Ο Γεράσιμος και Άλλοι 16 Κρατούμενοι Έγιναν Δωρητές Οργάνων Μέσα από τη Φυλακή

Πέντε «συγκάτοικοι» σε ένα κελί των φυλακών Ναυπλίου υπέγραψαν, τον Δεκέμβριο του 2021, δηλώσεις για να γίνουν δωρητές οργάνων και ιστών. Αυτή ήταν μόνο η αρχή, καθώς πολύ γρήγορα συγκεντρώθηκε μια ομάδα 17 –τότε- κρατουμένων που μέσα στη φυλακή αποφάσισαν να προχωρήσουν σε αυτή τη σωτήρια κίνηση, για χιλιάδες ανθρώπους που ζουν τη ζωή τους στην αναμονή για ένα μόσχευμα.

«Οι κρατούμενοι, αυτοί που λέγονται εγκληματίες, ας δώσουν το καλό παράδειγμα σε όσους βρίσκονται έξω, στην κοινωνία», λέει από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ο Γεράσιμος Τσουχλάκης, πρωτεργάτης της προσπάθειας αυτής και άτυπος επικεφαλής της ομάδας κρατουμένων που έγιναν δωρητές οργάνων, στις φυλακές Ναυπλίου. Ο ίδιος συνεχίζει να εκτίει τη βαριά ποινή του στο συγκεκριμένο κατάστημα κράτησης.

Σε ό,τι αφορά τη δωρεά οργάνων, είναι πια λίγο πολύ γνωστό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις παγκοσμίως. Μάλιστα, στην Ευρώπη, κατέχει το αρνητικό ρεκόρ και βρίσκεται στην τελευταία θέση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ένας νεφροπαθής στην χώρα μας θα περιμένει, κατά μέσο όρο, οκτώ χρόνια για να βρεθεί μόσχευμα.

«Έγινα δωρητής οργάνων γιατί έζησα πραγματικά, μέσα από τον πατέρα μου, τι σημαίνει να χρειάζεσαι ένα μόσχευμα. Έτσι, κατάλαβα πόσο τεράστια σημασία έχει η δωρεά οργάνων. Πριν αρρωστήσει ο πατέρας μου, δεν είχα καταλάβει τι δώρο ζωής είναι αυτό για τον συνάνθρωπό μας. Το είδα από πρώτο χέρι μέσα από όσα πέρασε και περνάει ο πατέρας μου και κατάλαβα τι θα σήμαινε αν αυτός ο άνθρωπος είχε τη δυνατότητα να λάβει ένα μόσχευμα».

Ο Γεράσιμος θα μου πει πολλές φορές, κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας, ότι αν δεν ήταν στη φυλακή, θα έδινε ο ίδιος τον έναν του νεφρό στον πατέρα του, ο οποίος, τέσσερα χρόνια πριν, έπαθε νεφρική ανεπάρκεια και μπήκε στη διαδικασία της αιμοκάθαρσης.

«Κάνει αιμοκάθαρση, τρεις φορές τη βδομάδα. Προσπαθεί να το συνηθίσει, αν και δεν πιστεύω ότι μπορεί να μάθει να ζει με αυτό. Στην αρχή, ο πατέρας μου είχε μπει στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση, αλλά είδαμε ότι υπάρχει σοβαρή έλλειψη μοσχευμάτων. Βλέποντας τον πατέρα μου να έχει τόσο μεγάλη ανάγκη για ένα μόσχευμα, σκέφτηκα ότι αφού δεν μπορώ να τον βοηθήσω, ας μπορέσω, τουλάχιστον στο μέλλον, να κάνω κάτι για τον συνάνθρωπό μου κι έτσι γράφτηκα στο μητρώο των δωρητών οργάνων. Η αλήθεια είναι ότι έχω περάσει κι εγώ κάποια θέματα υγείας - από όταν ήμουν μικρό παιδί. Έχω κάνει χημειοθεραπείες, έχω χειρουργηθεί τρεις φορές και γενικά είμαι πολύ ευαισθητοποιημένος στα ιατρικά θέματα», καταλήγει ο Γεράσιμος.

