Φωτογραφίες που Απομυθοποιούν τον Στάλιν Μέσα από το Μουσείο του

Στα τέλη του 2021, ο Βέλγος φωτογράφος Thomas Driesen ταξίδευε με φίλους στην Ανατολική Ευρώπη. Η ομάδα είχε ήδη ταξιδέψει αρκετά, και αποφάσισαν να κάνουν μια στάση στο Γκόρι, μια μικρή πόλη 45.000 κατοίκων της Γεωργίας, που τυχαίνει να είναι η γενέτειρα του Ιωσήφ Στάλιν. Επισκέφτηκαν ένα μουσείο αφιερωμένο στον διαβόητο δικτάτορα, ο οποίος αντιμετωπίζεται –τουλάχιστον στο Γκόρι– σαν σταρ.

Ο Ιωσήφ Στάλιν γεννήθηκε το 1878 στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Γύρω στα 20 του, εντάχθηκε στους μπολσεβίκους επαναστάτες, μια κομμουνιστική ομάδα που ακολουθούσε τις διδαχές του Καρλ Μαρξ και γρήγορα ανέβηκε στην ιεραρχία. Μέχρι το 1917, οι Μπολσεβίκοι είχαν ανατρέψει την αυτοκρατορία, εγκαθιστώντας ένα κομμουνιστικό κράτος υπό τον ηγέτη τους, Βλαντιμίρ Λένιν. Επτά χρόνια αργότερα, ο Λένιν αρρώστησε και πέθανε, δίνοντας τη σκυτάλη στον 46χρονο Στάλιν, ο οποίος ηγήθηκε της νεοσύστατης Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) από το 1924 ως τον θάνατό του το 1953.

Η ΕΣΣΔ μετατράπηκε από μια αγροτική κοινωνία σε μια βιομηχανική και στρατιωτική υπερδύναμη μέσα από μια σειρά πενταετών σχεδίων. Είτε πολιτικοί αντιφρονούντες είτε απλοί αγρότες που αρνούνταν να συμμορφωθούν, οι αντίπαλοι του κράτους εντοπίζονταν χάρη σε ένα σύστημα παρακολούθησης που αποτελούνταν από μια πανίσχυρη ειδική αστυνομία και πολίτες-κατασκόπους. Στη συνέχεια είτε εκτελούνταν είτε στέλνονταν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας γνωστά ως γκουλάγκ..

Με το καθεστώς τρόμου και τους λιμούς που ήταν αποτέλεσμα της εξαναγκαστικής κολεκτιβοποίηση της οικονομίας, ο Στάλιν έγινε υπεύθυνος για το θάνατο δεκάδων εκατομμυρίων – ακόμη και άνω των 20 εκατομμυρίων, σύμφωνα με ορισμένες επίσημες πηγές. Αλλά δεν συμφωνούν όλοι ότι ο Στάλιν πρέπει να μνημονεύεται ως ένας από τους πιο αιμοσταγείς ηγεμόνες στην ιστορία.

«Για κάποιους, ο Στάλιν και η ΕΣΣΔ είναι σύμβολα υπερηφάνειας και εξακολουθούν να συμβολίζουν μια περασμένη χρυσή εποχή», λέει ο Driesen, αναφερόμενος στις συνομιλίες που είχε με ντόπιους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Πράγματι, το μουσείο – το οποίο δεν έχει αλλαχθεί από όταν δημιουργήθηκε το 1951 – είναι ουσιαστικά μια συλλογή υμνητικών εικόνων του Στάλιν. Η μόνη απόδειξη της τυραννίας του βρίσκεται σε ένα μικρό υπόγειο δωμάτιο, όπου τα γκουλάγκ και ο ολοκληρωτισμός αναφέρονται μόνο παρεμπιπτόντως.

Ο Driesen έφυγε από την έκθεση με ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μια, λέει ότι ήταν περίεργο να περιτριγυρίζεσαι από τουρίστες και μερικούς ντόπιους που ίσως ήταν λίγο υπερβολικά νοσταλγικοί. Όμως παρατήρησε κάποια στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με τη γενική τιμητική ατμόσφαιρα του χώρου, δίνοντας στο μουσείο μια απόκοσμη –ακόμη και γκροτέσκα– όψη.

Μέσα στη γενική αδιαφορία του προσωπικού, ο Driesen πέρασε αρκετές ώρες απαθανατίζοντας αυτές τις παράφωνες λεπτομέρειες – τους ξεθωριασμένους τοίχους, τις κάμερες παρακολούθησης πάνω από πίνακες, μια ξεχαρβαλωμένη πρίζα κάτω από μια προτομή, το σιντριβάνι στο βάθος. «Ήθελα να καταρρίψω την εικόνα του ήρωα εστιάζοντας σε αυτές τις μικρές, άκυρες λεπτομέρειες», λέει.

Το λεύκωμα φωτογραφιών που προέκυψε, το Stalin Unglorified, ήταν έτοιμο στις αρχές του 2022, αλλά η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 έκανε τον Driesen να αναστείλει προσωρινά τη δημοσίευση. «Δεν ήθελα να εκτεθώ εκείνη τη στιγμή», λέει. «Δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένος, δεν θα έλεγα ότι είμαι ειδικός στο θέμα».

Οι φωτογραφίες του απεικονίζουν την αισθητική χρονοκάψουλας του μουσείου, ενώ τονίζουν τον αναχρονισμό της λατρείας της προσωπικότητας του Στάλιν, που ανήκει πλέον σε μεγάλο βαθμό στο παρελθόν.

Περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Belgium.

Περισσότερα από το VICE

Μαρσέλ: Μια Ιστορία που Φωνάζει Πόσο Σκατά Είναι ο Ρατσισμός

Για τον Μιχάλη Σαράντη το Θέατρο Δεν Είναι Παιδική Χαρά που ο Καθένας Ξερνάει το Άγχος του

Τα Χειρότερα Μηνύματα Χωρισμού που Μπορείς να Στείλεις

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.