Eλληνικά ή Eλληνοποιημένα, Τόσα Είναι τα Αρνιά που Σφάζονται το Πάσχα στην Ελλάδα

Στις 7 Απριλίου, τρεις εβδομάδες πριν το Πάσχα, το διοικητικό συμβούλιο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρεοπωλών συνεδρίασε με διευρυμένη σύνθεση στη Λάρισα. Για πρώτη φορά μετά από καιρό, στο ίδιο τραπέζι κάθισαν κτηνοτρόφοι, σφαγείς, έμποροι και κρεοπώλες. Για τους ανθρώπους της αγοράς κρέατος στην Ελλάδα, που δεν πορεύονται χωρίς κόντρες, ήταν μια σημαντική συνάντηση.

Στη συνεδρίαση της Λάρισας, ο εκπρόσωπος των σφαγέων αναφέρθηκε σε ένα σχέδιο ιχνηλασιμότητας που κατάρτισαν οι ίδιοι στα πρότυπα της Νορβηγίας, το οποίο δεν στηρίχθηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Είναι στην επιλογή κάθε σφαγείου να κάνει τη σήμανση των κρεάτων με όποιον τρόπο θέλει. «Μια ελληνοποίηση δεν μπορεί να γίνει στο στάδιο της σφαγής, αν δεν έχει εμπλακεί κάποιος παραγωγός και οι ελεγκτικές Αρχές», ειπώθηκε χαρακτηριστικά.

Έτσι, όταν αρχίσαμε να ερευνούμε στο VICE τους αριθμούς της πασχαλινής αγοράς κρέατος, θα βρισκόμασταν μπροστά σε μαθηματικούς γρίφους. Το αρχικό ερώτημα ήταν τα στατιστικά του ζωικού κεφαλαίου και ειδικά των αμνοεριφίων. Η Πανελλήνια Ένωση Κτηνοτρόφων δεν διαθέτει συγκεκριμένα στοιχεία, παρά μόνο τη γενική εκτίμηση ότι στις ελληνικές στάνες εκτρέφονται περίπου 12 εκατομμύρια πρόβατα και κατσίκια. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) αφορούν το έτος 2016 και δεν είναι μακριά από την προφορική εκτίμηση των κτηνοτρόφων. Πιο ειδικά, έχει δηλωθεί ότι εκτρέφονται 8.227.631 προβατοειδή και 3.541.675 αίγες, δηλαδή συνολικά 11,7 εκατομμύρια ζωντανά.

VICE Video: Βελάκια-Το Χόμπι που Έγινε Άθλημα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Αυτά συμβαίνουν στα χαρτιά, γιατί στην πράξη, ειδικά τον καιρό των παχυλών ευρωπαϊκών επιδοτήσεων ανά ζώο, υπήρχαν έλεγχοι που έδειξαν ότι τα δηλωμένα ζώα ήταν πολλαπλάσια αυτών που πραγματικά εκτρέφονταν. «Συμβαίνει και σήμερα, έστω σε μικρότερο βαθμό. Σημειώστε ένα παράδειγμα. Τα κρέατα του Σοχού Θεσσαλονίκης είναι από τα φημισμένα. Αυτές τις μέρες θα βρείτε στην αγορά ταμπελάκια με την ένδειξη "Σοχός", τόσα που αν όντως ήταν αληθινά, τότε τα σφάγια από τη συγκεκριμένη περιοχή θα ξεπερνούσαν τα αντίστοιχα μιας επαρχίας της Γαλλίας», είπε στο VICE άνθρωπος της αγοράς.