 «“Δεν ξέρω πόσο χρόνο ζωής έχω’’, μου λέει ο πατέρας μου, που δεν είναι πια στη λίστα αναμονής για μόσχευμα. Είναι 73 ετών και η λίστα είναι πάρα πολύ μεγάλη. Προτεραιότητα, φυσικά, έχουν οι νέοι άνθρωποι που έχουν όλη τη ζωή μπροστά τους. Αν δεν έχεις κάποιον δικό σου άρρωστο, δύσκολα μπορείς να καταλάβεις την πραγματικά αξία της δωρεάς οργάνων, όπου από έναν άνθρωπο μπορεί να σωθούν άλλοι οκτώ, ενώ αν δωρίσει και ιστούς, μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής ή ακόμα και να σώσει μέχρι και 100 άτομα», θα μου πει σαν ένας πολύ καλός μαθητής ο Γεράσιμος, ο οποίος έχει ενημερωθεί σε βάθος για τη δωρεά οργάνων. Τα στοιχεία αυτά υπάρχουν, όπως ακριβώς μου τα είπε ο ίδιος, και στην ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων.

Η ιδέα της δωρεάς οργάνων διαδόθηκε απροσδόκητα γρήγορα μεταξύ των κρατουμένων των φυλακών Ναυπλίου, χωρίς ποτέ ο ίδιος ο Γεράσιμος να παρακινήσει τους συγκρατούμενούς τους να ακολουθήσουν το παράδειγμά του, ούτε καν τους συγκελίτες του.

«Όταν είσαι σε ένα κελί με πέντε ανθρώπους, αναγκαστικά θα σε δουν να περνάς από διάφορες καταστάσεις, να γελάς, να στενοχωριέσαι. Εδώ μέσα όλοι ξέρουν ότι έχω πρόβλημα με τον πατέρα μου και τις αιμοκαθάρσεις και πως το μυαλό μου είναι εκεί. Το συζητήσαμε και τους είπα ότι αποφάσισα να γίνω δωρητής οργάνων, μόνο αυτό. Από το δικό μου το κελί λοιπόν, έγιναν όλοι δωρητές οργάνων - και οι πέντε. Δεν είπα σε κανέναν “έλα να το κάνεις’’, δεν το ζήτησα από κανέναν. Μόνοι τους μου είπαν, 16 κρατούμενοι για αρχή, ότι είναι μια πράξη που θέλουν να την κάνουν κι εκείνοι. Από εκεί που ήμουν μόνος μου, μαζευτήκαμε 17 άνθρωποι. Τον Δεκέμβριο του 2021 πήρα την κάρτα του δωρητή οργάνων και λίγο αργότερα και οι άλλοι 16 συγκρατούμενοί μου.

»Πολλά παιδιά υπέγραψαν για να γίνουν δωρητές οργάνων έναν μήνα πριν αποφυλακιστούν, δεν το έκαναν για να μετρήσει σε κανένα δικαστήριο, ούτε είχαν κάποιον άλλο λόγο. Πήραν αυτή την απόφαση κρατούμενοι που η ποινή τους είναι τελεσίδικη. Ακόμα κι αν ένας απ’ όλους τους κρατούμενος σκεφτεί να γίνει δωρητής οργάνων, για να βοηθηθεί στο δικαστήριο, σημασία έχει ότι θα το κάνει και ότι ο ίδιος άνθρωπος θα επηρεάσει θετικά κι άλλους που θα το νιώσουν πραγματικά και προχωρήσουν σ’ αυτήν την κίνηση», λέει ο Γεράσιμος.

