Η «Βαλκανική Άνοιξη» Άργησε μια Μέρα

Από την αρχή του χρόνου, οι πλατείες στα Βαλκάνια «δονούνται». Σε σταθερή βάση, μία φορά την εβδομάδα, χιλιάδες άνθρωποι κατεβαίνουν στους δρόμους του Βελιγραδίου, των Τιράνων και της Ποντγκόριτσα, διαδηλώνοντας εναντίον των τοπικών κυβερνήσεων και ζητώντας άμεσα εκλογές. Το βασικό αίτημα σε Σερβία, Αλβανία και Μαυροβούνιο αντίστοιχα, είναι η αντιμετώπιση της διαφθοράς και η αλλαγή του αυταρχικού τρόπου διακυβέρνησης. Κάποιες φορές, οι διαδηλώσεις πνίγονται στη βία και τα δακρυγόνα της αστυνομίας. Το σκηνικό μοιάζει να παίζει σε λούπα, το ίδιο και το ενδιαφέρον των διεθνών Μέσων, κάθε φορά που τα αίματα βράζουν στα Βαλκάνια.

Σε πρώτη ανάγνωση, οι μεγάλοι παίκτες, δηλαδή οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, φαίνεται ότι δεν επιθυμούν εκπλήξεις στην ευρύτερη περιοχή, καθώς η ανατροπή όσων βρίσκονται σήμερα στο τιμόνι της Αλβανίας και της Σερβίας δεν ευνοεί κανέναν. Ποιοι είναι, επομένως, αυτοί που διαδηλώνουν; Είναι ικανοί να πείσουν μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού; Τι πρόταση έχουν για την επόμενη μέρα; Κι επιπλέον, μπορούμε να μιλάμε για μία «Βαλκανική Άνοιξη»; Τα γραφεία του VICE σε Αθήνα και Βελιγράδι μίλησαν με τους πρωταγωνιστές των πλατειών.

Απόφοιτος του Τμήματος Φιλοσοφίας, ένας από τους διοργανωτές της κίνησης #1in5milion

VICE: Πότε ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες στη σερβική πρωτεύουσα;
Miodrag Simovic: Ξεκίνησαν στις 8 Δεκεμβρίου. Η αιτία ήταν η βία που τείνει να καθιερωθεί ως μέθοδος πολιτικής και υπάρχει παντού. Η αφορμή ήταν η επίθεση που δέχθηκε ένας από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, ο Borko Stefanovic στο Krusevac, πριν από μία διαδήλωση. Οι φοιτητές είχαμε ξεκινήσει το 2017 κινητοποιήσεις με το σλόγκαν #StopBloodyShirts. Μετά τη δήλωση από τον πρόεδρο της Σερβίας Aleksandar Vucic ότι τα αιτήματα των διαδηλωτών δεν θα ικανοποιηθούν ακόμη και αν πέντε εκατομμύρια άνθρωποι βγουν στους δρόμους, μετονομάσαμε το κίνημα σε #1in5million.

Ποιοι συμμετέχουν στις διαμαρτυρίες;
Σχεδόν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, διάφορες οργανώσεις λαϊκής βάσης, πολίτες και φοιτητές που ξεκίνησαν όλο αυτό.

Ποια είναι τα βασικά σας αιτήματα;
Ελεύθερα ΜΜΕ, ελεύθερες εκλογές, παύση της βίας κατά όσων εναντιώνονται στην κυβέρνηση και προσαγωγή στη Δικαιοσύνη όσων ευθύνονται για τη διαφθορά στη διακυβέρνηση και τη νοθεία στις εκλογές.

Πώς σας αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και η Αστυνομία;
Η κυβέρνηση παραβλέπει συστηματικά ότι υπάρχουν δυσαρεστημένοι πολίτες. Λοιδορεί όσους διαδηλώνουν, ενώ άνθρωποι δέχονται απειλές στη δουλειά τους. Με την Αστυνομία έχουμε έρθει πολλές φορές σε επικοινωνία και συνήθως δεν υπάρχει πρόβλημα. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξε υπέρβαση αστυνομικής βίας όταν διαδηλωτές εισέβαλαν στην κρατική Ραδιο-τηλεόραση. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι χειραγωγείται το δικαστικό σύστημα. Φοιτητές που απλώς συμμετείχαν σε πορείες, κρατήθηκαν ή και συνελήφθησαν.

