Η Χρυσούλα Πέρασε Έξι μήνες στο Δυτικό Νταρφούρ που «Βράζει» Εδώ και 20 Χρόνια

Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.

Το συγκεκριμένο άρθρο υπογράφει η Χρυσούλα Σιάτου, που πήγε την πρώτη της αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στο Σουδάν.

Στο δυτικό Νταρφούρ όλα είναι σαν να βρίσκονται πάντα σε ετοιμότητα, σε αναμονή για την επόμενη σύρραξη. Εδώ και πάνω από 20 χρόνια η κρίση σε αυτή την περιοχή του Σουδάν βαθαίνει, ο κύκλος βίας συνεχίζεται και μία βιώσιμη λύση δεν διαφαίνεται άμεσα. Η Χρυσούλα Σιάτου έζησε έξι μήνες εκεί ως συντονίστρια προγράμματος με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Περιγράφει την εμπειρία της από αυτή την αποστολή, τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, μιλάει για τη φιλοξενία των Σουδανών και την αλλαγή που συντελέστηκε μέσα της μετά από αυτή την εμπειρία.

Ήταν η πρώτη φορά που εργάστηκα σε πρόγραμμα για εσωτερικά εκτοπισμένους σε αστικό χώρο, πράγμα το οποίο έχει τις ιδιαιτερότητές του. Το Σουδάν είναι μια χώρα που μαστίζεται από κρίσεις διαφορετικής φύσης, το κύριο πρόβλημα, όμως, παραμένει το πολιτικό που παίρνει διαστάσεις ενόπλων συγκρούσεων. Η επαρχία του Δυτικού Νταρφούρ, όπου είναι το πρόγραμμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, βιώνει μια κρίση που έχει ρίζες βαθιές, τουλάχιστον 20 ετών και που ξεκίνησε με τον Πόλεμο του Νταρφούρ το 2003, λαμβάνοντας διαστάσεις εθνοκάθαρσης των αφρικανικών εθνοτήτων από τους Άραβες. Ο κύκλος της βίας συνεχίζεται ακόμα και σήμερα και δυστυχώς δεν διαφαίνεται λύση στο εγγύς μέλλον. 

Δουλεύουμε στην πόλη Τζενέινα όπου υπάρχουν τουλάχιστον 115.000 εκτοπισμένοι μετά τις συμπλοκές του 2019, 2020 και 2021. Οι άνθρωποι αυτοί βρήκαν καταφύγιο σε κυβερνητικά και μη κτίρια, από σχολεία μέχρι τζαμιά. Αυτό από μόνο του καθιστά κάθε παροχή βοήθειας δύσκολη, διότι δεν μπορούν να διαμορφωθούν μόνιμες υποδομές στα σημεία αυτά και δεν είναι εύκολο να δοθεί μία πιο βιώσιμη λύση.

Με τις ένοπλες συγκρούσεις εκτός της πόλης τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2021, εκατοντάδες χωριά κάηκαν ολοσχερώς, εκτοπίστηκαν επιπρόσθετα πάνω από 70.000 άνθρωποι, ενώ τουλάχιστον 250 έχασαν τη ζωή τους. Η πόλη είναι γεμάτη παραστρατιωτικούς και ένοπλες ομάδες, κυβερνητικές και μη, με βαρύ οπλισμό. Είναι σαν να βρίσκονται όλοι σε ετοιμότητα και αναμονή για την επόμενη σύρραξη, η οποία δυστυχώς πάντα συμβαίνει. 

Ταυτόχρονα, το Νταρφούρ είναι μια επαρχία όπου ξεσπούν επιδημίες όπως ιλαρά και χολέρα, τις οποίες καλούμαστε να αποτρέψουμε και να ελέγξουμε. Τα περιστατικά σεξουαλικής και έμφυλης βίας ακόμη και σε κορίτσια στην πρώιμη εφηβεία αυξάνονται κατακόρυφα σε περιόδους συγκρούσεων και συνήθως αποτελούν «πολεμικό όπλο». 

Παρατηρούμε σοβαρά προβλήματα στο κομμάτι της ψυχικής υγείας, ιδίως στα παιδιά με γενικευμένο φόβο και υψηλά επίπεδα στρες, ενώ η πρόσβαση στην υγεία είναι σχεδόν μηδαμινή για τις περιοχές εκτός της πόλης. Αυτό το κενό καλούμαστε να καλύψουμε. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο συχνά νιώθεις τη ματαίωση ότι δεν μπορείς να κάνεις περισσότερα.

