Ο Μιχάλης Σαράντης βρήκε τις προάλλες καταχωνιασμένο στην αποθήκη του σπιτιού του ένα πορτραίτο του, που είχε ζωγραφίσει ένας πολύ καλός του φίλος το 2006. «Ταξίδευε μες στο χρόνο μόνο του, κρυμμένο εκεί. Είδα το πρόσωπό μου ζωγραφισμένο πριν από 17 χρόνια και είπα ‘’ωχ, αυτό είναι σε μια άλλη ζωή’’, αλλά δεν είναι κιόλας. Εκείνη την περίοδο σπούδαζα θέατρο. Και θυμάμαι να προσπαθώ να βρω έναν τρόπο να μετασχηματίσω όλο αυτό που με έκαιγε, που καίει κάθε 20άρη και δεν ξέρει πώς να το διαχειριστεί», θα μου πει ο Μιχάλης Σαράντης, λίγα λεπτά πριν αρχίσει πρόβα, στο προαύλιο ενός σχολείου που έχει διαμορφωθεί για το ταξίδι των κεντρικών ηρώων στον Κάτω Κόσμο, στα «Βατράχια» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Την ιστορία με το πορτραίτο μού την είπε, όταν τον ρώτησα γιατί έγινε ηθοποιός. «Είχα την τύχη, λοιπόν, όλα αυτά που με έκαιγαν να τα διοχετεύσω στο θέατρο, στο οποίο ξεκίνησα από την ανάγκη μου να μετασχηματίσω τις ανησυχίες μου και τις ευαισθησίες μου. Δεν είχα καμία κάψα να ανέβω στη σκηνή ως παιδί, ούτε να με βλέπουν, το αντίθετο: κρυβόμουν. Τώρα; Τώρα είναι τρόπος ζωής, δεν γίνεται αλλιώς», καταλήγει.Ο Μιχάλης Σαράντης, το όνομα του οποίου συνήθως συνοδεύουν χαρακτηρισμοί όπως «ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του», συμπρωταγωνιστεί με τον Άρη Σερβετάλη σε μία από τις πιο πολυαναμενόμενες παραστάσεις του καλοκαιριού που κάνει πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη και κατεβαίνει στην Επίδαυρο, στις 28 και 29 Ιουλίου.
Ο ίδιος υποδύεται τον Ξανθία, ακόλουθο του θεού Διόνυσου, που ερμηνεύει ο Σερβετάλης. Αυτό το κωμικό ντουέτο κατεβαίνει στον Άδη, για να αναστήσει τον Ποιητή, εκείνον που μπορεί ν’ αναμετρηθεί με την επερχόμενη καταστροφή, μέσα σε μια βαθιά πολιτική και πνευματική κρίση θεσμών και αξιών.«Το συγκεκριμένο έργο και ο Αριστοφάνης γενικότερα είναι ένας τρομερά κρυπτικός συγγραφέας και όσο περνούν τα χρόνια, τόσο περισσότερο χαίρομαι που τον ανακαλύπτω, γιατί για να είμαι ειλικρινής δεν καταλάβαινα από πού μπορώ να αγκιστρωθώ, ούτως ώστε να με συγκινήσει ή να με συνεπάρει», παρατηρεί ο ηθοποιός.«Το απόσταγμα του έργου, όπως το αντιληφθήκαμε εμείς, είναι ότι η πολιτική πέθανε, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Διόνυσου. Το μόνο που μας έχει μείνει είναι η ποίηση, οπότε η Έφη Μπίρμπα μαζί με όλους εμάς έχει στήσει ένα ποιητικό φαινόμενο μιας κατάβασης ενός ντουέτου, βαθιά κωμικού στη ρίζα του, στον Άδη. Για μένα, αυτό το έργο πραγματεύεται το πώς μπορεί να σωθεί η πόλη, το πώς μπορούμε να ξημερώσουμε αύριο και να είμαστε καλύτερα», λέει ο ηθοποιός.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Διόνυσος μαζί με τον Ξανθία προσπαθούν να σώσουν τον κόσμο στα «Βατράχια» του Αριστοφάνη. Υπήρξε κάποια περίοδος στη ζωή σου που ήσουν κι εσύ έτσι κι έλεγες «πάμε να σώσουμε τον κόσμο»; Όχι, όχι. Ούτε στην εφηβεία. Τότε, είχα άλλες σκέψεις, μετά από διάφορα περιστατικά που συνέβησαν στη ζωή μου. Αυτή την εφηβική ορμή, την άγνοια κινδύνου και την ελπίδα ότι θα γίνουν τα πράγματα, μάλλον τη μετασχημάτισα τα επόμενα χρόνια της ζωής μου, μέσα από τη δουλειά μου στο θέατρο.Όταν λέω ότι δεν πίστευα πως θα σώσω τον κόσμο, δεν εννοώ ότι δεν είχα την όρεξη να αφουγκραστώ τα πάντα, να τα γκρεμίσω και να τα ξαναχτίσω, αλλά δεν ένιωθα ποτέ τόσο σπέσιαλ και μοναδικός. Φυσικά, είχα όνειρα και φιλοδοξίες και εξακολουθώ να έχω, αλλά την περίοδο της εφηβείας, περισσότερο ήθελα ν’ ανοίξει η γη να με καταπιεί, παρά να αλλάξω τον κόσμο.