Πόσα αιγοπρόβατα σφάζονται στην Ελλάδα την περίοδο του Πάσχα; Η Ένωση Σφαγείων υποστήριξε ότι δεν κρατά στατιστικά στοιχεία. Δύο διαφορετικές πηγές υπολογίζουν ότι αυτές τις μέρες σφάζονται περισσότερα από 2 εκατ. ζώα, χωρίς να διευκρινίζεται αν πρόκειται για ελληνικά ή ελληνοποιημένα. Με δεδομένο ότι υπάρχουν 133 σφαγεία στη χώρα - εννιά στα δέκα είναι ιδιωτικά - και ότι σε μία μέση βιομηχανική μονάδα, σύμφωνα με παλιότερη έρευνα του VICE, το δεκαήμερο πριν το Πάσχα γίνονται 15-17.000 σφαγές αμνοεριφίων, τότε οι αριθμοί φαίνεται να βγαίνουν. Τα στοιχεία της Eurostat, που επικαλείται η ΕΛΣΤΑΤ στην τελευταία της έκθεση, δείχνουν ότι ελληνική παραγωγή αιγοπρόβειου κρέατος το 2018 ήταν 70,1 εκατ. κιλά. Πόσο κρέας καταναλώνουμε το Πάσχα; Σε επικοινωνία με τον Οργανισμό Κεντρικών Αγορών και Αλιείας στου Ρέντη λάβαμε την ενημέρωση ότι δεν κρατούνται στατιστικά στοιχεία, εδώ και χρόνια. Αντίστοιχα, στοιχεία δεν διαθέτει ούτε η Ομοσπονδία Κρεοπωλών.

Ο Γιώργος Κατερίνης εκδίδει το μηνιαίο περιοδικό Meat News και σε αυτόν καταφεύγουν συχνά επαγγελματικές ενώσεις όταν αναζητούν στοιχεία. Ο ίδιος σημειώνει ότι τουλάχιστον το 85% του βόειου κρέατος στην Ελλάδα εισάγεται, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του χοιρινού είναι πάνω από το 70%. Στα αιγοπρόβατα υπάρχει αυτάρκεια. Το Meat News επεξεργάστηκε τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Από αυτά προκύπτει ότι ένα σχετικά μικρό μέρος της ελληνικής παραγωγής αιγοπρόβειου κρέατος εξάγεται (6,7 εκατ. κιλά) και εισάγεται αντίστοιχη ποσότητα (6,8 εκατ. κιλά). Το 2018 μάλιστα, η αξία των εξαγωγών (35,2 εκατ. ευρώ) ξεπέρασε την αξία των εισαγωγών (30,9 εκατ. ευρώ). Αντίστοιχα αποτελέσματα αναμένονται και για τη φετινή περίοδο, καθώς το Πάσχα των Καθολικών προηγήθηκε και υπήρξαν πολλές εξαγωγές, κυρίως στην Ιταλία.

Σήμερα, τα μισά εισαγόμενα αιγοπρόβατα στην Ελλάδα προέρχονται από τη Νέα Ζηλανδία, ενώ τα υπόλοιπα είναι κατά σειρά από τη Ρουμανία, τη Βόρεια Μακεδονία, την Ισπανία και τη Βουλγαρία. Κρίσιμη λεπτομέρεια από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ σχετικά με τα βουλγάρικα αρνιά, που θεωρούνται τα περισσότερο ύποπτα για ελληνοποιήσεις: Το 2009 επισήμως εισάγαμε από τη γειτονική χώρα 2 εκατ. κιλά αιγοπρόβειου κρέατος. Το 2018 ο αντίστοιχος δηλωμένος αριθμός ήταν μόλις 293 κιλά. Η Βουλγαρία έγινε μέλος της ΕΕ το 2007.

Ένα από τα βασικά αιτήματα των επαγγελματιών του κλάδου είναι η μη εφαρμογή του προγράμματος ΑΡΤΕΜΙΣ σε όλη την κλίμακα της αγοράς, από τη στάνη έως το βιτρίνα του κρεοπωλείου. Πρόκειται για ένα μηνιαίο ηλεκτρονικό ισοζύγιο αγορών/πωλήσεων κρέατος, που έπρεπε να ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 2015, όμως έως σήμερα δεν εφαρμόζεται πλήρως. Αιτία γι' αυτό είναι η κακοδαιμονία της ελληνικής διοίκησης και η απροθυμία πολλών κρίκων της ελληνικής αγοράς κρέατος. Ο αρμόδιος φορέας για τον έλεγχο της προέλευσης κρέατος και την τήρηση του ισοζυγίου στο κρέας και τα γαλοκτομικά προϊόντα είναι ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ. Τον Γενάρη του 2018 υπέβαλε έκθεση στο Υπουργείο στην οποία αναφέρεται ότι έπειτα από ελέγχους σε εταιρεία στη Βόρεια Ελλάδα «προκύπτει σαφής περίπτωση ελληνοποίησης σφάγιων αμνών Ρουμανίας και προκύπτουν σφαγές αμνών που δεν δηλώθηκαν στο σύστημα ΑΡΤΕΜΙΣ». Η υπόθεση αφορούσε περίπου 10.000 αρνιά. Δύο μήνες αργότερα, δεσμεύτηκαν σε στάνη στην Κεντρική Ελλάδα 2.000 αρνιά, χωρίς ενώτια, τα οποία επρόκειτο να σφαχτούν.