Οι περισσότερες δυσκολίες στο κομμάτι του συντονισμού έχουν να κάνουν με θέματα ασφάλειας για την ομάδα αλλά και με την προστασία των εκτοπισμένων. Είναι σημαντικό να τα ζυγίζεις καλά αυτά τα δύο, να αναλύεις σωστά και γρήγορα το πλαίσιο και να παίρνεις αποφάσεις. Στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είναι σημαντικό να παραμένουμε στην πρώτη γραμμή για την παροχή ιατρικής φροντίδας. 

Δεν θα ξεχάσω τη μέρα που έγινε πραξικόπημα στο Σουδάν, στις 25 Οκτωβρίου 2021. Το καθεστώς είχε κόψει τις επικοινωνίες, υπήρχε γενικότερο μπλακ άουτ για τουλάχιστον τρεις μέρες. Εκείνη τη στιγμή δεν ξέρεις τι ακριβώς συμβαίνει και πρέπει να πάρεις γρήγορα αποφάσεις. Η προστασία της ομάδας είναι κύριο μέλημα αλλά την ίδια στιγμή πρέπει να είσαι εκεί για να παράσχεις βοήθεια ιατρική. Πρωταρχικό για εμάς ήταν να συνεχίσουμε το πρόγραμμα για υποσιτισμένα παιδιά έως πέντε ετών σε μια περιοχή υψηλού ρίσκου. Κάτι τέτοιες στιγμές αυτοσχεδιάζεις και προσπαθείς να βρεις πώς θα έχεις πρόσβαση στην περιοχή για να μη θρηνήσουμε παιδικές ζωές. Και τα καταφέραμε.

Τα προγράμματά μας είναι ιατρικά που στοχεύουν στην πρόληψη, τον έλεγχο και τη θεραπεία μολυσματικών ασθενειών και τραυμάτων. Προσφέρουμε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας σε μία σταθερή δομή και μέσα από κινητές μονάδες. Το σημαντικό είναι ότι οι ομάδες μας φτάνουν σε περιοχές όπου άλλες οργανώσεις ή το κράτος αδυνατούν ή αρνούνται να φτάσουν με τη αιτιολογία του αυξημένου ρίσκου για περιστατικά βίας, απαγωγών και κλοπής των οχημάτων. 

Προσφέρουμε υπηρεσίες για την αναπαραγωγική υγεία, έχουμε επισιτιστικό πρόγραμμα για παιδιά με οξύ υποσιτισμό, υπηρεσίες ψυχικής υγείας και προσφέρουμε βοήθεια σε επιζώντες σεξουαλικής και έμφυλης βίας σε μια επαρχία όπου και η φράση μόνο «έμφυλη βία» είναι ταμπού και επιφέρει στίγμα. Μεγάλο κομμάτι του προγράμματος είναι ο εμβολιασμός των παιδιών. 

Είναι συγκλονιστικό ότι στις μέρες μας υπάρχουν ακόμα παιδιά που χάνουν τη ζωή τους από ασθένειες που έχουν εξαλειφθεί στην Ευρώπη, όπως η ιλαρά και ο κοκκύτης, λόγω έλλειψης πρόσβασης στον εμβολιασμό ή περιορισμένων κρατικών πόρων. Ο δεύτερος άξονας προγραμμάτων μας είναι οι γεωτρήσεις για την παροχή πόσιμου νερού και η κατασκευή υποδομών υγιεινής στους καταυλισμούς. 

Όταν τελειώνει μια αποστολή είναι πολλά αυτά που κρατάς. Οι μνήμες, οι εικόνες, οι άνθρωποι, τα συναισθήματα. Έφυγα με πολλές εικόνες από το Νταρφούρ, με ένα καταιγισμό συναισθημάτων. Οι άνθρωποι του Σουδάν είναι από τους πιο φιλόξενους λαούς που έχω γνωρίσει. Πραγματικά ανοίγουν το σπίτι τους για σένα και είναι δοτικοί σε βαθμό που έχουμε ξεχάσει στην Ελλάδα. Η έννοια της ομαδικότητας είναι απαραίτητη και υπάρχει πολύ έντονα στη δουλειά μας, αλλά σε αυτή την αποστολή έμαθα να εμπιστεύομαι τους άλλους ακόμη περισσότερο. Γνώρισα μια ομάδα αφοσιωμένη στο έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στον υπέρτατο βαθμό και αυτό δίνει ώθηση σε όλους μας, ειδικά στις δύσκολες στιγμές. Αυτό που βίωσα όμως έντονα είναι μια εσωτερική ωρίμανση που έδωσε άλλες διαστάσεις μέσα μου στην έννοια και την αξία της ζωής και πόσο εύκολα αυτή μπορεί να χαθεί. 

