Zo maak je een legpuzzel volgens een professioneel puzzelaar

Naast bananenbrood bakken en stories maken van geïmproviseerde huiskamer-workouts, lijkt ook legpuzzelen een hobby die Nederlanders ineens massaal beoefenen. Volgens Dave Vonk, marketingmanager van puzzelfabrikant Ravensburger, is er in heel Europa een ongekende vraag naar puzzels. Hij ziet een piek in de verkoop die je normaal gesproken alleen tijdens de kerstdagen ziet.

Een legpuzzel maken lijkt simpel, maar toch zijn er frustrerende obstakels die je als beginner moet trotseren. Begin je met de randjes of moet je eerst alle stukjes sorteren? Wat doe je als je een stukje mist? En zijn er ook puzzels die je maar het beste helemaal kunt vermijden?

VICE sprak Maaike van den Brink (28), een puzzelaar uit het professionele puzzelteam ‘de Puzzelpoezen’. Al twee jaar op rij werden de Puzzelpoezen tweede tijdens het NK Legpuzzelen. Vorig jaar misten ze de eerste plaats op een haar na, met een tijd van een uur en acht minuten voor een puzzel van duizend stukjes. Op dit moment zijn ze zich aan het voorbereiden op het WK Legpuzzelen, dat in september gehouden zal worden. Maaike oefent elke maand met haar team, maar ook in haar vrije tijd legt ze weleens een puzzeltje. Dit zijn haar tips voor beginnende puzzelaars.

Eerst en vooral: kies als beginner voor een puzzel met een tekening. Volgens Maaike onderschatten mensen hoe moeilijk fotopuzzels kunnen zijn. “Ik ben nu bezig aan een puzzel met een foto van twee olifanten. Alle stukjes lijken op elkaar en het is bijna onmogelijk om te zien welk stukje waar moet.” Bij een tekening zijn de lijnen duidelijker, waardoor het makkelijker wordt. Maaike benadrukt dat je een puzzel moet kiezen die je er leuk uit vindt zien, maar niet eentje waarvan je denkt: die wil ik aan m’n muur. Want de meeste decoratieve puzzels zijn eentonig en niet kleurrijk, en daarom niet fijn om te maken. “Een collega-puzzelaar maakte er eentje van vierduizend stukjes in de vorm van een ouderwetse, bruine landkaart. Het idee dat ik urenlang moet staren naar bruine, identieke stukjes, maakt me erg ongelukkig.”

Volgens Maaike helpt het om eerst goed je puzzel te observeren voor je aan de slag gaat. Neem hiervoor de tijd. “Voor het NK wisten we al dat we een Jan van Haasteren-puzzel zouden maken van duizend stukjes, dat zijn getekende puzzels waar tientallen situaties en figuurtjes op te zien zijn,” legt ze uit. “Er gebeurt een boel op zo’n tekening, maar er zijn ook een paar terugkerende elementen: een haaienvin, een inktvis en meestal ook een sinterklaas. We weten dus dat we daar meteen naar moeten zoeken als we beginnen.” De volgende stap is volgens haar om alle stukjes op tafel uit te spreiden, met de goede kant naar boven.

Volgens Maaike verschillen de meningen hierover in de puzzelwereld. “Ik zou zeggen: sorteer eerst op de randen. Daarna kan je beslissen of je per ruimte werkt, of eerst de buitenkant maakt,” vertelt ze. Maar het belangrijkste is volgens haar om de vlakken die je herkent er direct uit te halen. “Als je een gele tent ziet, zoek dan meteen alle gele stukjes bij elkaar en maak de tent alvast. Maar hou je er ook niet te veel aan vast, want niet elk geel stukje zal bij die tent horen,” zegt ze. Tijdens het kampioenschap heeft elke Puzzelpoes een eigen rol en zelfs een vaste plek aan de tafel. “Iemand van ons team begint meteen aan de randjes. Mijn rol is om de verschillende vlakken te sorteren, terwijl de andere twee al meteen beginnen met die vlakken in elkaar te steken. Aan het einde leggen we samen alles netjes in elkaar.”

