De haat die vegan influencers over zich heen krijgen als ze breken met hun dieet

“Ik ben er eigenlijk nog niet klaar voor om erover te praten,” zegt Yovana Mendoza in de camera met een plechtige uitdrukking op haar gezicht. Ze had bijna twee miljoen volgers bij elkaar geharkt met haar content over haar raw vegan-dieet, maar Rawvana, zoals ze op YouTube heet, werd recentelijk gespot met een bord vis en hardhandig op haar hypocrisie gewezen. In de video, die sindsdien op privé staat, legt ze uit dat haar dieet haar verlichting had gebracht, maar dat haar gezondheid eronder begon te lijden. Ze werd niet meer ongesteld, had last van bloedarmoede en spijsverteringsproblemen. Uiteindelijk gooide ze de handdoek in de ring, en begon ze vis en eieren te eten om haar klachten te verhelpen.

“Ik besloot om mijn gezondheid voorop te stellen. Dat had ik in tijden niet gedaan,” zei ze. Haar volgers konden weinig begrip opbrengen. “Je raadde mensen een dieet aan waar je zelf bijna dood aan ging… wow!” zei een fan, terwijl anderen haar instagramposts bleven spammen met vis-emoji.

Mendoza is slechts één voorbeeld van vegan influencers die met hun geloof breken. In november 2018 gaf de vegan atleet Tim Shieff in een video toe dat hij zalm en eieren had gegeten, en stapte hij als gevolg uit zijn vegan kledinglijn. In januari 2019 kondigden zowel Bonny Rebecca als Stella Rae in video’s aan dat ze hun dieet lieten voor wat het was. In maart, kort na Rawvana’s mededeling, kwam Alyse Parker van Raw Alignment met een vergelijkbaar bericht. “De vegan YouTube-gemeenschap brokkelt af,” kopte The Daily Beast in maart.

Maar daar hield het niet op. In april was er de trouwe vegan blogger Minimalist Baker die tegen haar 1.6 miljoen instagramvolgers zei dat ze dierlijke producten ging gebruiken, omdat de oprichter Dana Schultz om gezondheidsredenen weer omnivoor werd. Diezelfde maand verklaarde Anne Hathaway dat ze zalm had gegeten, en dat het voelde “alsof haar hersenen opnieuw waren opgestart”. In mei verklaarde blogger Virpi Mikkonen tegen de Daily Mail dat ze boter, vlees en geitenkaas is gaan eten toen ze erachterkwam dat haar gluten- en granenvrije plantendieët ervoor zorgde dat haar hormonen zo door de war waren geraakt, dat het leek alsof ze in de menopauze was beland.

Net als Mendoza kregen veel van deze bloggers en YouTubers een bak haat over zich heen. “Hoe zielig ben je. Maak anders eens een video waarin je uitlegt wat er precies in kippenmenstruatie en dooie vis zit dat je gezondheidsproblemen gaat verhelpen? Dat lijkt me leuk om te zien. Je had ook gewoon kunnen zorgen dat je minder oxalaat binnenkreeg en vegan kunnen blijven, idioot!” schreef een Instagram-volger van Bonny Rebecca.

In haar ‘coming out’-video (met meer dan een miljoen views) geeft Bonny aan dat ze zich schaamde en schuldig voelde, en haar identiteit volledig verloor na haar breuk met veganisme. Andere ex-veganisten gaven in hun video’s aan dat ze al maandenlang stiekem dierlijke producten aten voordat ze het aan hun volgers durfden te vertellen. Ze geven veelal aan dat ze voor hun gevoel geen andere keus hadden dan dierlijke producten eten.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er geen vegans zijn die blaken van gezondheid. “De meeste gezonde mensen zouden zich prima aan moeten kunnen passen aan een volledig plantaardig dieet,” zegt Marion Nestle, voedingsdeskundige, professor, en winnaar van de James Beard Award voor culinaire journalistiek. Ze benadrukt het belang van een “variatie aan plantaardige bronnen, genoeg calorieën om op gewicht te blijven, en goede bronnen van vitamine B12.”

Saman, therapeut en holistische gezondheidscoach, geeft aan dat het ook belangrijk is om op je eiwitten en ijzer te letten, en genoeg Omega-3 vetzuren binnen te krijgen. Volgens de NHS, kan een gebrek aan B12 en ijzer zorgen voor geheugenproblemen, duizeligheid en vermoeidheid. De bloggers die hun dieet achterlieten, noemden gezondheidsproblemen zoals onregelmatige ongesteldheid, uitslag en acne, een wazig gevoel in het hoofd, geheugenverlies en maag- en darmklachten.

Nestle geeft echter aan dat deze problemen meer klinken als verschijnselen van voedseltekort dan van een plantaardig dieet. Met andere woorden: het klinkt alsof veel van deze influencers een problematisch en onhoudbaar dieet verbergen achter hun veganisme.

