Περάσαμε Μισή Ώρα Μέσα στον Εντυπωσιακό Τάφο της Αμφίπολης

Μπροστά στη μεγάλη τέντα που καλύπτει την είσοδο του μνημείου του τύμβου Καστά, στη Μεσολακκιά Σερρών, έρχονται αμέσως στη μνήμη οι στιγμές του καλοκαιριού του 2014. Τότε που γίνονταν οι ανασκαφές και φανέρωναν ότι θα ακολουθούσε κάτι μεγαλειώδες. Όταν δημοσιογράφοι, φωτορεπόρτερ, οπερατέρ και τεχνικοί τηλεόρασης συγκεντρώνονταν στην είσοδο του δρόμου βλέποντας τα φορτηγά να μεταφέρουν τόνους χωμάτων. Και στη συνέχεια βρίσκονταν στο μουσείο της Αμφίπολης όπου κρέμονταν από τα χείλη της αρχαιολόγου Κατερίνας Περιστέρη και της εκπροσώπου Τύπου Άννας Παναγιωταρέα για τα ευρήματα της επόμενης ημέρας. Σε εκείνη την ανασκαφή που εξελισσόταν live.

Ο αρχαιοφύλακας Νίκος Φούρλιος ανοίγει τις κλειδαριές που σφραγίζουν τη μεγάλη τέντα. Ήρθε η σειρά μας, στο πλαίσιο των ξεναγήσεων ειδικών ομάδων επισκεπτών που επέτρεψε το υπουργείο Πολιτισμού και θα ολοκληρωθούν τον Ιούνιο. Αυτή την τέντα βλέπαμε στα τέλη των ανασκαφών όταν οι φωτορεπόρτερς έστηναν τους τηλεφακούς απέναντι από τον τύμβο, στο πάρκινγκ του μουσείου Αμφίπολης. Αλλά και από τους γύρω λόφους όπου όλοι τότε αναζητούσαν μία εικόνα. Οι δύο σκύλοι – φύλακες του αρχαιολογικού χώρου είναι δίπλα μας. Δύο λυκόσκυλα. Η Ρωξάνη που παρακολούθησε όλες τις εργασίες και η Όλυ, από την Ολυμπιάδα. Είναι ακόμη κουτάβι και αναλαμβάνει το βαρύ φορτίο της φρούρησης. Συμβολισμός ονομάτων με νόημα από την Ιστορία. Μήπως και από τον τάφο.

Οι τέντες ανοίγουν, διακρίνονται οι φρουροί του μνημείου, δύο μεγαλεπήβολες Σφίγγες. Ο αρχαιοφύλακας κάνει την ξενάγηση. Κατεβαίνουμε τα 16 σκαλιά βλέποντας με δέος το αρχαίο δημιούργημα. Τον πρώτο θάλαμο, τον δεύτερο με το ψηφιδωτό και τις υπερμεγέθεις Καρυάτιδες, το τρίτο με την αρπαγή της Περσεφόνης και τον τέταρτο, τον τάφο. Ψευδοροφές, παραστάσεις, θολωτή οροφή, πολύχρωμα βότσαλα. Είναι πολλά αυτά που υπάρχουν εκεί μέσα. Τα σενάρια για τον ένοικο από την περίοδο της ανακάλυψης διαδέχονται το ένα το άλλο με ταχύτητα αλλαγής πολιτικών εκτιμήσεων. Οι αρχικές προσδοκίες ότι είναι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αντικαταστάθηκαν από την εκτίμηση της Περιστέρη ότι ήταν για τον Ηφαιστίωνα. Και τώρα τελευταία ότι πρόκειται για μία σπουδαία οικογένεια της περιοχής. Ίσως έτσι μπορούν  να δικαιολογηθούν τα στοιχεία των πέντε σκελετών που βρέθηκαν στον κιβωτιόσχημο τάφο του τέταρτου θαλάμου του μνημείου. Τριών ανδρών, μίας γυναίκας και ενός παιδιού.

«Να αφήσουμε το μνημείο να δώσει αυτό που πρέπει να δώσει. Να μιλήσει μόνο του». Ο Αλέξανδρος Κοχλιαρίδης είναι ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Αμφίπολης. Και επί 33 χρόνια αρχαιοφύλακας στην περιοχή. Ήταν από την πρώτη στιγμή στις μεγάλες ανασκαφές στον τύμβο Καστά. Αφήνει να εννοηθεί ότι πλην των ευρημάτων του μεγαλοπρεπούς μνημείου, υπάρχουν και άλλα στον τύμβο. «Το μνημείο είναι άσκαφτο. Να ερευνηθεί και το τελευταίο σημείο του», λέει. Πίνει τον πρωινό καφέ του στο κοντέινερ που βρίσκεται από τις πρώτες ημέρες στον χώρο και φιλοξενούνται τα μέλη των συνεργείων. Κυρίως οι αρχαιοφύλακες. «Έχω έρθει εδώ 4.000 φορές. Και κάθε φορά είναι σαν την πρώτη φορά», μεταφέρει. Είναι από τους λίγους οι οποίοι γνωρίζουν πιθαμή προς πιθαμή την αρχαιολογική περιοχή. «Έπρεπε να τύχει σεβασμού. Δεν μπορείς να λες ότι δεν έχει τίποτα αν δεν το έχεις ψάξει. Δεν είπε κανείς ότι είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Αλλά είναι μεγαλοπρεπές», συμπληρώνει αφήνοντας να βγει μία πικρία.

