«Οι Μόνοι μου Άνθρωποι Είναι Εδώ, Μακεδόνες» - Ένας Θεσσαλονικιός από το Ιράν

Γυρνούσε από δικαστήριο σε δικαστήριο, με ένα γκρι σακάκι, ελαφρώς αξύριστος και με τα άσπρα μαλλιά του επιμελώς ατημέλητα. Κρατούσε ένα πακέτο χαρτιά και έκανε μεταφράσεις. Για 17 ευρώ το κάθε δικαστήριο, συν 12 ευρώ στον εισαγγελέα. Απλήρωτος, όπως όλοι οι μεταφραστές, τα τελευταία τρία χρόνια.

«Έχετε καταγωγή από την Ελλάδα;», ήρθε αυθόρμητα η ερώτηση με τόσο καλά ελληνικά που άκουσα. «Καμία, Ιρανός είμαι», απάντησε άμεσα. «Απλώς, 48 χρόνια μετά εδώ, έχοντας δύο Ελληνίδες συζύγους και δύο παιδιά, ελληνόπουλα, ακόμη υπηκοότητα δεν πήρα».

Ο Αρσάμ Μομενί, 68 χρόνων σήμερα, βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη από τα 20 του, ήρθε στην πόλη στις 11 Οκτωβρίου 1971 για να σπουδάσει και έμεινε για πάντα εδώ. Ζωροάστρης ο ίδιος, βαφτίστηκε χριστιανός, πήρε το όνομα Άγγελος, αφού παντρεύτηκε Ελληνίδες, και όπως λέει «οι χριστιανοί δεν απέχουν πολύ απ' τους ζωροάστρες ». Η ζωή του μοιάζει με μυθιστόρημα. Ξεκινάει από τις παραδόσεις μαθημάτων για τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική μαζί με τον «δάσκαλο» της αρχιτεκτονικής Νίκο Μουτσόπουλο, τις ερευνητικές εργασίες μαζί του στο Ιράν, «γυρίσαμε 2.500 χιλιόμετρα στην Περσία», την καταγωγή του από Πέρσες φεουδάρχες με την κληρονομιά των 13 χωριών ιδιοκτησίας του πατέρα του, τη μεγάλη ζωή με μεταπτυχιακά στην Αγγλία και στις ΗΠΑ, μέχρι την Ελλάδα, όπου επί 48 χρόνια ζει με προσωρινές άδειες παραμονής, αρχικά λόγω των ανήλικων παιδιών του και τώρα λόγω «εκτάκτων λόγων», αφού τις δύο φορές που έκανε αίτημα για υπηκοότητα, αυτό δεν έγινε δεκτό. «Τώρα, τον Ιούλιο, που λήγει η άδεια παραμονής μου δεν ξέρω τι θα κάνω. Είμαι σε έναν τόπο που αγαπώ και λες αυτός δεν μ’ αγαπάει. Οι μόνοι μου άνθρωποι είναι εδώ, Θεσσαλονικείς, Μακεδόνες. Όμως, όλο λέω ότι κάτι θα γίνει, μία κατάσταση είναι και θα περάσει, έτσι συνεχίζω», λέει ο ίδιος, έχοντας όμως στη σκέψη του ακόμη και τον κίνδυνο απέλασης.

Συστήνοντας ο ίδιος τον εαυτό του, αναφέρει ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Τεχεράνη, όμως κατάγεται από τη Γιάζντ, την πρωτεύουσα ενός νομού, ένα μέρος του οποίου ανήκε στον παππού του, ενώ η οικογένεια των Μομενί έχουν εκεί ιστορία περίπου 900 ετών. Ήταν μεταξύ των 800 φεουδαρχικών οικογενειών της Περσίας, τα προνόμια των οποίων άρχισε να περιορίζει ο Σάχης και σχεδόν εξαφάνισαν οι μετέπειτα ισλαμικές ηγεσίες, με τις οποίες ο ίδιος είναι εντελώς αντίθετος. «Ο παππούς μου είχε το μεγαλύτερο μέρος του νομού και ο πατέρας μου κληρονόμησε 13 χωριά. Ήταν ταξίαρχος της χωροφυλακής, ενώ ο θείος μου, αδερφός του πατέρα μου, ήταν υποδιοικητής της αεροπορίας και μετά την Επανάσταση του ’79 πήγε στην Αγγλία», λέει ο ίδιος.