Iedereen kan zich verliezen in een dieet, maar influencers zetten zichzelf extra onder druk door de verwachtingen van hun grote schare volgers en sponsoren. Een artikel uit The Guardian onthulde dat sommige influencers life coaches in de hand hadden genomen, omdat hun “geveinsde identiteit” een negatief effect had op hun geestelijke gezondheid. Wanneer je consumptiepatroon in je dagelijks leven de basis is van je identiteit en je inkomsten, zijn de gevolgen niet alleen psychologisch, maar ook financieel. Zoals Amanda Mull in Eater schreef: “Influencers moeten een manier vinden om onze fantasieën mogelijk te laten lijken, waardoor ze een levensstijl propageren die helemaal niet kan bestaan.”

Hoewel The Guardian veganisme vorig jaar een “nationaal fenomeen” noemde, liet een poll uit 2018 zien dat het aantal vegetariërs en veganisten de afgelopen twintig jaar min of meer stabiel is gebleven. De verkoop van plantaardige boodschappen is echter wel gestegen, wat ook terug te zien is in het succes van startups zoals Beyond Meat en Impossible Foods. Uit recente data is gebleken dat omnivoren meer vleesvervangers en vegaburgers kopen dan vegetariërs en veganisten.

Trendy en restrictieve diëten zullen niet snel aangeraden worden door professionals, maar doen het goed onder influencers, omdat ze goed samengaan met hashtags, en als toevoegingen aan hun personal brand. Het is tenslotte makkelijker om op ‘vegan’ of ‘raw’ te zoeken dan op ‘gebalanceerd dieet met veel groente en fruit.’

“Veel van deze mensen hebben een veel strenger dieet dan simpelweg geen dierlijke producten eten,” beweert vegan recensent Alicia Kennedy. “Die restricties gaan je uiteindelijk opbreken. Ik at zelf ook lang vooral rauw en glutenvrij, maar het is niet houdbaar; niet op persoonlijk vlak en ecologisch gezien ook niet, vooral rauwe diëten.”

Zo promootte Mendoza niet alleen haar raw vegan dieet, maar ook sapkuren en zelfs periodes waarin ze 25 dagen alleen water dronk. Ook Raw Alignment en Shieff promootten allerlei cleanses en vastenvarianten (waaronder je eigen urine drinken, in Shieffs geval), en Rebecca probeerde om helemaal geen olie en vet meer te eten. Meerdere van hen gaven achteraf aan dat dokters ze aan hadden geraden om dierlijke producten te eten, maar dit advies negeerden totdat hun gezondheidsproblemen echt aan het hek rammelden.

Reid schrijft veel van deze restrictieve neigingen toe aan de invloed van Freelee the Banana Girl, een controversiële Australische YouTuber die een koolhydraatrijk, vetarm vegan dieet aanprees. Ze stond bekend om het eten van gigantische hoeveelheden fruit, en raadt haar volgers aan om de eerste helft van de dag alleen rauw te eten. Recentelijk heeft ze meerdere video’s gemaakt waarin ze mensen als Mendoza nepvegans noemt. Veel voormalige vegans werden doelwit van kritiek van andere vegan YouTubers.

Zulke gevaarlijk strenge diëten vallen volgens sommige doktoren onder ‘orthorexia’; een ongezonde obsessie met gezond eten. “Ik werk met een aantal populaire foodbloggers,” vertelt Elkrief. “En zij eten de dingen die ze online zetten niet eens. Ze zijn geobsedeerd met wat ze posten, en angstig over het vinden van de tijd voor het koken en fotograferen. Het is ongezond voor de influencers zelf, en voor de mensen die denken dat ze echt zo leven.”

Een video op YouTube van Vegan Earth & Souls Anna Reid uit maart laat minstens 20 vloggers zien die sinds 2016 aangaven het veganisme achter te zich laten. “Het idee van veganisme als alles-of-niets levensstijl is wat mensen ervan weerhoudt,” zegt Kennedy. En zoals de influencers ontdekten, accepteren hun volgers geen middenweg.

St. Peter gaf aan dat ze duizenden volgers verloor toen ze aankondigde haar dieet aan te passen. Maar ze kreeg niet alleen haat over zich heen. “Het leeuwendeel van de feedback die ik nu nog krijg bestaat uit mensen die zeggen ‘mijn god ik ben zo blij dat je het hebt toegegeven. Ik zeg al tien jaar dat ik vegan ben maar ik eet al jaren wat dierlijke producten en durf het nooit toe te geven.’”

“Hoewel veganisme voor mij niet de juiste voedingsstijl was, heb ik er uiteindelijk wel mijn draai door gevonden. En ik denk dat dat prima is,” voegt ze toe. “Ik denk dat niemand een dieet moet brengen als passende oplossing voor iedereen. Want dat is bullshit.”

Die mentaliteit lijkt aan populariteit te winnen. Op 24 juli postte Mendoza haar eerste video na 4 maanden afwezigheid, met de titel ‘Goodbye Rawvana’. In de video kondigt ze op het strand aan dat ze het over een nieuwe boeg gaat gooien.

“De tijd heeft me zoveel geleerd,” zegt ze. “Ik heb geleerd om naar mijn lichaam te luisteren en de juiste beslissingen te maken voor mijn gezondheid. Ik ga niemand meer vertellen hoe ze moeten leven.”

Los van een handje critici waren de meeste kijkers blij dat ze er weer was, en er waren geen visemoji te bekennen.