Τα έργα ουσιαστικά σταμάτησαν το 2015 με τις ανακοινώσεις των ευρημάτων και έκτοτε υπάρχει μία σχετική στασιμότητα. Ενδεικτικό είναι πως ακόμη και ο περίβολος, ο οποίος σε ένα μεγάλο τμήμα του βρέθηκε άθικτος, έχει καλυφτεί από τα χώματα του λόφου. Ήταν ο άνθρωπος ο οποίος ήταν νυχθημερόν εκεί την περίοδο της μεγάλης ανακάλυψης. «Βλέπω υποβάθμιση», στενοχωριέται ο κ. Κοχλιαρίδης. «Μακάρι να το βλέπει ο κόσμος. Ας το ερευνήσουν. Αν δεν έχει κάτι άλλο ας το αξιοποιήσουν», ζητάει.

«Κρύβει πολλά». Η απάντηση στο μόνιμο ερώτημα έρχεται από μία καθηγήτρια, που συμμετέχει σε γκρουπ επισκεπτών του 5ου Γυμνασίου Σερρών. Έμεινε και εκείνη εντυπωσιασμένη απ’ όσα είδε. Περιμένει όμως να μάθει. «Αν μη τι άλλο είναι εντυπωσιακό», συμπληρώνει μία συνάδελφός της δείχνοντας και εκείνη ότι δεν πρέπει η απορία για τον «ένοικο» να αιωρείται για πολύ. «Ένα εντυπωσιακό και ξεχωριστό μνημείο που αξίζει να επισκεφτούν όλοι οι Έλληνες. Ευχαριστούμε για την ωραία ξενάγηση», έγραψαν οι καθηγητές στο βιβλίο επισκεπτών.

«Χαρήκαμε στην αρχή που άνοιξε, όμως πάλι θα κλείσει. Είναι για λίγο». Στο δημοτικό αναψυκτήριο της Μεσολακκιάς, εκείνο που την περίοδο των ανασκαφών κατακλυζόταν από επισκέπτες και δημοσιογράφους, ο καταστηματάρχης εξυπηρετεί τρεις πελάτες. Και ετοιμάζει ένα τραπέζι μνημοσύνου. Η συζήτηση ανοίγει αμέσως μεταξύ των λίγων παρισταμένων. Κουβεντιάζουν για τις απόψεις των αρχαιολόγων, τις θεωρίες για τον τάφο, την αξιοποίηση του υπόλοιπου τμήματος του μνημείου. «Εδώ δεν έχουν κάνει τις υποδομές. Ούτε τον δρόμο έχουν φτιάξει για να πηγαίνει ο κόσμος στον Καστά», διαμαρτύρονται. Επιβεβαιώνουν ότι από την ημέρα που άνοιξε το μνημείο για ειδικές ομάδες επισκεπτών η κίνηση στο χωριό τους έχει αυξηθεί. Και φαντάζονται τί θα συμβεί όταν γίνει απολύτως αξιοποιήσιμο. Δεν το βλέπουν όμως. «Μα δεν έχουν ολοκληρώσει ούτε τις διαδικασίες απαλλοτρίωσης των χωραφιών που βρίσκονται δίπλα στον τύμβο» ενημερώνουν απογοητευμένοι. Ζουν ακόμα με τα όνειρα που έκαναν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2014. Τότε που οι εταιρίες real estate ρωτούσαν για την αξία των οικοπέδων, τότε που επιχειρηματίες υποσχόταν την κατασκευή μικρών αεροδρομίων, τότε που οι ανασκαφές έδιναν τροφή για σενάρια ανάπτυξης.

Η Αμφίπολη είναι γεμάτη αρχαιολογικούς χώρους. Στην εθνική οδό η πλειοψηφία των πινακίδων είναι καφέ χρώματος, αυτές που παραπέμπουν σε επισκέψιμες αρχαιολογικές περιοχές. Οι πινακίδες που οδηγούν στον τύμβο Καστά είναι ακόμη μικρές, αυτοσχέδιες, ίσα για να εξυπηρετήσουν όποιον δεν έχει μάθει το δρομολόγιο μέσα από τους χωμάτινους δρόμους του βουνού. «Η περιοχή μπορεί να γίνει ένας τουριστικός προορισμός. Να προσφέρει ώρες ξεναγήσεων με όλα όσα έχουν βρεθεί», προτείνουν με παράπονο οι κάτοικοι. Τις τελευταίες ημέρες είδαν να περνούν Έλληνες που ήρθαν από τη Γερμανία μόνον γι’ αυτό, Γάλλοι επιστήμονες, δημοσιογράφοι.

Πίσω στον τύμβο Καστά, η Ρωξάνη και η Όλυ παίζουν στα χώματα ανάμεσα στις δεκάδες μαρμάρινες πλάκες που προέρχονται από τον αρχαίο περίβολο και περιμένουν να τοποθετηθούν ξανά. Οι φύλακες περιμένουν να υποδεχτούν το επόμενο ολιγομελές γκρουπ για το μεγαλειώδες μνημείο. Τον Ιούνιο έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί αυτό το πρόγραμμα των επισκέψεων για ειδικές ομάδες. Και ο φόβος να ξεχαστεί ο τύμβος για ακόμη μία μεγάλη περίοδο είναι ορατός. «Εκλογές είχαμε. Όσοι πολιτικοί ήρθαν εδώ δεν είπαν κουβέντα για τον τάφο. Ποιος μου λέει ότι δεν το άνοιξαν γι’ αυτό». Οι ντόπιοι έχουν πάντα να πουν την τελευταία λέξη.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες:

Περισσότερα από το VICE

H Αναστασία Γερολυμάτου Είναι Πολλά Παραπάνω από τη Γηραιότερη Σέρφερ στον Κόσμο

Πήγαμε με τον Hambas για Graffiti στις Φυλακές Κορυδαλλού

Πώς να Aντιμετωπίσεις Έναν Χωρισμό Χωρίς να Γίνεσαι Λιώμα Συνέχεια

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.