We vroegen Joodse en Palestijnse mensen in Duitsland hoe het met ze gaat

Sinds 7 oktober worden we geconfronteerd met beelden van lijden en vernietiging in Israël en Palestina. Social media wordt overspoeld met informatie en meningen, en waar je ook bent, het is moeilijk om je niet overweldigd te voelen door deze crisis, zeker als je persoonlijke banden hebt met de ene gemeenschap of de andere. 

In Duitsland is de situatie complexer dan op veel andere plekken. Met de verschrikkingen van hun eigen verleden in het achterhoofd heeft het land zijn volledige steun aan Israël betuigd. De Duitse kanselier Olaf Scholz was de eerste Westerse leider die Israël bezocht na de aanvallen van Hamas, en verklaarde dat het land “het volste recht heeft om zichzelf te verdedigen”.

Deze dynamiek is niets nieuws. Ne de Tweede Wereldoorlog werden de West-Duitse kanselier Konrad Adenauer en de Israëlische premier David Ben-Gurion, die Israël stichtte, al snel dikke maatjes. Recenter, in 2008, hield Angela Merkel een toespraak voor het 60e jubileum van de stichting van Israël, waarin ze verklaarde dat de Duitse steun voor Israël onderdeel was van diens “Staaträson” (doel van de staat).

De lange schaduw van de Holocaust en de uitroeiing van 6 miljoen Joden door de Nazi’s hangt nog steeds over het merendeel van Duitse politici, publieke figuren, media en instellingen, die geloven dat het onacceptabel is om Israël te bekritiseren, ondanks diens kolonies – die volgens internationale wetgeving nog steeds verboden zijn – en diens beweerde oorlogsmisdaden.

Als gevolg hiervan zijn protesten voor Palestina in veel Duitse steden beperkt, evenals het gebruik van Palestijnse vlaggen bij demonstraties. Studenten in Berlijn mogen zelfs geen keffiyeh dragen op school, omdat de autoriteiten geloven dat het zou kunnen aanzetten tot geweld. Hierdoor voelen veel Palestijnen, en iedereen die de zaak in Duitsland wil steunen, zich de mond gesnoerd en ongehoord.

Maar de crisis in Gaza heeft in Duitsland en over de hele wereld een toename in antisemitisme veroorzaakt, waardoor er diepliggende trauma’s in de Joodse gemeenschap weer naar boven worden gehaald. Met al deze dingen in gedachten spraken we met mensen in Duitsland die banden hebben met Israël of Palestina om te kijken hoe het met ze gaat. Sommige namen zijn vanwege veiligheids- en privacyredenen veranderd.

“Ik was gechoqueerd toen ik mensen ontvoerd zag worden op een festival. Mijn medeleven gaat uit naar alle burgers, alle mensen die kwaad zijn aangedaan, ongeacht bij welke partij ze horen. Ik ben in Jordanië geboren, maar mijn familie, mijn voorouders, komen uit Palestina. Ik moet denken aan alle mensen die overweldigd zijn door geweld waar ze nooit om hebben gevraagd: Israëli’s, Palestijnen, joden, niet-joden, Arabieren en niet-Arabieren, moslims, christenen en atheïsten. 

Waar ik zo van schrok was dat Duitsland alleen zijn onvoorwaardelijke steun aan Israël betuigde. Het is alsof mijn leven en de levens van mijn kinderen niet tellen in de ogen van de Duitse overheid – en dat maakt me bang. Het wordt mensen niet toegestaan om hun verdriet en solidariteit met de onschuldige slachtoffers aan de Palestijnse kant te laten zien. Daar ben ik van geschrokken. Ik voel me een beetje ontmenselijkt. Wij zijn ook mensen. 

Wat ik vooral in Duitsland zie, maar ook in andere landen, is dat mensen alleen over Palestina praten als er iets met Israëli’s gebeurt. Maar ik zie amper iemand over Palestijnen praten als er iets met ze gebeurt. De waarde van een mensenleven zou niet moeten worden bepaald door een grens, een religie of een cultuur.