Ο νεαρός Αρσάμ έφθασε στη Θεσσαλονίκη να σπουδάσει Αρχιτεκτονική, όπως κι έκανε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έμαθε σε λίγους μήνες τη γλώσσα και το 1972 ξεκίνησε τη σχολή, από την οποία αποφοίτησε το 1979, καθώς είχε «οικογενειακές καθυστερήσεις». Το 1978 γεννήθηκε η κόρη του, είχε παντρευτεί. «Μέναμε στην Πρασακάκη, όμως με τον σεισμό φύγαμε άρον–άρον σε ένα εξοχικό που είχαν οι γονείς της, στο Ασβεστοχώρι. Θυμάμαι που είχα στήσει μία τέντα έξω στην αυλή και είχα τα βιβλία και τα σχέδιά μου για να τελειώσω την πτυχιακή μου», είπε.

VICE Video: Ένα Αστείο Κορίτσι

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Η αποφοίτησή του δεν αποτέλεσε πρόβλημα για την παραμονή του στην Ελλάδα, καθώς έμενε ως «πατέρας ανήλικου ημεδαπού», όπως αναφέρουν τα έγγραφα που έχει στα χέρια του από την περίοδο εκείνη. Όμως τότε ο ίδιος βλέπει μακρύτερα και δεν τον απασχολεί ακόμη η παραμονή του στην Ελλάδα. «Όταν τελείωσα τη σχολή ήρθε πρόσκληση από το ιδιαίτερο γραφείο της Φαράχ (σ.σ. τελευταία αυτοκράτειρα του Ιράν, τρίτη σύζυγος του Σάχη), που ήταν αρχιτεκτόνισσα, για να δουλέψω εκεί. Είχαμε κανονίσει με τη γυναίκα μου να πάμε να ζήσουμε εκεί, θα δούλευα στο υπουργείο Χωροταξίας του Ιράν και θα αναλάμβανα τα σχέδια βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Όμως ήρθε η επανάσταση των μουλάδων το 1979 και μείναμε εδώ», περιγράφει στο VICE Greece.

Ο νεαρός απόγονος φεουδαρχών της Περσίας, όπως διαρκώς ονομάζει τη χώρα του, κάνει μία απόπειρα να δει την κατάσταση που επικρατεί στο Ιράν μαζί με την Ελληνίδα σύζυγό του και επισκέπτονται την Τεχεράνη το 1982. «Είχαν αλλάξει όλα, είχαν ανατραπεί τα πάντα, ήταν ένα αίσχος. Από το πιο απλό, να υποχρεώνονται οι γυναίκες να φορούν μαντίλα, μέχρι τη δομή του Ισλάμ που έπρεπε να βρίσκεται παντού. Η αναγκαστική επιβολή ήταν το αίσχος. Είπαμε τότε με τη γυναίκα μου ότι αυτό δεν ήταν περιβάλλον που μπορούσε να μεγαλώσει η κόρη μας», σημείωσε.

Η επιστροφή στην Ελλάδα είχε οικογενειακές περιπέτειες, καθώς χώρισε. Η ροή των χρημάτων από το Ιράν και τον φεουδάρχη πατέρα περιορίστηκε, όμως πάλι ήταν ικανοποιητική για να ζήσει στην Ελλάδα. «Πλέον μπορούσε να μας στέλνει μόνο 2.000 δολάρια τον μήνα, 1.000 σε μένα και άλλα τόσα στη γυναίκα μου, επιβλήθηκαν περιορισμοί. Γι’ αυτό πούλησα το αυτοκίνητο που είχα και πήρα ένα μικρότερο», περιέγραψε. Γρήγορα παντρεύτηκε ακόμη μία Ελληνίδα, με την οποία στη συνέχεια, το 1985, έκαναν έναν γιο, η γέννηση του οποίου παρέτεινε τη νόμιμη διαμονή του Αρσάμ – Άγγελου Μομενί στην Ελλάδα, πάλι ως «πατέρας ανήλικου ημεδαπού». Στο μεσοδιάστημα ο ίδιος βρίσκεται στην Αγγλία, όπου πηγαινοέρχεται κάθε έξι μήνες, αφού κάνει μεταπτυχιακό στη Θρησκειολογία, ενώ αργότερα αναζητά την τύχη του στις ΗΠΑ, όπου ζει ο ξάδερφός του. «Πουλούσε βίλες αντί 2,5 εκατομμυρίων. Μου είπε “μείνε να δουλέψουμε μαζί”, όμως αρνήθηκα αφού η κόρη μου ήταν στη Θεσσαλονίκη, δεν μπορούσα να την αποχωριστώ», υποστηρίζει.

