H πιο Παλαιά Μυστική Αδελφότητα του Κόσμου Ανοίγει τις Πόρτες της

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Το 2017, οι μασόνοι της Μεγάλης Βρετανίας θα γιορτάσουν τα 300ά τους γενέθλια. Οι ακριβείς ρίζες της διαβόητης μυστικής αδελφότητας παραμένουν άγνωστες. Αν και η πρώτη Μεγάλη Στοά άνοιξε το 1717, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ο ελευθεροτεκτονισμός ξεκίνησε πολύ νωρίτερα. Η πιο ρομαντική εκδοχή της ιστορίας, μου εξηγεί ο εκπρόσωπος Τύπου Mike Baker, ξεκινά από τις τάξεις των Ναϊτών Ιπποτών. Πιο ρεαλιστικά, μάλλον δημιουργήθηκαν μέσα από το σύστημα των μεσαιωνικών συντεχνιών σε συνδυασμό με στοιχεία του ροδοσταυρισμού.

Βρισκόμαστε στην Ενωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας (United Grand Lodge of England ή UGLE) στο Covent Garden του Λονδίνου, ένα επιβλητικό κτίριο στολισμένο με απόκρυφα σύμβολα. Η φήμη των μασόνων σχετικά με τον μυστικισμό τους έχει κάνει πόλο έλξης γι' αυτούς που αγαπούν τις θεωρίες συνωμοσίας, μιας και τους έχουν συνδέσει με πράγματα όπως η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους αλλά και η Νέα Τάξη Πραγμάτων. Με τη συμπλήρωση της τριακοσιετίας τους να πλησιάζει, οι μασόνοι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το χρόνιο πρόβλημα P.R. που τους βαραίνει. Το θέμα είναι βέβαια το εξής: τι γίνεται όταν η παλαιότερη μυστική αδελφότητα του κόσμου ανοίγει τις πόρτες της;

Μεγάλο μέρος του λίφτινγκ της δημόσιας εικόνας των μασόνων είναι η αντιμετώπιση μερικών επίμονων «μύθων». «Ουσιαστικά απαγορεύουμε την πολιτική και τη θρησκεία από τις δραστηριότητές μας», μου λέει ο Mike. Η αδελφότητα διστάζει ακόμα και να κάνει δημόσιες τοποθετήσεις «λόγω της ιστορίας μας, γιατί δεν θέλουμε να φανεί ότι έχουμε πολιτικά κίνητρα. Ξέρεις, με όλες αυτές τις θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν, με την Bilderberg και όλα αυτά». Ποιος ο λόγος να γίνεις μέλος, λοιπόν, αν δεν μπορείς να ανακατευτείς με τα πολιτικά; Είναι θέμα αξιών, μου λέει ο Mike. Οι μασόνοι κάνουν δωρεές ως μέρος της ενασχόλησής τους με τις κοινότητες στις οποίες ζουν. Αυτήν τη στιγμή βρίσκονται στη διαδικασία της χρηματοδότησης του δεύτερου ιπτάμενου ασθενοφόρου του Λονδίνου. «Την επόμενη φορά που θα εμπλακείς σε ένα σοβαρό ατύχημα και το αερο-ασθενοφόρο κατέβει από τον ουρανό προς εσένα, θα δεις ότι στην "κοιλιά" του υπάρχει ένα τετράγωνο και κάποιες πυξίδες. Απλώς σκέψου πώς συνέβη αυτό».

Μια από τις προϋποθέσεις που σε εκπλήσσουν σχετικά με τη Μεγάλη Στοά του Λονδίνου είναι πως τα μέλη της πρέπει να πιστεύουν στην ύπαρξη ενός Υπέρτατου Όντος. «Αρκεί να είναι δημιουργική δύναμη», σπεύδει να προσθέσει ο Mike, αποκλείοντας τους σατανιστές. Είναι αλήθεια πως άλλα παραρτήματα του ελευθεροτεκτονισμού, όπως η Μεγάλη Ανατολή στη Γαλλία, δέχονται άθεους. Αλλά η UGLE αρνείται να ακολουθήσει ένα τέτοιο παράδειγμα. «Προσθέτει ένα στοιχείο αξιοπιστίας στην υπόσχεσή μας να είμαστε κατά βάση καλοί. Οι συνολικές υποχρεώσεις που έχουμε αφορούν απλώς το να είσαι καλός άνθρωπος και να διατηρείς τις αρχές μας. Γι' αυτό τον λόγο το Υπέρτατο Ον είναι πολύ σημαντικό για εμάς».

Αν και δεν είναι θρησκεία, ο συμβολισμός παίζει καίριο ρόλο στο πώς λειτουργούν οι μασόνοι. Η Μεγάλη Στοά είναι γεμάτη με στοιχεία αυτού του μυστικισμού. Η κεντρική αίθουσα είναι στολισμένη με ένα θαυμάσιο καρό χαλί, με τοιχογραφίες στο ταβάνι και ένα απίστευτο χρυσό όργανο. Επιπλέον υπάρχει μια σειρά από μεγαλοπρεπείς θρόνους. Κατά τη διάρκεια των τελετών, μου εξηγεί ο Mike, ο Σεβάσμιος Διδάσκαλος κάθεται στα ανατολικά, εκεί απ' όπου ανατέλλει ο ήλιος, και ο Α΄ Επόπτης κάθεται στα δυτικά, εκεί που ο ήλιος δύει. Όπως πολλές μασονικές τελετές, αυτός ο συμβολισμός παραπέμπει στην πορεία του ανθρώπου από το σκοτάδι στη διαφώτιση.