Από παλιότερα πορίσματα προκύπτει ότι σε υποθέσεις ελληνοποιήσεων εμπλέκονται πολλοί κρίκοι της αλυσίδας. Αρχικά, ήταν οι εισαγωγείς που προφασίζονται ότι «δεν βρίσκουν κτηνιάτρους ή ότι η μεταφορά των ζώων επείγει». Οι χοντρέμποροι που παρέλαβαν τα σφάγια με πλαστά φορολογικά στοιχεία. Στα σφαγεία δεν υπήρχε πάντα κρατικός κτηνίατρος ή έβαζε σφραγίδες στο κρέας μετά τη φόρτωση και σύμφωνα με τη δήλωση του εμπόρου. Υπήρξε περίπτωση που κτηνίατροι κρεοσκόποι δήλωσαν στις υπηρεσίες του Υπουργείου ότι «αν και γνώριζαν ότι τα ζώα προέρχονταν από τρίτες χώρες, τα σφράγιζαν ως ελληνικά κατόπιν αφόρητων πιέσεων».

Οι έλεγχοι σε κτηνοτροφικές μονάδες και σφαγεία είναι ελάχιστοι. Πριν από έναν χρόνο, ο βουλευτής Ηρακλείου της ΝΔ Λευτέρης Αυγενάκης είχε καταθέσει ερώτηση, αναφορικά με τις ελληνοποιήσεις του αιγοπρόβειου κρέατος. Τα στοιχεία που παρέθεσε στη Βουλή ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Βαγγέλης Αποστόλου, αντλήθηκαν από τις διασταυρώσεις στο πρόγραμμα ΑΡΤΕΜΙΣ και είναι αποκαλυπτικά. Κλιμάκια των τοπικών Περιφερειών σε όλη τη χώρα πραγματοποίησαν την τριετία 2015-2017 συνολικά 4.288 ελέγχους σε επιχειρήσεις κρέατος. Σε περισσότερους από τους μισούς ελέγχους (2.696) «παρουσιάστηκαν ευρήματα», ενώ πρόστιμα επιβλήθηκαν σε 1.102 περιπτώσεις, δηλαδή σε μια από τις τέσσερις ελεγχόμενες επιχειρήσεις. Υπάρχει μια λεπτομέρεια. Από τους 4.288 ελέγχους, μόλις 100 έγιναν σε σφαγεία και 22 σε κτηνοτροφικές μονάδες - όλοι οι υπόλοιποι ήταν σε εμπόρους και κρεοπωλεία.

Ελληνοποιήσεις, όμως, φαίνεται ότι γίνονται ακόμη και στα αυγά, που το Πάσχα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, καθώς η ζήτηση αυξάνεται τουλάχιστον κατά 30%. «Ζητάμε εντατικοποίηση των ελέγχων και ταυτόχρονα προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε το αγοραστικό κοινό σε θέματα σήμανσης και ποιότητας», σημειώνει ο διευθυντής της Ένωσης Αυγοπαραγωγών Ελλάδας, Γιάννης Λιάρος. Σήμερα στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι εκτρέφονται 3,5-4 εκατομμύρια κοτόπουλα και οι παραγωγοί λένε ότι το ζωικό κεφάλαιο έχει μειωθεί κατά τα 40% την τελευταία δεκαετία. «Ωστόσο, συνεχίζουμε να έχουμε επάρκεια αυγών με τη σήμανση EL, δηλαδή ελληνικό προϊόν», λέει ο κ. Λιάρος. «Αυτό σημαίνει πως είτε οι κότες γεννούν 40% περισσότερα αυγά είτε ότι βαφτίζουμε ελληνικά τα εισαγόμενα».

Περισσότερα από το VICE

Η Ζωή μου Εκτός Κορυδαλλού με το Βραχιολάκι

«Το Μέτρο των Εποπτευόμενων Χώρων Χρήσης Είναι Υποκριτικό», Κατερίνα Μάτσα

Η Αναστασία Τσουκαλά Έγραψε Βιβλίο για την Ένοπλη Πάλη