Ik hoop dat mensen zich kalm zullen informeren en wat beter zullen begrijpen wie wij Palestijnen zijn, waar we vandaan komen, en waarom er een conflict is. Dit is geen conflict tussen joden en moslims, dat is het nooit geweest. Het is gewoon propaganda dat mensen de ene kant of de andere laat steunen, alsof het gewoon een voetbalwedstrijd was.” – Ahmad, 35

“Ik heb veel vrienden uit de queer- en clubgemeenschap in Berlijn. Je zou denken dat je voor het grootste deel dezelfde waarden hebt, maar binnen één dag is bijna alles veranderd. Ik ontdekte ineens nieuwe kanten van mensen – een soort radicalisme. Ik had waarschijnlijk een paar signalen genegeerd, maar als er iets groots zoals dit gebeurt ontstaat er plotseling een diepe kloof tussen ons.

Je hoort dingen als: 'Israël heeft geen recht van bestaan.’ Je blijft over het verleden horen, over landroof, bezetting enzovoorts. Ik ben het met sommige dingen eens, maar niet met andere. 

Ik ken mensen die op 7 oktober zijn vermoord, en mijn familie en vrienden zijn diep geraakt. Maar ik hoorde niet veel van mensen in Duitsland, met wie ik een hechte relatie dacht te hebben. De mensen om me heen zijn stilgevallen. Daarom voel ik er ook niks voor om iets te doen, zeker niet met vrienden die niet Israëlisch zijn. 

Ik had een soort voorgevoel dat dit zou gebeuren. Ik weet dat mijn vrienden hier erg pro-Palestina zijn. Maar iets in me had gehoopt dat er meer medeleven voor mij zou zijn. Volgens mij zou medeleven geen kant moeten kiezen, maar zij denken er gewoon anders over. Ik denk niet dat ze me als een vijand zien, maar ik ben momenteel niet hun prioriteit. Voor mij en vele anderen betekent dit dat we sommige relaties en vriendschappen in twijfel moeten trekken. Ik bedoel, als je in zware tijden niet mijn vriend kunt zijn, dan ben je misschien geen echte vriend.

Ik kan me voorstellen dat de andere kant ook lijdt onder dit alles. Er zullen vast veel Palestijnen in Duitsland zijn die zich voelen alsof ze vijandig behandeld worden. Het is een duistere tijd. Erg duister.” – Alex, 34

“Ik ben in de zomer naar Berlijn verhuisd. Toen ik hier aankwam hing ik mijn Palestijnse vlag uit mijn raam en niemand zei er iets van. Maar na 7 oktober ben ik meerdere keren lastiggevallen. 

Een man en een vrouw filmden me vanaf de overkant van de straat toen ik bij het raam stond. De man stak zijn middelvinger naar me op en riep iets in het Duits wat ik niet kon verstaan. Ik ben een moslima en ik draag een hijab. Maar ze filmden me terwijl mijn haar onbedekt was en ik mijn thuiskleren aan had. Ze hebben een enorme inbreuk op mijn privacy gedaan, alleen maar omdat ik die vlag heb hangen. 

Ik ben Palestijns, en dit is onze vlag. Veel mensen hebben waarschijnlijk niet door dat de vlag van Hamas er compleet anders uitziet. Ik wilde gewoon laten zien dat ik bij deze staat hoor, net als mensen uit Oekraïne dat hier doen. 

Ik ben ook op straat getreiterd. Een tiener schreeuwde iets Duits naar me terwijl ik op de tram stond te wachten. Voorbijgangers zeiden dat hij iets islamofobisch had gezegd. Zoiets is me voor 7 oktober nog nooit overkomen. 

