niets over de mensen die we hebben gered. Zodra mensen op ons schip stappen, krijgen ze een nummer. Alles wordt anoniem gedaan. Vanuit een bureaucratisch perspectief zou het te moeilijk zijn om iedereens naam te registreren. Bovendien beschermen we hiermee ook hun persoonlijke rechten. Wanneer ze het schip verlaten krijgen ze een nieuw nummer toegewezen door de Italiaanse autoriteiten. Daarom heet mijn fotoserie All Numbers End. Als iedereen slechts een nummer is, dan worden ze natuurlijk totaal gedehumaniseerd.
Nee. Ik weet niets over de mensen die we hebben gered. Zodra mensen op ons schip stappen, krijgen ze een nummer. Alles wordt anoniem gedaan. Vanuit een bureaucratisch perspectief zou het te moeilijk zijn om iedereens naam te registreren. Bovendien beschermen we hiermee ook hun persoonlijke rechten. Wanneer ze het schip verlaten krijgen ze een nieuw nummer toegewezen door de Italiaanse autoriteiten. Daarom heet mijn fotoserie All Numbers End. Als iedereen slechts een nummer is, dan worden ze natuurlijk totaal gedehumaniseerd.
Advertentie
Welke foto uit de serie heeft je het meest geraakt?
Ik vind deze zwartwitfoto erg sterk, degene met de vluchteling wiens ogen wijd opengesperd zijn. Hij triggert me op een bepaalde manier. Ik heb deze uitdrukking op zoveel gezichten gezien. Ik kan er niet echt een emotie aan linken. Soms keken mensen zo als ze door paniek gegrepen waren, soms als ze helemaal opgelucht waren, en soms als ze uitgelaten waren. Hoe dan ook, mensen kijken zo als ze iets erg intens voelen.
Ik vind deze zwartwitfoto erg sterk, degene met de vluchteling wiens ogen wijd opengesperd zijn. Hij triggert me op een bepaalde manier. Ik heb deze uitdrukking op zoveel gezichten gezien. Ik kan er niet echt een emotie aan linken. Soms keken mensen zo als ze door paniek gegrepen waren, soms als ze helemaal opgelucht waren, en soms als ze uitgelaten waren. Hoe dan ook, mensen kijken zo als ze iets erg intens voelen.
Waarom heb je dit onderwerp uitgekozen?
Ik wilde benadrukken dat dit een door mensen veroorzaakte tragedie is. Ik denk dat onze breinen zichzelf uitschakelen als ze hetzelfde bericht keer op keer te horen krijgen. Maar elke dag sterven er mensen in de Middellandse Zee. Dit zijn de gevolgen van de inhumane beleidsmaatregelen van de EU. Ik hoop dat mijn foto’s een menselijker perspectief geven aan de anonieme aantallen van vluchtelingen. Is er iets in je veranderd nadat je deel hebt uitgemaakt van een reddingsoperatie op zee?
Ik besefte me hoe zinloos mijn eigen zorgen zijn. Terwijl ik op het schip was, kreeg ik te horen dat ik wat achterstallige belastingen moest betalen. Daar was ik eventjes door geërgerd, maar toen dacht ik: ‘Wacht, dit is compleet irrelevant. Dit zijn allemaal geen echte problemen.’ Ik besefte dat ik geluk heb gehad om in dit deel van de aarde geboren te worden en niet ergens anders.
Ik wilde benadrukken dat dit een door mensen veroorzaakte tragedie is. Ik denk dat onze breinen zichzelf uitschakelen als ze hetzelfde bericht keer op keer te horen krijgen. Maar elke dag sterven er mensen in de Middellandse Zee. Dit zijn de gevolgen van de inhumane beleidsmaatregelen van de EU. Ik hoop dat mijn foto’s een menselijker perspectief geven aan de anonieme aantallen van vluchtelingen. Is er iets in je veranderd nadat je deel hebt uitgemaakt van een reddingsoperatie op zee?
Ik besefte me hoe zinloos mijn eigen zorgen zijn. Terwijl ik op het schip was, kreeg ik te horen dat ik wat achterstallige belastingen moest betalen. Daar was ik eventjes door geërgerd, maar toen dacht ik: ‘Wacht, dit is compleet irrelevant. Dit zijn allemaal geen echte problemen.’ Ik besefte dat ik geluk heb gehad om in dit deel van de aarde geboren te worden en niet ergens anders.
Advertentie
Sinds het einde van de missie voel ik me in het algemeen niet echt op mijn plaats. Ik had vandaag twee telefoongesprekken met voormalige bemanningsleden die er nog steeds mee worstelen om alles te verwerken, zelfs weken later. Dit zijn ervaringen die je niet zo snel vergeet.Scroll naar beneden om meer foto’s uit de serie te zien:
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Germany.Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.