Ποια είναι η πρότασή σας για την επόμενη μέρα;
Δεν είμαστε πολιτικοί. Ζητάμε να γίνει σεβαστό ένα «συμβόλαιο με τον λαό» και οι πολιτικοί να δημιουργήσουν τις συνθήκες για κανονικότητα. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ομαλότητα και ότι το νομικό σύστημα λειτουργεί κατ’ επίφαση. Είναι απαραίτητο να αλλάξει πρωτίστως αυτή η κατάσταση.

FYROM: Η Χώρα με το Απαγορευμένο Όνομα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Οι διαδηλωτές υποκινούνται από την αντιπολίτευση ή πρόκειται για αυθόρμητες κινητοποιήσεις;
Οι διαμαρτυρίες είναι αυθόρμητες. Όταν τις ξεκινήσαμε, είχαμε απευθυνθεί σε όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης κι έτσι ενώθηκαν μαζί μας.

Πιστεύεις ότι οι διαμαρτυρίες στο Βελιγράδι μπορούν να θεωρηθούν κομμάτι μιας «Βαλκανικής Άνοιξης»;
Υπάρχει μια γενική δυσαρέσκεια σχετικά με τον τρόπο ζωής εδώ. Αγωνιζόμαστε για μια κανονική ζωή και για την επιστροφή σε ένα υγιές σύστημα αξιών.

Βρίσκεστε σε επικοινωνία με διαδηλωτές στην Αλβανία και το Μαυροβούνιο;
Από τη στιγμή που όλοι ζούμε στα Βαλκάνια, μας συνδέουν κοινοί δεσμοί και κοινή ιστορία, κουλτούρα και προβλήματα. Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με διοργανωτές διαδηλώσεων στο Μαυροβούνιο και πιστεύουμε ότι η συνεργασία είναι το κλειδί για την ευρύτερη περιοχή.

Freelancer σύμβουλος λογισμικού

VICE: Πότε ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες;
Xhodi Hysa: Υπήρξαν πολλές διαδηλώσεις τους τελευταίους μήνες. Η σειρά των μεγάλων κινητοποιήσεων ξεκίνησε στις 16 Φεβρουαριου και προηγήθηκε της παραίτησης της αντιπολίτευσης στο Κοινοβούλιο.

Ποιοι βγαίνουν στους δρόμους των Τιράνων;
Μια μεγάλη διαδήλωση δεν μπορεί να γίνει αν δεν τροφοδοτείται από διαφορετικές ομάδες. Πριν από τη διαδήλωση τις αντιπολίτευσης, η Αλβανία σείστηκε από μια απρόσμενη μαζική φοιτητική κινητοποίηση - αντιτάχθηκαν στα απρόσιτα δίδακτρα, τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης και φοίτησης κι επίσης τη διαφθορά και τον κυβερνητικό έλεγχο στα πανεπιστήμια. Η κυβέρνηση επιχείρησε να τους ελέγξει, κατηγορώντας του καθηγητές για τις ελλείψεις στα πανεπιστήμια. Απέτυχε. Διανοούμενοι και καλλιτέχνες επίσης διαδηλώνουν τον τελευταίο χρόνο. Ζητούν να αποσυρθεί η απόφαση για την κατεδάφιση του ιστορικού κτιρίου του Εθνικού Θεάτρου. Η κυβέρνηση θέλει να φτιάξει στον ίδιο χώρο εμπορικό κέντρο για έναν άνθρωπο του πρωθυπουργού. Οι αγρότες επίσης διαδηλώνουν, ξεσηκώθηκαν εναντίον της νέας φορολογικής νομοθεσίας. Άνθρωποι μιας φτωχής γειτονιάς των Τιράνων διαμαρτύρονται για την κατεδάφιση, χωρίς αποζημίωση, των σπιτιών τους, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για ένα έργο υποδομής-κορωνίδα διαφθοράς, που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση και έχει ανατεθεί σε εταιρείες-βιτρίνα που συνδέονται με τον πρωθυπουργό.