Tijdens het NK Legpuzzelen is eten en drinken bij de Puzzelpoezen strikt verboden. “Tijdens het kampioenschap waren er teams die gewoon lekker zaten te borrelen tijdens de wedstrijd, met bier en bitterballen, maar voor ons is dit een absolute no go. Eten leidt af, het staat in de weg en we hebben simpelweg geen tijd om tussendoor naar de wc te gaan,” vertelt Maaike. “Voordat de wedstrijd begint hebben we goed gegeten en is iedereen naar de wc gegaan.” Als je toch wat wil snacken, kies dan voedsel voor je brein – of dat nou walnoten zijn of een blik Monster Energy. Een van Maaikes teamgenoten presteert bijvoorbeeld het best als ze op voorhand chocola heeft gegeten. Tijdens het oefenen zijn de Puzzelpoezen minder strikt met eten, maar kruimelig voer raadt Maaike in elk geval af: de kruimels komen tussen de puzzelstukjes en dan passen ze niet meer goed.

Nu we allemaal zoveel mogelijk thuiswerken, en je vaak met meerdere mensen een grote tafel moet delen, is het niet altijd even solidair om de tafel te bedekken met een enorme puzzel. “Mijn vriend is er gelukkig oké mee; hij zet zijn laptop gewoon op de puzzelstukjes,” vertelt Maaike. Er zijn ook andere mogelijkheden om het puzzelen voor je huisgenoten iets draagbaarder te maken. “Ik heb een grote plank waar ik de puzzel op maak, en die ik makkelijk kan opbergen. Er zijn ook speciale uitschuifbare puzzeltafels,” vertelt ze. Maaike is geen fan van puzzelmatten die je kunt oprollen: als je vlot wil puzzelen, moeten de stukjes kunnen glijden op je tafel, en dat kan niet op zo’n mat.

Tijdens het NK staat er altijd muziek op. “Vorig jaar was het echt verschrikkelijk. Toen we onze laatste stukjes moesten leggen, knalde Mamma Mia van ABBA door de speakers. Helemaal niet fijn, we waren al op van de stress,” vertelt Maaike. De muziek die je luistert moet niet te slaapverwekkend zijn, maar ook niet te druk. Nieuwe muziek raadt Maaike ook af: weet wat je te wachten staat, want dan leidt het minder af. “Een gemiddeld Top 40-nummer werkt prima voor tijdens het puzzelen,” zegt ze. En probeer je niet vast te houden aan het ritme van de muziek tijdens het puzzelen.

Volgens Maaike is er weinig frustrerender dan uren werken aan een puzzel om vervolgens het laatste stukje te missen. Vooral als dit gebeurt tijdens het competitief puzzelen. “Vorig jaar tijdens de preselecties van het NK miste ons allerlaatste puzzelstukje. Dat is natuurlijk balen, omdat je per verloren stukje tien strafseconden krijgt,” vertelt ze. “Toen de wedstrijd afgelopen was, vond een buurvrouw uit een ander team dat stukje ineens in haar handtas.”

Als je thuis puzzelt zonder tijdslimiet, zijn er oplossingen. “Er zijn facebookgroepen waar je een oproep kunt plaatsen voor een laatste puzzelstukje. Sommige mensen verzamelen expres onvolledige puzzels, zodat ze je kunnen helpen met het laatste puzzelstukje,” vertelt Maaike.

Volgens Maaike ontstaan de beste puzzelsessies op momenten dat je het niet verwacht. “Tijdens het NK Legpuzzelen vorig jaar lagen we de hele tijd op kop. De winnaar, die ons in de laatste minuten plots inhaalde, was een team dat oorspronkelijk niet eens geselecteerd was tijdens de voorronde. De enige reden waarom ze mee mochten puzzelen, was omdat een ander team op het laatste moment had afgezegd,” vertelt Maaike. “De pers stond een tijd lang rond ons omdat we eerste waren tijdens de voorrondes en op het allerlaatste moment hoorden ze dat een andere groep, waarvan ze het totaal niet zagen aankomen, aan het winnen was. Ergens is het ook erg fijn dat die underdogs er met de prijs vandoor gingen.”

Maar ook thuis moet je het puzzelen leuk houden. “Als ik aan een puzzel begin, wil ik ‘m ook afmaken. Dat kan frustrerend zijn,” vertelt Maaike. Soms helpt het haar om weg te lopen en later terug te komen, zodat je met een frisse blik naar de puzzel kunt kijken. “Als je maar blijft zoeken, raak je alleen maar gefrustreerd.”

Als de puzzel af is, laat ‘m dan niet weken op tafel liggen. Vecht tegen de drang om de puzzel aan de muur te hangen. De meest wijze les van puzzelen is het leren loslaten. Geniet van de reis, in plaats van uit te kijken naar je bestemming.