Instagram is helemaal ruk tegenwoordig

Het is moeilijk om vast te stellen wanneer Instagram zo suf is geworden, maar zelfs Kim Kardashian en Kylie Jenner klagen er nu over. Het platform waar ik ooit zo gek op was, overrompelt mij nu met willekeurige beelden van smeltende burrata, huisrenovaties en dropshippers die jurken aanbieden. Wie wil dit in godsnaam zien? Instagram begeeft zich langzaam richting het kerkhof van social media, waar MySpace, Facebook en Hyves al een tijdje begraven liggen.

Fans van het eerste uur beweren dat het bergafwaarts ging nadat het platform verkocht werd aan Facebook in 2012. Toch hebben veel van ons daarna nog jarenlang plezier gehad van de app. Hoe hadden we zonder Stories kunnen weten welke feestjes we allemaal misten, omdat we niet waren uitgenodigd? Hoeveel korrelige videobeelden van concerten zouden we gemist hebben zonder IGTV? 

Instagram was vroeger het hippe neefje van Facebook, de app die iedereen links liet liggen toen de racistische boomers en complotgekkies het overnamen. De verkiezing van Donald Trump luidde de noodklok voor Facebook. Niemand onder de veertig jaar wilde er nog zijn, behalve om te checken hoe het nu gaat met mensen van je middelbare school, of misschien om te zien welke evenementen er binnenkort plaatsvinden. Terwijl de populariteit van Facebook afnam, werd Instagram sterker.

Maar nu is Instagram gewoon niet meer leuk. Waarom krijg ik alleen nog maar Suggested Reels te zien? Waarom wordt er geëxperimenteerd met een feed in 9x16 die het hele scherm in beslag neemt? En hoezo kan ik geen posts van mijn vrienden of favoriete influencers meer zien? Wat is er gebeurd en waar is het allemaal misgegaan?

Wellicht ligt het aan een van de volgende ingrepen:

Het verwijderen van de Likes-functie

Instagram werd de afgelopen jaren bekritiseerd omdat het slecht zou zijn voor je mentale gezondheid. Filters, facetune en andere toepassingen in de app zorgen namelijk voor een onrealistisch schoonheidsideaal. Het platform had ervoor kunnen kiezen duidelijk aan te geven welke foto’s bewerkt zijn en welke niet, maar dat weigerden ze te doen. Wat ze wel deden was de optie geven om het aantal likes per post onzichtbaar te maken. Maar, hierdoor kun je je nog steeds ellendig voelen over jezelf, alleen minder publiekelijk. En vergeet niet: de app verzamelt na deze verandering nog steeds evenveel data voor adverteerders waarmee ze agressief reclame maken voor je.

Het constante geflex

Flexen hoort erbij op Instagram, maar het is tegelijkertijd ook wat de app zo irritant maakt. Wil je ’s ochtends in de trein naar je werk echt een influencer in een privéjet voorbij zien komen op je telefoon?

De feed waarmee niets meer chronologisch verschijnt en influencers een prominente plaats krijgen, maken van Instagram een hartstikke ongezellige plek. Het is geen app meer waar je herkenbare, kleine momentjes uit je persoonlijke leven deelt, en je wordt er nu vooral beloond als je de slechtste versie van jezelf laat zien. Herinner je je nog de Instagram waarop je zonsondergangen postte en wazige foto's van je hond? Wanneer heb je voor het laatst een foto bewerkt met de Valencia-filter? Misschien was dat wel de laatste keer dat je echt gelukkig was. Iedereen is bang geworden om te posten op Instagram, waardoor de patsers en losers overblijven.

Spiraalsnijders en culinaire prinsesjes

Weet je wat echt bizar is? Dat mede dankzij Instagram een hele generatie ervan overtuigd is geraakt dat groenten een vervanging kunnen zijn voor pasta. De opkomst van influencers (zoals Deliciously Ella) die ‘clean-eating’ prediken, leidde ertoe dat onze feeds gevuld werden met smaakloze gerechten die ‘net zo vullend’ zouden zijn als brood. 

Dat was al vreselijk, maar het maakte ook de weg vrij voor sportschool-influencers die dachten dat iedereen zat te wachten op hun culinaire foto's (een eindeloze rij bakjes met ongekruide kip, gekookte broccoli en witte rijst). Na jaren courgette-spaghetti maken op Instagram, sloegen mensen aan op TikTok recepten waar wel echte boter in mocht, en daar smulden ze van. Ze waren hongerig naar iets nieuws.