Έχεις μιλήσει για τον κολλητό σου που πέθανε σε μικρή ηλικία. Όταν μνημονεύεις τους ανθρώπους που έχουν φύγει από τη ζωή, είναι σαν να μην φεύγουν. Τα πρόσωπα αυτά παίρνουν άλλη υπόσταση μέσα μας. Όταν καλείσαι να αναπαραστήσεις αυτήν την κατάβαση στον Άδη, που περιγράφει ο Αριστοφάνης, εκ των πραγμάτων, σκέφτεσαι τους δικούς σου νεκρούς.Μου αρέσει πολύ αυτό που σκέφτηκε η Έφη Μπίρμπα, σε σχέση με την παράσταση, που πλέον έχει πάρει σάρκα και οστά. Ο Κάτω Κόσμος είναι αλλόκοτος. Παρουσιάζεται μεν μέσα από την κωμικότητα του ντουέτου, αλλά η Έφη έχει επενδύσει στο γεγονός ότι κατεβαίνουμε στον Άδη. Μας λέει συνέχεια να μην ξεχνάμε ότι είμαστε στον κάτω κόσμο και τι σημαίνει αυτό. Πώς μιλάς, πώς φωνάζεις, τι πλάσματα συναντάς, με τι προσωπικά πράγματα έρχεσαι αντιμέτωπος; Αυτό το έργο παλαντζάρει συνέχεια μεταξύ κωμωδίας και «τραγωδίας».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μια κωμωδία με DNA τραγωδίας όπως γράφει ο υπότιτλος της παράστασης; Είναι. Κατ’ αρχάς, η Έφη, μαζί με τον Άρη και τον Κωνσταντίνο Μπλάθρα, που έχει επιμεληθεί τη μετάφραση, ονόμασαν τους «Βατράχους» «Βατράχια». Οπότε, προφανώς κλείνουν το μάτι στον θεατή ότι έχει γίνει μια διασκευή πάνω στο αρχικό κείμενο.Οποιοσδήποτε διαβάσει το έργο του Αριστοφάνη, όπως είχε γραφτεί τότε, δεν θα καταλάβει πολλά διότι είναι πάρα πολλές οι αναφορές στην εποχή. Η αλήθεια είναι ότι αν κάτσεις και αφουγκραστείς αυτά τα έργα, καταλαβαίνεις ότι δεν μπορούν να αναπαρασταθούν, όπως είναι γραμμένα. Θέλει «κούνημα» ο Αριστοφάνης. Αυτό το λέω γιατί ακούω πολύ συχνά ότι «πειράζετε τα έργα» από ανθρώπους που κρατάνε τα σκήπτρα – τα όποια σκήπτρα.Τώρα, για να επιστρέψω στην ερώτηση για τα τραγικά στοιχεία του έργου, ο Διόνυσος στους «Βατράχους» εμφανίζεται με κοθόρνους, ενώ κοθόρνους φορούσαν μόνο οι υποκριτές στην τραγωδία. Ο ίδιος ο Αριστοφάνης σού κλείνει το μάτι, σαν να σου λέει ότι εδώ κωμωδία θα παίξουμε, αλλά κάπως αλλιώς.Αυτό το κρατήσαμε και ο Άρης στην παράσταση φοράει κοθόρνους. Υπάρχει, συνεχώς, η μετάβαση από κάτι κωμικό σε κάτι σοβαρό και πραγματικό, από κάτι ελαφρύ σε κάτι σπαρακτικό και έντονο.