Οι παραδόσεις μαθημάτων του Νίκου Μουτσόπουλου, ως βοηθός του στο Α.Π.Θ., περιλαμβάνονται στο βιογραφικό του στο διάστημα 1990-94, ενώ στη συνέχεια διδάσκει και την περσική γλώσσα. Παράλληλα διδάσκει αρχιτεκτονική στο ιδιωτικό κολλέγιο North College και συμμετέχει ενεργά σε διάφορα πρότζεκτ, μεταξύ των οποίων τον σχεδιασμό του διασυνοριακού εμπορικού διαμετακομιστικού κέντρου Procom στον Προμαχώνα, δίπλα στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αφού παράλληλα έχει ανοίξει εταιρία.

Μπορεί ο Άγγελος–Αρσάμ να αναπτύσσει πλήρη επαγγελματική δραστηριότητα, έχοντας παράλληλα την άνεση των «πατρικών» βοηθημάτων από το Ιράν, όποια προσπάθειά του όμως για να πάρει υπηκοότητα, αποτυγχάνει. Η πρώτη αίτηση γίνεται μετά τον δεύτερο γάμο του, όμως την περίοδο εκείνη δεν ισχύει ο νόμος ότι μπορεί να δοθεί υπηκοότητα σε αλλοδαπό ως σύζυγο Ελληνίδας. «Το 1992 το ζήτησα δεύτερη φορά. Μου ήρθε αρνητική απάντηση, το Υπουργείο Εσωτερικών μού έγραψε ότι δεν είναι υποχρεωμένο να δικαιολογήσει την αρνητική του απάντηση», αναφέρει. Ωστόσο η νόμιμη παραμονή του στην Ελλάδα διασφαλίζεται από το γεγονός ότι εξακολουθεί να είναι «πατέρας ανήλικου ημεδαπού», όπως ακριβώς γράφουν οι σφραγίδες.

Το 2012 καταφέρνει και παίρνει ακόμη μία άδεια παραμονής, «αφού έστειλα εξώδικο στον τότε Υπουργό Εσωτερικών επειδή χάθηκε ο φάκελός μου», ενώ σήμερα το ληγμένο ιρανικό διαβατήριό του έχει ένα αυτοκόλλητο που γράφει ότι έχει άδεια νόμιμης διαμονής στην Ελλάδα μέχρι τον Ιούλιο του 2019. Παράλληλα ο 67χρονος προσπαθεί να βγάλει πάλι διαβατήριο στέλνοντας εξώδικα στην ιρανική πρεσβεία, όπως έπραξε και την προηγούμενη φορά που αναγκάστηκαν και του έδωσαν διαβατήριο «δι’ αλληλογραφίας». «Δεν θέλω να πάω στην πρεσβεία, παρ’ ότι μου λένε ότι είναι υποχρεωτικό για να βγάλω διαβατήριο πως πρέπει να εμφανιστώ ο ίδιος. Ξέρετε ότι τα τελευταία 30 χρόνια από πρεσβείες κάποιων χωρών, μεταξύ των οποίων και του Ιράν, έχουν εξαφανιστεί 28.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο», παρατηρεί.