H διάδοση της ιδέας της δωρεάς οργάνων πίσω από τα κάγκελα των φυλακών Ναυπλίου ευτυχώς δεν σταμάτησε στην ομάδα των 17 κρατουμένων. Αυτή τη στιγμή έχουν φτάσει στα γραφεία του ΕΟΜ οι αιτήσεις άλλων 10 κρατουμένων που περιμένουν να λάβουν την κάρτα δωρητή οργάνων. «Φτάνουμε τους 27 δωρητές οργάνων, μόνο στις φυλακές Ναυπλίου. Εν τω μεταξύ, όλο αυτό έχει πάρει έκταση, το έχουν μάθει κρατούμενοι και άλλων φυλακών, όπως του Κορυδαλλού. Τον δικηγόρο μου συνεχώς τον ρωτάνε άλλοι κρατούμενοι πώς μπορούν να γίνουν και εκείνοι δωρητές οργάνων και μάλιστα αρκετοί από αυτούς, από τις φυλακές του Κορυδαλλού και του Δομοκού κυρίως, έχουν υπογράψει τις αιτήσεις τους. Αυτή τη στιγμή έχουμε φτάσει περίπου στα 50 άτομα.

»Εγώ είμαι αυτός που πήρα την πρωτοβουλία, αλλά τώρα πια σε όλες τις φυλακές υπάρχουν κρατούμενοι που έχουν κάνει τη δήλωσή τους και δεν τους ξέρω προσωπικά. Πιστεύω ότι αν είχα τη δυνατότητα να επικοινωνήσω και με άλλες φυλακές, ο αριθμός των κρατούμενων δωρητών θα είχε αυξηθεί πάρα πολύ», αναφέρει ο Γεράσιμος με τη διάθεση ανθρώπου, που έχει βρει έναν καινούριο, αναπάντεχο σκοπό στη ζωή του.

«Πολλοί κρατούμενοι μού είπαν ότι με αυτήν την κίνηση αισθάνθηκαν καλύτεροι άνθρωποι, ένιωσαν εντάξει με τον εαυτό τους. Οι περισσότεροι δωρητές οργάνων της φυλακής του Ναυπλίου έχουν πια αποφυλακιστεί, γιατί είχαν μικρές ποινές - από τους 17, οι 10 είναι ήδη έξω.

»Αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Οι συγκεκριμένοι, όταν πήραν την απόφαση να γίνουν δωρητές οργάνων, δεν χρειάζονται κανένα ελαφρυντικό. Δεν είχαν καμία σκοπιμότητα, οι περισσότεροι, έτσι κι αλλιώς, σε λίγο θα αποφυλακίζονταν, όπως και έγινε».

Η μεγαλύτερη ικανοποίηση για τον Γεράσιμο είναι όταν άλλοι κρατούμενοι τον ρωτούν πώς μπορούν να κάνουν κι εκείνη την αίτηση για να γίνουν δωρητές οργάνων. «Δεν μπορώ να σου πω ότι αισθάνομαι υπερήφανος που έγινα δωρητής οργάνων. Είναι κάτι που το ήθελα πραγματικά, είδα ότι μπορώ να το κάνω και το προχώρησα, μέχρι εκεί. Αυτό εμένα μού δίνει δύναμη να συνεχίσω και μέσα στη φυλακή. Ξέρεις, όμως, πότε παίρνω το περισσότερο κουράγιο; Όταν έρχεται ένας κρατούμενος και μου λέει “Μάκη πώς μπορώ κι εγώ να γίνω δωρητής οργάνων’’; Αυτό που μου έχουν πει πολλά άτομα εδώ μέσα και το έχω κρατήσει είναι ένα ‘‘εύγε’’, τίποτα παραπάνω».  