Όταν ξεκίνησες στο θέατρο, είχες το άγχος να αναγνωριστείς, να πουν ότι ο Σαράντης είναι ένας πολύ καλός ηθοποιός; Θα σου πω κάτι: μας λένε τώρα για την κόρη μας ότι δεν κάνει να της λέμε «μπράβο», όταν τρώει, διότι είναι μια λειτουργία που θα γίνει ούτως ή άλλως. Δεν πρέπει να επιβραβεύεις το παιδί, επειδή κάνει κάτι που είναι αυτονόητο. To «μπράβο» είναι μεγάλη παγίδα, γιατί μετά θα της λείπει πολύ όταν το σταματήσουμε.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Είμαστε όλοι λοιπόν αυτά τα μικρά παιδάκια που κάπως τα έχουν ή δεν τα έχουν νταντέψει. Και μέχρι να αντιληφθούμε τι μας συμβαίνει - που μπορεί να μην αντιληφθούμε και ποτέ - προσπαθούμε να διαχειριστούμε το πόσο ανασφαλείς είμαστε και το πόσο θέλουμε την επιβράβευση.Υπό αυτή την έννοια, θεωρώ ότι όλοι έχουμε ανάγκη το «μπράβο», γιατί όλοι είμαστε παιδάκια τραυματισμένα. Χρειαζόμαστε να επιβεβαιώνουμε μέσω τρίτων ότι αυτό που κάνουμε, το κάνουμε ωραία, ότι έχει ανταπόκριση. Μέχρι εκεί όμως. Δηλαδή, τις εργατοώρες που έριξα, δεν τις έριξα, προκειμένου να αναγνωριστεί το πόσο καλός είμαι.Ήρθαν τα πράγματα και ήρθαν με πάρα πολύ κόπο, βήμα-βήμα, με δουλειά και γόνατα σπασμένα. Είναι κι έτσι ο τύπος μου, δεν μπορώ αλλιώς, δεν μπορώ να τα κάνω τα πράγματα εύκολα. Ούτε είχα καμιά φοβερή κάψα να αναγνωριστώ. Ξέρω πολύ καλά αν ένα βράδυ έχω κάνει καλά τη δουλειά μου ή όχι. Αν δεν το ήξερα, θα υπήρχε πρόβλημα.Εγώ τη δουλειά μας την είχα δει από την αρχή ως μια δουλειά που εμπεριέχει πολλά βαθιά καλλιτεχνικά συστατικά, όχι ως ένα όχημα για να αποκτήσω φήμη ή λεφτά. Αν ήθελα λεφτά, δεν θα έκανα αυτό το επάγγελμα. Ειδικά σε αυτή τη χώρα, όλα γίνονται με πολύ κόπο και προσωπική θυσία.Και οι γονείς βάζουν πλάτη και οι φίλοι βάζουν ψυχική πλάτη. Εμένα με συγκινεί, όταν κάποιος θέλει να ακολουθήσει το όνειρό του, αυτό το «θέλω να πάω, θέλω να μπω σ’ αυτόν τον χώρο». Μου αρέσει εκεί μέσα, γιατί δεν μου αρέσει εκεί έξω. Τόσο απλό είναι. Είναι μια διαφυγή το θέατρο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στην πορεία σου ήρθες ποτέ αντιμέτωπος με αυτό το παλιό στερεότυπο του σκηνοθέτη - δυνάστη, αυτού που με πρόσχημα της βασανισμένης «ιδιοφυίας» νομιμοποιούνταν, στο παρελθόν, να έχει άσχημη συμπεριφορά; Όχι. Έχω υπάρξει πολύ τυχερός, μάλλον. Μετά από όλον αυτό τον κυκεώνα πραγμάτων που έσκασε στο θέατρο και να ήθελαν κάποιοι να συμπεριφερθούν έτσι, πλέον δεν τους παίρνει, είναι πιο προσεκτικοί.Οι ηθοποιοί είμαστε πάρα πολύ ευάλωτα πλάσματα όταν είμαστε πάνω στη σκηνή, γιατί είμαστε πάρα πολύ εκτεθειμένοι. Θέλει ειδικούς χειρισμούς η ψυχούλα που είναι εκεί πάνω. Δεν μου έχει τύχει κάτι πάρα πολύ ακραίο. Έχει συμβεί να χάσει κάποιος τον έλεγχο, σε φυσιολογικά πλαίσια και με αφορμή την πρέσα και το άγχος που τρώμε, όχι επί τούτου να έρθει κάποιος που είναι φορτωμένος για να βγάλει τα απωθημένα του.