Ik voel me tegenwoordig helemaal niet meer veilig, zelfs niet in mijn flat. Ik durf het raam niet langer open te doen. Ik ga nergens meer alleen naar toe. Ik ben bang dat ik word aangevallen vanwege mijn hijab.” – Daniella, 20

“De laatste tijd is mijn leven een en al teleurstelling en pijn geweest. Het heeft me allemaal erg geraakt en ik kan nergens anders over nadenken. Veel mensen in mijn buurt maken antisemitische opmerkingen. Ik ben bang voor de opkomst van antisemitisme in Duitsland en hoe comfortabel antisemieten zich voelen als ze hun haat jegens de Joodse gemeenschap betuigen. Het maakt me allemaal erg angstig. In sommige kringen begint antisemitisme de norm te worden, en wordt het zelfs aangemoedigd. 

Veel antisemitistische aanvallen krijgen niet de aandacht die ze zouden moeten krijgen, en dat vind ik erg teleurstellend. Ik gebruik social media om anderen erover te waarschuwen, en ik krijg er veel kritiek over omdat mensen vinden dat ik niks over dit probleem zou moeten zeggen. Als een joodse ben ik ontzet, en ik maak me zorgen om mijn gemeenschap.

Sinds 7 oktober ga ik niet langer naar evenementen met veel mensen omdat ik me er niet meer prettig voel. Ik heb altijd iets van zelfbescherming in mijn tas zitten, want Berlijn is een grote stad, en helaas voel ik me niet echt veilig in grote steden.” – Angelina Mass, 28

“In de twee jaar dat ik in Berlijn heb gewoond heeft het altijd gevoeld alsof iedereen hier werd geaccepteerd voor wie ze zijn. Maar nu zie ik een verdeling. Deze nieuwe generatie creatieve Berlijnse jongeren, waaronder mijn vriendengroep, leek nooit veel om politiek te hebben gegeven. Nu is het ineens een trend geworden om een politieke positie aan te nemen, maar social media lijkt het allemaal veel te simpel neer te zetten. Het radicaliseert mensen, en ze worden steeds afstandelijker van elkaar zonder dat ze het doorhebben.

Ik heb het grootste deel van mijn leven in Israël doorgebracht, dus mensen stellen me veel vragen over het conflict. Ik praat op social media over beide kanten, ook al is het pijnlijk. Wat ik in deze situatie kan bijdragen is een gesprek. Ik leg aan mijn vrienden uit waarom het complex is.

Kijk naar mijn situatie: ik heb drie jaar in het Israëlische leger gezeten, de vriend van mijn moeder is Palestijns, en ik heb de helft van mijn jeugd in schuilkelders doorgebracht. Tijdens de Tweede Intifada zag ik lijken in de straten van Tel Aviv. En toen was er nog geen grensbarrière bij Gaza. Wanneer we dit proberen uit te leggen klinkt het voor sommige mensen als een rechtvaardiging, maar dat is het niet. 

Ik weet dat de mensen in Israël vrede willen. Maar het voelt alsof we aan beide kanten de gevangenen zijn van onze corrupte overheden.

Duitsers, zeker die van boven de 30, begrijpen hun eigen geschiedenis en weten waarom Israël bestaat. Daarom weten zij ook waarom de situatie zo complex is. Ze onderzoeken hun eigen verleden en willen ervan leren. Ik voel me hier wel begrepen.” – Ella Taub, 29

“Ik kan telkens maar kleine stukjes van het nieuws kijken. Ik kijk niet alleen Duitse media, maar bijvoorbeeld ook Al Jazeera in het Engels. Er is een enorm verschil tussen dat en de verslaggeving die we hier krijgen. Als je naar de verwoording in Duitse media kijkt, lijken de rapportages over Palestina erg eenzijdig. En dat doet pijn als je je met dit land identificeert. De acties van Israël, die duidelijk internationale wetten schenden, worden bijvoorbeeld niet genoemd of bekritiseerd. Door de beelden op tv en de taal die wordt gebruikt voel ik me als een tweederangs persoon. 

Daarom doe ik ook niet meer actief mee aan discussies. Als iemand op me afstapt en vragen heeft, ben ik zeker bereid om erover te praten. Maar zodra er een gesprek begint wordt me gevraagd om onmiddellijk afstand te nemen van Hamas, hoewel ik niks met ze te maken heb en hun methodes niet goedkeur. 