Το δύσκολο όταν επιστρέφεις είναι να πιάσεις το νήμα από εκεί που το άφησες. Η προσαρμογή με την επιστροφή θα έλεγα ότι είναι αυτόματη σχεδόν, αλλά αυτό που συμβαίνει εκεί το κουβαλάς μαζί σου, σε επηρεάζει, εγγράφεται μέσα σου και σίγουρα διαμορφώνει το πώς κοιτάζεις τα πάντα πλέον, το πώς φέρεσαι. Χρειάζεται αποσυμπίεση μετά από μια αποστολή, η επαναφορά σε μια κανονικότητα που δε μοιάζει με τη γνωστή κανονικότητα πλέον, η επαναφορά σε ρυθμούς πιο ήρεμους, και αυτό απαιτεί κάποιο χρόνο αλλά είναι απαραίτητο. Οι ρυθμοί στις αποστολές είναι πολύ έντονοι, πιάνουν κόκκινο και παραμένει μια κεκτημένη ταχύτητα κατά το πρώτο διάστημα της επιστροφής. Σπάνια μιλάω για τις αποστολές πέρα από γενικότητες, αλλά από την άλλη είναι σχεδόν αδύνατο να περιγράψεις αυτό που έχεις δει και ζήσει και να το δώσεις να το κατανοήσουν οι δικοί σου άνθρωποι. Αυτό από μόνο του δημιουργεί κάποιες φορές ένα κενό, μια απορία.

Ενώ παρατηρήσαμε μια κάποια στροφή προς την αλληλεγγύη και την προσφορά, τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη, ο global north γενικότερα, δυστυχώς άρχισε να κοιτάζει πάλι προς τα μέσα. Ομφαλοσκοπούμε αδιαφορώντας για τους γύρω μας. Εντάθηκαν ξανά τα φαινόμενα πόλωσης των λαών, η προπαγάνδα, ενώ τα στερεότυπα επανήλθαν εντονότερα στο προσκήνιο και φαινόμενα ρατσιστικής βίας λεκτικής και σωματικής αυξήθηκαν. 

Δεν θα έλεγα ότι αυτό που κάνω είναι ανατρεπτικό. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βοηθήσει κανείς, από τον εθελοντισμό, ένα χαμόγελο που χαρίζουμε σε έναν μοναχικό άνθρωπο που βλέπουμε στον δρόμο ως την οικονομική βοήθεια. Είναι εκπληκτικό πόση διαφορά μπορεί να κάνει ένα μικρό ποσό το οποίο μπορεί να μεταφραστεί σε εμβόλια για παιδιά. Η πανδημία της Covid-19 για παράδειγμα μας έδειξε με έναν πρωτοφανή τρόπο πόσο ευάλωτοι είμαστε αλλά και ότι όλοι μας έχουμε ανάγκη τους άλλους. Το ουσιαστικότερο όμως είναι η εσωτερική αλλαγή που πρέπει να γίνει μέσα μας, η στάση ζωής, μια στάση αλληλεγγύης που είναι πολιτική και κοινωνική ταυτόχρονα. Χρειάζεται ενσυναίσθηση και ευαισθησία για το συνάνθρωπό μας.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εδώ και 50 χρόνια βρίσκονται πάντοτε στην πρώτη γραμμή των μεγάλων κρίσεων, σε εμπόλεμες ζώνες, σε περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, σε χώρες που μαστίζονται από επιδημίες. Με τη δική σας υποστήριξη μπορούν να βρίσκονται σταθερά εκεί. Όπου υπάρχει ανάγκη, όπου υπάρχει κρίση, όπου υπάρχουν άνθρωποι χωρίς πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα. Βοηθήστε τους να συνεχίσουν να είναι σταθερά στην 1η γραμμή msf.gr/stathera.

H Ladele Τραγουδάει Από Rap Μέχρι Όπερα (Επειδή Μπορεί)

Συγκλονιστικές Φωτογραφίες: Τι Άφησαν Πίσω τους οι Ουκρανοί που Εγκατέλειψαν τα Σπίτια τους

Η Νίκη Σερέτη Δεν θα Έσβηνε Ποτέ τη Δεβόρα από το Παρελθόν της

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.