Το πρώτο είναι ανθρώπινο να συμβεί. Δεν εννοώ να πετάει τασάκια και να ρίχνει μπινελίκια, αλλά να ξεφύγει κάποια στιγμή από το «σεις» και το «σας». Είναι λογικό όταν τραβάς τέτοιο άγχος. Ο καθένας μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος του και την ταραχή του. Φυσικά, το θέατρο δεν είναι μια παιδική χαρά που ο καθένας έρχεται να ξεράσει το άγχος του, είμαστε επαγγελματίες.Από την άλλη όμως, σε ένα λογικό πλαίσιο, αντιλαμβάνομαι ότι ένας άνθρωπος μπορεί να έρθει σε μια πολύ δύσκολη στιγμή που δεν ξέρει πώς να την διαχειριστεί. Το ξαναλέω, δεν αναφέρομαι σε ακρότητες, διότι εκεί μιλάμε για παθολογία. Όλες αυτές οι γραφικότητες, νομίζω, έχουν περάσει στο παρελθόν. Αμήν.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Από εδώ και πέρα, τι θέλεις για τον εαυτό σου; Το βάρος, όσο περίεργο κι αν ακούγεται, έχει μετατοπιστεί. Δεν σκέφτομαι πολύ εμένα. Θέλω να είμαι καλά εγώ, η γυναίκα μου, η οικογένειά μου και οι φίλοι μου, αλλά όλο το ενδιαφέρον πια είναι σε ένα κοριτσάκι που μπουσουλάει και έχει αρχίσει να γίνεται ο Ταρζάν - όχι η Τζέιν. Για μένα πια, δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα από τον στενό πυρήνα των ανθρώπων μου: η γυναίκα μου, η οικογένειά μου, οι φίλοι μας και οι συνεργάτες μας.Δόξα τω Θεώ, έχω την τύχη να συνεργάζομαι με πολύ αγαπημένους μου ανθρώπους. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο Άρης και η Έφη. Τους εκτιμούσα πολύ και τώρα βρήκαμε έναν τρόπο να δουλέψουμε μαζί. Όμως, μετατοπίζεσαι αυτόματα όταν κάνεις παιδί, όλα τώρα είναι γύρω από τη μικρή. Με το που μου είπε η Μαίρη ότι είναι έγκυος, κουνήθηκα κατευθείαν. Λέω «ωχ, αμάν, τι έγινε; έρχεται κι άλλος» - χωρίς αγωνία όμως. Δεν είμαστε δύο πια.
Οπότε, φαντάζομαι ότι και οι φόβοι σου έχουν να κάνουν με το παιδί. Τώρα καταλαβαίνω τους γονείς μου. Όλη αυτή η γραφικότητα που λέει ότι όταν κάνεις παιδί θα καταλάβεις, αυτό έπαθα. Φοβάμαι να της δώσω ψωμί, μην πνιγεί. Εντάξει, είμαι και ψυχάκιας εγώ - ειδική περίπτωση. Φοβάμαι πάρα πολύ για αυτήν και καθόλου βέβαια, απ’ την άλλη, γιατί τη βλέπω πώς λειτουργεί. Πάει να κλάψει και της λέω «έλα τώρα, πας να κλάψεις», καταλαβαίνει ότι δεν θα της περάσει και συνεχίζει σαν να μην έγινε. Αν της έλεγα «παιδάκι μου, τι έπαθες;», θα έσκουζε. Οπότε, το κορίτσι μου, η κορούλα μου είναι τα πάντα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
*Η παράσταση «Βατράχια» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα ανεβαίνει στην Επίδαυρο στις 28-29/07.Ακολουθήστε την Ντιάννα Βασιλείου στο Instagram.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