Ποια είναι τα βασικά σας αιτήματα;
Το κύριο αίτημα της αντιπολίτευσης, με το οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι, είναι η παραίτηση του πρωθυπουργού Έντι Ράμα. Η αντιπολίτευση ζητά πρόωρες εκλογές. Το αίτημα έγινε περισσότερο επιτακτικό μετά τη δημοσίευση από την ερευνήτρια δημοσιογράφο Klodiana Lala μιας τηλεφωνικής υποκλοπής. Η έρευνα αφορούσε τη σύνδεση εγκληματικής οργάνωσης με στενούς συνεργάτες του Ράμα. Δημοσιεύθηκε από το αλβανικό τμήμα του Voice of America και αποκάλυψε τακτικές τηλεφωνικές επικοινωνίες ανθρώπων της μαφίας με τον Vangjush Dako (δήμαρχο του Δυρραχείου του κόμματος του Ράμα) και συνεργάτες του. Μεταξύ άλλων, ακούγονταν να μιλούν για συμφωνίες εξαγοράς ψήφων.

Πώς αντιμετωπίζει τους διαδηλωτές η κυβέρνηση και η Αστυνομία;
Από την πρώτη μεγάλη διαδήλωση στις 16 Φεβρουαρίου, η Αστυνομία έκανε εκτεταμμένη χρήση δακρυγόνων εναντίον του πλήθους. Οι αστυνομικοί έχουν ελλιπή εκπαίδευση και είναι χωρίς εξοπλισμό, έτσι κάνουν αλόγιστη χρήση χημικών για να διαλύσουν το πλήθος. Από την άλλη, κορυφαία κυβερνητικά στελέχη χλευάζουν τους διαδηλωτές. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο πρωθυπουργός Ράμα είναι πάντα προβληματική εναντίον όσων δεν μοιράζονται κοινές ιδέες μαζί του, κάθε τόσο λοιδορεί και προσβάλλει. Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο στην Αλβανία, παρ’ όλα αυτά ο Ράμα συνεχίζει να φιλοτεχνεί για τον εαυτό του ένα προσωπείο που τον κάνει να φαίνεται στα μάτια της Ευρώπης ως ένας πολιτικός άνδρας με λεπτούς τρόπους και φωτισμένος καλλιτέχνης.

Ποια είναι η πρότασή σας για την επόμενη μέρα;
Οι διαδηλωτές ζητούν μια νέα κυβέρνηση, με τον Ράμα εκτός εξουσίας, το ίδιο και τις μαριονέτες του, όπως τον σημερινό δήμαρχο Τιράνων ή κάποιον άλλον του ίδιου αναστήματος που θα τον αντικαταστήσει. Ζητούν έναν νέο πρωθυπουργό, ικανό και διατεθειμένο να αγωνιστεί κατά των εγκληματικών ομάδων που έκλεψαν τις εκλογές το 2017.

Πιστεύεις ότι οι διαμαρτυρίες στα Τίρανα μπορούν να θεωρηθούν κομμάτι μιας «Βαλκανικής Άνοιξης»;
Όσο η ποιότητα της δημοκρατίας στα Βαλκάνια παραμένει πάνω-κάτω η ίδια, μπορείς να βρεις ομοιότητες. Έχουμε κυβερνήτες που γίνονται ολοένα και περισσότερο αυταρχικοί παρά δημοκρατικοί. Έχουμε κυβερνήσεις που τοποθετούν το ενδιαφέρον τους για τον άνθρωπο στην τελευταία θέση της ατζέντας τους και πάει λέγοντας. Όμως, δεν μπορώ να το θεωρήσω «Βαλκανική Άνοιξη» σε αντιστοιχία με αυτό που ονομάστηκε «Αραβική Άνοιξη» το 2011.