Ο Μομενί είναι εναντίον των φανατικών ισλαμιστών και έχει γράψει βιβλία για το Ισλάμ, όπως «Ισλάμ: Βία της πίστης ή πίστη της βίας», «Ιστορία, επεκτατισμός και βία», «Ισλάμ: Θύτης ή θύμα», όπως και άρθρα για τη γυναίκα στο Ιράν και τον ισλαμικό επεκτατισμό. Είναι από τους υποστηρικτές της μοναρχίας. Όπως αναφέρει αυτό τον έχει καταστήσει στόχο στη χώρα του. «Είμαι σε έναν κατάλογο ανθρώπων υπό εκτέλεση» και δείχνει ένα έγγραφο στα περσικά που αναδημοσιεύει ιστοσελίδα των «Ιμπεριανών Ιρανών Φρουρών» από τη Σουηδία που είναι αντίθετοι στο σημερινό ιρανικό καθεστώς. Στην πέμπτη σειρά της λίστας λέει ότι είναι το όνομά του. Παρ’ ότι ισχυρίζεται πως είναι στόχος του καθεστώτος της χώρας του, λόγω της αντιισλαμικής του δράσης, το 1993 τον συναντάμε, μέσω του βιογραφικού του, ως εκπρόσωπο του ιρανικού περιπτέρου στη ΔΕΘ, ενώ μέχρι το 1997 εισάγει χαλιά για να πουληθούν μέσω τηλεδημοπρασιών στην Ελλάδα, όπως φαίνεται πάλι στο βιογραφικό του.

Η αντίστροφή μέτρηση της πολύ δραστήριας ζωής του, αρχίζει το 2007, όταν συστήνει αρχιτεκτονική εταιρία στην οποία επενδύει περισσότερα από 300.000 ευρώ. «Περιμέναμε την επιδότηση από την Ευρώπη, δεν δόθηκε ποτέ. Ήρθε και η κρίση, η εταιρία έκλεισε και έχασα όλα μου τα χρήματα. Από την Περσία περίμενα μετά τον θάνατο του πατέρα μου να πάρω μερίδιο από την κληρονομιά γύρω στο 1,5 εκατομμύριο ευρώ και τελικά πήρα μόλις 80.000 ευρώ», περιγράφει ο ίδιος, χωρίς όμως να δείχνει πως απογοητεύεται.

Περπατώντας στους διαδρόμους των δικαστηρίων της Θεσσαλονίκης, ο Άγγελος, όπως είναι γνωστός με το βαφτιστικό του όνομα στον κύκλο των διερμηνέων δικαστηρίων, λέει στο VICE Greece ότι «πλέον δεν έχω κανέναν που να με συνδέει με το Ιράν. Δεν έχω να πάω πουθενά».

Είναι ένας οφειλετών του ΙΚΑ και του ΤΕΒΕ, όμως δεν πρόκειται να πάρει σύνταξη. «Μου λένε ότι πρέπει να πληρώσω τις ασφαλιστικές εισφορές που χρωστάω, όμως δεν θα πάρω σύνταξη επειδή δεν έχει η Ελλάδα σύμβαση με το Ιράν, από την άλλη όμως μου κάνουν κατάσχεση λογαριασμών».

Περιμένει, ίσως με την αλλαγή του νόμου, να πάρει υπηκοότητα και να μην ταλαιπωρείται άλλο. «Τελευταία πήγα να κάνω τα χαρτιά μου, όμως μου είπαν μόνον για να υποβάλω την αίτηση χρειάζονται διαβατήριο σε ισχύ και άδεια παραμονής σε ισχύ. Μία υπάλληλος στο τμήμα αλλοδαπών του Υπουργείου Εσωτερικών μου είχε πει παλιότερα, όταν είχα κάνει αίτηση: «Έχω τον δικό σας και άλλους 12 τέτοιους φακέλους. Δεν ξέρω τι να κάνω. Βγάλε άκρη».

Περισσότερα από το VICE

Η Αναστασία Τσουκαλά Έγραψε Βιβλίο για την Ένοπλη Πάλη

Το «Κράξιμο» Ήταν το πιο Ερωτικό Περιοδικό των 80's

Ρόδα, Τσάντα και Κοπάνα: Το Πρώτο Ελληνικό Teen Movie, το Δικό μας «American Pie»