Tegelijkertijd wordt het bekritiseren van de staat Israël gelijkgesteld aan antisemitisme. Maar dat is niet zo. Ik heb joodse mensen in mijn kring – mijn broer is een joodse vrouw aan het daten. Uiteindelijk draait het allemaal om politiek, niet om religie.” – Sami, 49

“Als joodse vrouw die naar de synagoge gaat ben ik gewend dat de politie in Duitsland me beschermt. Toch verbaasde het me hoe onveilig ik me voelde, en nog steeds voel, sinds 7 oktober. 

Ik vind het moeilijk om niet te laten zien dat ik een trotse jood ben. Maar elke pro-Israëlische uitspraak wordt meteen geïnterpreteerd als steun voor het Israëlische beleid. Dat is niet het geval. Dat is niet eens het geval voor mijn vrienden en familie die in Israël wonen.

Niet iedereen hoeft een Midden-Oosten-expert te zijn, advies te geven en een politieke mening te hebben. Er zijn nog steeds mensen vermist, en hun families wachten op hen. Dat is op dit moment het belangrijkste. Maar er is geen plek voor deze mensen, hoewel er wel plek is voor haat jegens Israël. 

“Ik ben niet extreem religieus, maar ik draag mijn Davidster met trots. Mijn moeder heeft me gevraagd om hem af te doen, omdat ze het niet het juiste moment vindt om te laten zien wie ik ben. Ik snap dat ze zich zorgen om mij maakt, maar ik heb het gevoel dat ik een deel van mezelf kwijt zal raken zodra ik hem af doe. Dus ik blijf hem dragen als een vorm van stil protest. Ik ben altijd voorzichtig geweest om niet in de problemen te komen, maar ik wil me niet volledig verbergen. 

Eigenlijk heeft 7 oktober juist het tegenovergestelde effect op me gehad. Ik ben mijn kennis van Hebreeuws weer aan het bijspijkeren, ik heb zelfs mijn Chanoeka-menora weer klaargemaakt, iets wat ik nog nooit eerder gedaan heb. Ik ben meer dan ooit klaar om te laten zien wie ik ben, en de gevolgen daarvan te aanvaarden. Maar dat plaatst me ook in een dilemma, omdat ik niet alleen ben. Ik moet ook aan mijn familie denken.” – Kiki, 34

“Ik heb me altijd onderdrukt gevoeld. Als een Palestijn uit de Westelijke Jordaanoever ben ik zo opgegroeid. Daarom ben ik naar Duitsland gekomen. Maar sinds 7 oktober heb ik me gestrest, hulpeloos, gefrustreerd en ongewaardeerd gevoeld. Het fijne aan Duitsland is juist de vrijheid van meningsuiting – het staat in de grondwet van het land. Dus je wilt natuurlijk vechten en demonstreren tegen allerlei soorten geweld – maar dat is je niet toegestaan. 

Het verbaast me dat mensen niet voor Palestina mogen demonstreren en dat de politie zo gewelddadig is tegen de Palestijnen. Zeker in een land wiens geschiedenis wordt gekenmerkt door een strijd tegen antisemitisme en racisme. Dit zou op alle soorten racisme moeten slaan. 

Ik voel me bekeken als ik de Palestijnse sjaal draag. En je mag niet eens je vlag laten zien. Met dat soort dingen doe je echter niemand kwaad. 

Op social media stuurde iemand me een bericht met ‘Ga naar huis, jij vluchteling!’ Ik ben geen vluchteling, en ik snap niet waarom mensen dat als scheldwoord gebruiken.

Wat kun je doen als je je onderdrukt voelt, als het voelt alsof iedereen om je heen in Duitsland tegen je is? Je weet niet of je bang, verdrietig of boos bent. Het komt allemaal tegelijk. Hoe dan ook, het moet stoppen.”
– Mahmoud, 26

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Germany.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.