Het verwijderen van creatievelingen en dwarsdenkers  

Op Instagram kon je mensen volgen die iets te melden hadden, zoals sekswerkers, politieke activisten, de queergemeenschap en feministen. Hier kon je een connectie met ze maken en dichter tot ze komen.

Sekswerkers gebruiken Instagram vooral als marketinginstrument. Kleine ondernemers verkochten OnlyFans-abonnementen in een tijd waarin er door corona geen fysiek contact was. Maar omdat ze sexy dingen verkochten, werden ze van het platform getrapt, als een stout kind dat in de hoek moet staan. Ondernemers die bijvoorbeeld kaarsen of goedkope fast fashion verkochten, mochten hun gang gaan.

Het verwijderen en tegenwerken van mensen en activisten die Instagram eigenlijk interessant maken, heeft een averechts effect.

De ‘humor’ van Instagram

Een van de eerste nagels aan de doodskist van Instagram was het tijdperk van ‘humor’ op Instagram. Je weet wel, die ongrappige sketches die een paar jaar geleden populair waren, in het tijdperk na Vine en voor TikTok. Denk aan ‘grappige’ video’s over bijvoorbeeld vreemdgaan en giftige relaties, met veel huilgezicht-emoji en treurige vioolmuziek. Dit soort video’s kregen geregeld vijf tot tien miljoen views. Het platform verlaagde zichzelf met deze goedkope humor, dat de indruk wekte dat seksuele intimidatie grappig kan zijn.

TikTok is veel beter dankzij dataverzameling

TikToks ‘agressieve’ dataverzameling heeft wél geleid tot een leukere app. Het algoritme van Instagram lijkt de voorkeur te geven aan identieke gezichten die strakgetrokken zijn met fillers, maar TikTok laat je dingen zien die je grappig, vreemd of herkenbaar vindt. En ze snappen ook heel snel wat je daadwerkelijk leuk vindt, omdat ze zoveel data over je verzamelen.

Terwijl makers uit de begindagen van TikTok niets meer deden dan vreselijk saaie dansjes, moeten gebruikers inmiddels alles uit de kast trekken om op te vallen. Maar wat je ook doet op TikTok, dankzij de For You Page kan iedere video potentieel miljoenen mensen bereiken, zelfs als de makers weinig volgers hebben. Dat was volkomen nieuw. Instagram raakte in paniek, en toen gebeurde er dit:

Instagram probeert TikTok te zijn

Dit is zo ongeveer de kern van het probleem. Het imiteren van een ander platform werkte eerder voor Instagram (Stories kwam van Snapchat). Dat was in een tijd waarin we minder ruimte op onze telefoons hadden en één app meerdere functies moest hebben.

Nu weten we: we hebben geen Instagram Reels nodig. We willen het normale Instagram terug. Het platform waar we leuke foto's en Stories bekijken, in chronologische volgorde. En alles wat je in het afvoerputje van Instagram Reels tegenkomt, heb je vorige week al op TikTok gezien.

Maar, Instagram lijkt voorrang te geven aan Suggested Reels van mensen die je niet volgt, ten kosten van fotodumps van mensen die je wel volgt. Daarnaast hebben ze aangekondigd dat ze de posts die worden gedeeld via TikTok zullen beperken. 

Instagram heeft Reels zo hard door onze strot geduwd, dat de meeste gebruikers van de app twintig procent van hun tijd ermee bezig zijn. En nu experimenteert Instagram met de lay-out om alles (inclusief foto’s) fullscreen en verticaal te maken. Wie wil dit in godsnaam?

De toekomst

Platforms om foto’s te delen waren niet écht nieuw in 2010, toen Instagram op het toneel verscheen. Flickr en Tumblr waren er eerder, maar Instagram deed het beter. Het is een publieksfavoriet geworden. Dat Instagram nu opeens TikTok wil zijn is paniekvoetbal, een wanhoopsdaad. En tenzij Instagram weer gaat doen wat het goed kan – dus herkenbare Stories, foto's van vrienden, de stem van jongeren en activisten versterken – zal het zeker in de prullenbak belanden.