Liften als vrouw is riskant en toch bevrijdend

Ik ontmoet Nastasia Nia, 34 jaar, terwijl ze langs de kant van de weg staat, duim omhoog, met een kartonnen bordje met iets erop gekrabbeld in viltstift. Er wordt een paar keer naar haar getoeterd, en een paar jongens in een voorbijgaande auto bekijken haar van top tot teen

Tegenwoordig zie je niet vaak lifters aan de kant van de weg staan. Helaas wordt liften inmiddels vooral geassocieerd met enge films en gruwelijke broodje aap-verhalen. Veel mensen zouden zeggen dat het voor een vrouw geen geschikte manier van reizen is.

“Toen ik jonger was, vond ik het eng,” zegt Nia. “Maar toen ging mijn auto stuk op weg naar mijn werk en besloot ik mijn duim op te steken.” Na dat incident in 2017 is Nia nooit meer teruggegaan naar individueel vervoer. Ze begon steeds langere reizen te maken, waaronder een reis in haar eentje door Zuid-Amerika.

Voor haar heeft liften ontzettend veel voordelen: het is gratis, leuk en milieuvriendelijk. “Ik gebruik niet graag mijn auto als ik alleen ben, dan voel ik me angstig en schuldig over het klimaat,” zegt Nia. Al liftend heeft onvergetelijke ontmoetingen gehad, maar natuurlijk waren niet al haar ervaringen aangenaam.

“Tegen het einde van een van deze trips probeerde een jongen me te zoenen, het was erg gênant,” zegt ze. “Hij dacht dat ik stond te liften zodat ik met hem kon flirten. Je moet hierop reageren, en dat wordt makkelijker des te vaker je het meemaakt.” Hoewel dit soort situaties dus zeker kunnen voorkomen, zegt Nia dat de meeste van haar trips zeer positief zijn geweest, dus ze laat zich niet tegenhouden vanwege een paar slechte ervaringen.

Bovendien neemt Nia altijd een aantal voorzorgsmaatregelen. Ze noteert bijvoorbeeld het kenteken van een auto voordat ze instapt. Als iets niet goed voelt, zegt ze tegen de bestuurder dat ze eigenlijk een andere kant op moet en stapt ze niet in. Als ze toch instapt, houdt ze haar telefoon bij de hand voor het geval ze iemand moet sms'en of bellen.

“Ik heb geleerd op mijn instincten te vertrouwen, ik voel het in mijn onderbuik,” zegt ze. “Als ik het gevoel heb dat er iets niet in de haak is, stap ik niet in. Veel vrouwelijke lifters doen dit.”

Dit geldt ook voor globetrotter Lucie Azema, auteur van Les femmes aussi sont du voyage (‘Vrouwen reizen ook’, alleen beschikbaar in het Frans). “Liften is omgeven door veel gevaar, maar vrouwen slagen erin dat te overwinnen”, aldus Azema. Het probleem is dat de maatschappij risicovol gedrag van mannen waardeert, vervolgt ze. “Hoe meer risico's een reiziger neemt, des te meer hun reis wordt gezien als echt avontuurlijk,” zegt ze. “Maar voor vrouwen zien we elke reis als een gevaarlijke gebeurtenis, omdat de plaats van een vrouw thuis is.

Natuurlijk komt de dreiging van aanranding voor in het leven van elke vrouw, en dat geldt ook voor vrouwelijke reizigers. Maar uit verschillende studies blijkt dat vrouwen veel vaker worden aangerand door mensen die ze kennen dan door vreemden op straat, ook al geloven veel mensen dat dat andersom is.

Azema denkt dat deze benadering van het probleem helemaal verkeerd is. “We hebben een zeer geseksualiseerd beeld van vrouwelijke reizigers,” zegt Azema. “Maar in plaats van vrouwen te vertellen dat ze voorzichtig moeten zijn, kunnen we beter mannen opvoeden om hen niet meer lastig te vallen. Misschien ben ik nu provocerend, maar wellicht moeten we mannen verbieden om te reizen, want zij zijn degenen die gevaarlijk zijn.”

Na een piek in de populariteit in de jaren zeventig en tachtig, verloor het liften zijn charme vanwege de toename van het autobezit en de komst van carpoolen, goedkope lange afstandsbussen en vele andere nieuwe diensten. Wat zeker niet hielp is dat tijdens de hoogtijdagen meerdere bekende seriemoordenaars lifters kozen als hun slachtoffers, van wie velen vrouwen waren. Deze brute moorden – gepleegd door criminelen als Edmund Kemper, William Bonin en Ivan Milat – werpen nog steeds een donkere schaduw op ons beeld van liften.

Maar tegenwoordig is liften een stuk veiliger geworden dankzij locatietechnologie en constante internettoegang. Quitterie Clouet, 23 jaar, uit Parijs, besloot in januari 2022 na haar studie een liftreis door Europa te maken. Ze heeft een online dashboard van haar reis samengesteld waar ze elke stap documenteert door een selfie te nemen met haar bestuurders. Zo kan ze de foto bewaren als aandenken, maar ze vindt dit ook veilig.

Tijdens de duizenden kilometers die ze aflegde, had Clouet slechts één slechte ontmoeting. “Een chauffeur raakte mijn dij aan,” zegt ze. “Ik duwde zijn hand weg en hij verontschuldigde zich.” Tegelijkertijd vindt ze dat de goede ervaringen zwaarder wegen dan de slechte. Zo kwamen zij en een bestuurder tijdens een driedaagse reis in Noorwegen vast te zitten in een sneeuwstorm. Het klinkt misschien als een hel, maar de twee bouwden een band op. “Toen hij vertrok, had hij tranen in zijn ogen,” zegt ze. “Het raakte me.”

Hoewel Clouet zich goed voelt bij deze manier van reizen, vind ze het moeilijk om haar familie eraan te laten wennen. Voordat ze op reis ging, “bleven sommige familieleden maar zeggen dat ik me niet realiseerde hoe gevaarlijk het is,” zegt ze. Ze hebben haar keuzes nog steeds niet geaccepteerd. Omgaan met de angsten van anderen is vaak een van de grootste uitdagingen voor vrouwelijke lifters.

Iliana Holguín Teodorescu, auteur van het boek Aller avec la chance (‘Ga met geluk’, alleen beschikbaar in het Frans), zegt dat ze in het verleden sommige bestuurders gerust heeft moeten stellen. “Sommigen boden me zelfs een mes of pepperspray aan nadat ze me hadden opgehaald, om me te beschermen,” zegt ze. Ze heeft nog nooit geweigerd in een auto te stappen. Louche mannen hebben haar pad doorkruist, maar ze confronteert ze altijd met hun gedrag. “Ik wil ze laten zien dat ik niet zomaar een lichaam ben, en ik probeer ze uit te leggen waarom hun gedrag verkeerd is,” zegt ze.

Alice Magrini, een 23-jarige lifter, denkt zelfs dat het ook voordelen heeft om vrouw te zijn op reis. “Mensen zijn bang dat ons iets zal overkomen, dus we hoeven nooit echt lang te wachten,” zegt ze. “Over het algemeen krijg ik, zodra ik in de auto stap, te horen dat ik om die reden ben opgepikt.” Het goede nieuws is dat clichés soms in ons voordeel kunnen werken.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Frankrijk.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.