Αποδεικνύεται ότι οι θρόνοι είναι κάτι που συναντά κανείς συχνά στη Μεγάλη Στοά, με τρεις τεράστιους θρόνους να υπάρχουν στην αίθουσα του Μεγάλου Αξιωματικού. Οι τοίχοι είναι στολισμένοι με πορτρέτα μελών της βασιλικής οικογένειας που υπήρξαν Διδάσκαλοι προτού φορέσουν το στέμμα. Ο λόγος που οι θρόνοι είναι τόσο μεγάλοι, εξηγεί ο Mike, «είναι γιατί ο αντιβασιλέας που μετέπειτα έγινε βασιλιάς Γεώργιος ο Δ΄ ήταν αρκετά ογκώδης, οπότε χρειαζόταν μεγάλη καρέκλα». Παρέχονται επίσης και σκαμνιά κατά τη διάρκεια της τελετής απονομής, ώστε να μην κρέμονται τα βασιλικά πόδια.

Και με την περίφημη χειραψία των μασόνων τι γίνεται; Ισχύει; «Ναι. Δεν είναι όμως και τίποτα περίεργο. Είναι απλώς ένας τρόπος για να περάσεις από το ένα στάδιο στο άλλο. Μετά τη μύησή σου, σου δίνουν άλλο ένα σύμβολο αναγνώρισης ή χειραψία, το οποίο σου επιτρέπει να περάσεις στο επόμενο επίπεδο… και είναι τελικά κάπως βαρετό». Μιλώντας στον υπεύθυνο Τύπου γίνεται ξεκάθαρο ότι θέλουν να υποτιμήσουν οτιδήποτε ακούγεται κάπως περίεργο.

Περισσότερο αμφισβητούμενο από τη χειραψία είναι το ζήτημα των γυναικών στις τάξεις της μασονίας. Η ιδέα της αρσενικής και μόνο παρουσίας παντού διαπνέει τις τελετές τους, με τους μασόνους να επιδεικνύουν το στήθος ως απόδειξη του ανδρισμού τους. Στην Αγγλία υπάρχουν στοές γυναικών, οι οποίες αναγνωρίζονται από την UGLE ως «κανονικές» σε όλα εκτός από το φύλο. «Όταν λέμε κανονικές, εννοούμε πως λειτουργούν όπως θα περιμέναμε να λειτουργούν». Η UGLE δεν αποδέχεται έναν μικρό αριθμό μεικτών στοών. «Είναι θέμα παράδοσης», λέει ο Mike και είναι μια παράδοση που κανένα από τα μέλη τους δεν θέλει να καταργηθεί.

Υπό αυτήν τη σκοπιά, οι Μασόνοι μοιάζουν με ένα σωρό αντρικές λέσχες που αναγκαστικά εναρμονίζονται με τον 21ο αιώνα. Αυτή όμως η άρνησή τους να αλλάξουν κάποια βασικά τους στοιχεία έχει αρχίσει να εξελίσσεται σε δημογραφικό πρόβλημα για τους μασόνους. Το μεγαλύτερο ποσοστό των μασόνων είναι άντρες. Άντρες που γερνούν. Αυτήν τη στιγμή, υπάρχουν πέντε φορές περισσότεροι μασόνοι πάνω από 80 χρονών από αυτούς που είναι 21-30. Η μέση ηλικία είναι κάπου στα 50. Οι μασόνοι λοιπόν προσπαθούν να επικοινωνήσουν με νεότερους άντρες. Αυτό σημαίνει πως έχουν αναγκαστεί να περάσουν στον κόσμο του διαδικτύου, να γίνουν σεβάσμιες φιγούρες των κοινοτήτων τους και πιθανώς να εκμοντερνίσουν τα απαρχαιωμένα τους κείμενα.

Μέρος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι μασόνοι είναι ότι η διακριτότητά τους καταλήγει να είναι ευλογία και κατάρα μαζί. Είναι μια μη-θρησκεία που χαρακτηρίζεται από ένα συνδυασμό συντηρητισμού και έντονης θεατρικότητας. Τελικά, όμως, μέρος της έλξης που ασκούν στα πιθανά μέλη τους είναι αυτό το αλλόκοτο που τους περιβάλλει. Γιατί, εντέλει, ποιο το νόημα του να γίνεις μέλος μια μυστικής αδελφότητας που θέλει να είναι ανοιχτή, ξεκάθαρη και κανονική; Με το να παραμένουν μυστικοπαθείς, όμως, διατρέχουν τον κίνδυνο να δεχθούν την ίδια κριτική που δέχονται εδώ και χρόνια και που θέλουν πλέον να αποφύγουν. Ρωτάω τον Mike αν υπάρχει ο πειρασμός να ανοίξουν ορθάνοιχτα τις πόρτες τους. Σχεδόν όλα τα υλικά τους, μου εξηγεί, υπάρχουν ούτως ή άλλως στο διαδίκτυο. Για την UGLE, όμως, το να αποκαλύψεις τα πάντα θα χαλούσε την έκπληξη. Αυτήν τη στιγμή «προσπαθούν να διαλύσουν κάπως το πέπλο μυστηρίου, χωρίς όμως να αφαιρέσουν αυτό που συναρπάζει τον κόσμο» και αυτό ακριβώς είναι το δύσκολο σημείο. Αν όμως οι μασόνοι θέλουν να γιορτάσουν και τα 400 χρόνια τους, θα πρέπει να τετραγωνίσουν αυτό τον δύσκολο κύκλο.

Περισσότερα από το VICE

Η Ελλάδα Μέσα από τον Φωτογραφικό Φακό μιας Αμερικανίδας

Ρωτήσαμε τους Παλιούς μας Συγκάτοικους να μας Πουν πώς Ήταν να Ζουν Μαζί μας

Η Ιστορία Πίσω από την Άγνωστη Πρώτη Επαγγελματική Φωτογράφιση της Kate Moss