Φοιτητής Πολιτικών Επιστημών και μέλος της Φοιτητικής Πρωτοβουλίας Μαυροβουνίου

VICE: Πότε ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες στην Ποντγκόριτσα;
Vuk Vujisic: Όλα ξεκίνησαν με αφορμή την υπόθεση διαφθοράς που ονομάστηκε «Υπόθεση του φακέλου» (σσ: βίντεο που διέρρευσε αποκάλυψε κυβερνητικό αξιωματούχο να λαμβάνει σε φάκελο 97.000 ευρώ από επιχειρηματία με σκοπό την εξαγορά ψήφων). Στις 2 Φεβρουαρίου, άνθρωποι κρατώντας χάρτινους φακέλους συγκεντρώθηκαν έξω από το γραφείο του Εισαγγελέα του Ανώτατου Δικαστηρίου στην Ποντγκόριτσα.

Ποιοι συμμετέχουν στις διαμαρτυρίες;
Υπήρχαν άνθρωποι όλων των κατηγοριών, νέοι, ηλικιωμένοι, μέσης οικονομικής τάξης, φοιτητές, καθηγητές, όλοι οι άνθρωποι που αντιλαμβάνονται ότι αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας δεν είναι δίκαιο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε ελεύθερες εκλογές και κοινωνική δικαιοσύνη.

Ποια είναι τα βασικά σας αιτήματα;
Η παραίτηση του προέδρου Milo Ðukanović ο οποίος κυβερνά τη χώρα για 30 χρόνια. Κι επίσης, ελεύθερες εκλογές και κοινωνική δικαιοσύνη.

VICE Video: Ψάρεμα με Δυναμίτη στο Μαυροβούνιο

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Πώς σας αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και η Αστυνομία;
Η κυβέρνηση προσπαθεί να εμφανίσει τους διαδηλωτές ως ανθρώπους που εχθρεύονται το κράτος και χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό. Η Αστυνομία απλώς προστατεύει τα κυβερνητικά κτίρια και δεν αντιδρά στους διαδηλωτές.

Οι διαμαρτυρίες υποκινούνται από την αντιπολίτευση ή είναι αυθόρμητες;
Είναι αυθόρμητες, όμως πλέον υπάρχει η υποστήριξη από την αντιπολίτευση, την κοινωνία των πολιτών και τις ΜΚΟ.

Πιστεύεις ότι οι διαμαρτυρίες στην Ποντγκόριτσα μπορούν να θεωρηθούν κομμάτι μιας «Βαλκανικής Άνοιξης»;
Ίσως, όμως οι διαμαρτυρίες ειδικά στο Μαυροβούνιο συμβαίνουν γιατί δεν υπήρχε καμία ευκαιρία δημοκρατίας τα τελευταία 30 χρόνια.

Επικοινωνείτε με ανθρώπους που διαμαρτύρονται στη Σερβία και την Αλβανία;
Προσωπικά κρατώ επικοινωνία με τους επικεφαλής των φοιτητικών κινητοποιήσεων στη Σερβία, ανταλλάσσουμε απόψεις και εμπειρίες. Έχουμε κοινά προβλήματα που σχετίζονται με την κακή οικονομική κατάσταση στις δύο χώρες, καθώς και ότι νέοι άνθρωποι φεύγουν αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Πάντως, δεν έχουμε κάποια συνεργασία στις κινητοποιήσεις, εργαζόμαστε χωριστά. Ελπίζω ότι στη χώρα μας, στη Σερβία και την Αλβανία θα νικήσει η δικαιοσύνη, η ελευθερία και η δημοκρατία.

Περισσότερα από το VICE

Η Ζωή μου Εκτός Κορυδαλλού με το Βραχιολάκι

«Οι Μόνοι μου Άνθρωποι Είναι Εδώ, Μακεδόνες» - Ένας Θεσσαλονικιός από το Ιράν

Η Αναστασία Τσουκαλά Έγραψε Βιβλίο για την Ένοπλη Πάλη