Τα στοιχεία του ΕΟΜ δείχνουν ότι την ώρα που αυξάνεται κάθε μέρα ο αριθμός των ασθενών που χρήζουν μεταμόσχευσης, στην Ελλάδα τουλάχιστον, υπάρχει τεράστια έλλειψη μοσχευμάτων. «Να δώσουμε το καλό παράδειγμα εμείς οι εγκληματίες στους έξω», λέει ξανά μεταξύ αστείου και πολύ σοβαρού ο Γεράσιμος. Αναρωτιέμαι αν το λεει με πικρία;

«Ναι, για ένα μεγάλο αριθμό ατόμων, το λέω με πικρία. Δεν σημαίνει ότι αυτοί που βρίσκονται στη φυλακή είναι οι κακοί, οι εγκληματίες. Σίγουρα, υπάρχουν και τέτοιοι που έχουν κάνει σφάλματα - άλλοι μεγάλα, άλλοι μικρά. Στη φυλακή όμως, υπάρχουν και αθώοι, όχι πολλοί, αλλά υπάρχουν. Τώρα, για τις μεταμοσχεύσεις, ούτε οι άνθρωποι εκτός φυλακής δεν γνωρίζουν τη σημασία τους. Θα πρέπει να ενδιαφερθούν όλοι, να διαβάσουν και να μάθουν Αν συμβεί αυτό, θα ανέβει πάρα πολύ ο αριθμός των δωρητών οργάνων.

»Υπάρχει μεγάλη προκατάληψη και άγνοια. Δηλαδή λες στον άλλον “θα γίνω δωρητής οργάνων’’ και σου λέει “όχι, μην το κάνεις, θα σου τραβήξουν τα μηχανήματα’’. Ας πούμε, μια φίλη μου ήταν δωρήτρια οργάνων, αναγκάστηκε να αποσύρει τη δήλωσή της –εννοείται ότι έχεις αυτή τη δυνατότητα οποιαδήποτε στιγμή– μετά από πίεση του άντρα της. Αφού μιλήσαμε και της είπα ότι 17 κρατούμενοι από τις φυλακές Ναυπλίου γίναμε δωρητές οργάνων, μου είπε από μόνη της ότι θα ξανακάνει την αίτηση. Πρέπει όλοι να γνωρίζουν ότι ανά πάσα στιγμή μπορούν να αλλάξουν γνώμη και να διαγραφούν από το μητρώο των δωρητών οργάνων».

Ακούγοντας τον Γεράσιμο να μιλάει, δεν μπορώ να μην σκεφτώ αν η «εκστρατεία» που κάνει υπέρ της δωρεάς οργάνων, πίσω από τα κάγκελα, μέσω του προσωπικού του παραδείγματος, χωρίς το παραμικρό ίχνος κηρύγματος, είναι και ένα αντιστάθμισμα για τα λάθη που έχει κάνει τόσο ο ίδιος, όσο και άλλοι κρατούμενοι.

«Για κάποιους αυτό ισχύει, ναι. Μπορεί να έχουν κάνει λάθη, να έχουν πειράξει άλλους ανθρώπους και ίσως να έχουν λυτρωθεί, με αυτήν την πράξη. Αυτή είναι η αλήθεια. Ορισμένοι έχουν κάνει κακό, εδώ μέσα το έχουν καταλάβει και το έχουν παραδεχθεί: “έχω κάνει κακό στον συνάνθρωπό μου’’. Με αυτή την κίνηση, το ξαναλέω, ίσως έχουν λυτρωθεί. Κάνουμε ένα μεγάλο καλό, κάτι μοναδικό και νιώθουμε κι εμείς καλύτερα με τον εαυτό μας. Σκεφτόμαστε ότι αν μας συμβεί κάτι, θα σώσουμε έναν, δύο, τρεις συνανθρώπους μας και αυτό μας απελευθερώνει».

Ακολουθήστε την Ντιάννα Βασιλείου στο Instagram.

Περισσότερα από το VICE

Μια Μέρα στον «Παράδεισο» των Τετράποδων Φίλων μας στη Θεσσαλονίκη

Τα Νεοκλασικά της Αθήνας: Πότε Γκρεμίστηκαν και «Καταστράφηκε» η Πρωτεύουσα

Ο Αγώνας Δρόμου του Παναγιώτη από την Ηρωίνη στον Μαραθώνιο

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.