Τα Εντυπωσιακά Οφέλη του να Κολυμπάς σε Κρύα Νερά

Μπράιτον, 6.45 π.μ. Ο ουρανός είναι καθαρός, ήρεμος, γαλάζιος με αποχρώσεις του λευκού και του βερικοκί. Ατενίζουμε τη θάλασσα ενώ μια άλλη ομάδα βγαίνει στη στεριά. Πιάνω κουβέντα, όλο νευρικότητα, ελπίζοντας να καθυστερήσω το αναπόφευκτο.

«Πόση ώρα κολυμπάτε συνήθως;».

«Πέντε λεπτά,-ίσα ίσα να πλατσουρίσουμε». Ο Rob έρχεται με το ποδήλατο από το διαμέρισμά του κάθε μέρα για να βουτήξει. Όταν δεν μπορεί, κάνει ένα παγωμένο ντους για πέντε λεπτά. Κάποιες μέρες κάνει δύο. Αυτό είναι πιο δύσκολο λέει, γιατί είναι πολύ εύκολο να κλείσεις το ντους. «Οι συνθήκες είναι τέλειες», συμπληρώνει και μου δίνει ένα ζευγάρι μπότες και γάντια από νεοπρένιο. Μένω με το μαγιό μου και αρχίζουμε να μπαίνουμε σιγά-σιγά.

Ο πόνος είναι σχεδόν άμεσος. Το δέρμα και το στήθος μου σφίγγονται. Βάζω τα δυνατά μου να συνεχίσω να προχωράω, αλλά δεν βλέπω πια τον Rob στα αριστερά μου. Αποσύρομαι μες στο κεφάλι μου, όπου ακούω σειρήνες να μου φωνάζουν να γυρίσω πίσω. Αλλά συνεχίζω να προχωράω, ωσπου να καλυφθούν οι ώμοι μου. Το «κάψιμο» συνεχίζεται, μόνο που τώρα βλέπω και μαύρα σημαδάκια. Γλιστράω καθώς βαθαίνει. Λευκά κύματα υψώνονται μπροστά μου και για μια στιγμή νομίζω ότι θα βουλιάξω, αλλά το κύμα με φέρνει λίγο πιο κοντά στην ασφάλεια.

Τότε κάτι αρχίζει να αλλάζει. Όσο πιο πολύ μένω στο νερό, τόσο πιο άνετα νιώθω. Εξακολουθεί να είναι σκέτη κόλαση αλλά βγαίνω από τον εαυτό μου, σαν να παρακολουθώ από μακριά το παγωμένο ροζ κορμί μου να πλατσουρίζει στα κύματα. Μετά από αρκετή ώρα, ο Rob λέει ότι μπορεί να δει τις αρνητικές σκέψεις να έρχονται και να προσπερνούν: «Συνειδητοποιείς πόσο φευγαλέα είναι μια αγχωτική εμπειρία».

Βγαίνουμε στη στεριά και στα πράγματά μας και σκεπαζόμαστε με τις πετσέτες. Βγάζω τις μπότες. Τα κόκαλά μου είναι δύσκαμπτα, αλλά νιώθω κι ένα κύμα ενθουσιασμού.

Ο Rob ανήκει σε ένα κίνημα που ολοένα μεγαλώνει και βασίζεται στην αρχή ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση στο κρύο νερό αλλάζει τον τρόπο που το σώμα αντιμετωπίζει το στρες. Οι υποστηρικτές λένε ότι το καθημερινό κολύμπι ή τα κρύα ντους, τους δίνουν μια oρμή που διαρκεί ώρες και σε κάποιες περιπτώσεις βελτιώνει εντυπωσιακά την ικανότητά τους να διαχειρίζονται την κατάθλιψη. Ο Rob παλεύει εδώ και καιρό με κακή διάθεση, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και μια ανθυγιεινή σχέση με το αλκοόλ. Η σκέψη για το κρύο νερό του ήρθε όταν παρακολούθησε μια ομιλία σε ένα TED για τα οφέλη τον καθημερινών κρύων ντους. «Με παρακίνησε τόσο που είπα στη φίλη μου "πάω να κάνω ένα κρύο ντους τώρα"», λέει. Η μαμά του, χειμερινή κολυμβήτρια, πρότεινε, τώρα που ζούσε στο Μπράιτον, να προσπαθήσει να μπει στη θάλασσα. Θυμάται τον πανικό, την κομμένη ανάσα, αλλά μετά μια γαλήνη. «Ένιωθα ήρεμος. Σαν να είχε φύγει το στρες της μέρας, με τη μία».

VICE Video: Κάποιοι Άνθρωποι Έχουν Ερωτική Διαστροφή με την Κινούμενη Άμμο

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η Rebecca, μαμά και νοικοκυρά που ζει στο Γουίλτσαϊρ νιώθει το ίδιο. Κάνει ψυχοθεραπεία εδώ και σχεδόν 20 χρόνια για την κατάθλιψη, που την έκανε να κλείνεται στο σπίτι λόγω αγοραφοβίας. «Ιδιώτες γιατρούς, δημόσια νοσοκομεία, φάρμακα, όχι φάρμακα, ψυχοθεραπεία, θεραπεία γνωσιακής συμπεριφοράς - έχω δοκιμάσει τα πάντα», μου λέει. Το κρύο νερό έχει αποδειχτεί ο πιο συνεπής τρόπος να ελέγχεις την ψυχική σου υγεία. «Όταν έχεις αυτά τα θέματα για καιρό νιώθεις ότι αργοπεθαίνεις. Όταν μπαίνεις στο νερό είναι κάπως το ίδιο, αλλά ξέρεις ότι δεν θα σε σκοτώσει. Είναι ένας ασφαλής και υπολογισμένος τρόπος να είσαι σε αυτήν την ψυχική κατάσταση αλλά να έχεις και κάποιον έλεγχο σε αυτή».

Όπως για τον Rob, έτσι και για τη Rebecca, το νερό είναι βασικό κομμάτι της καθημερινής ρουτίνας της. Αφήνει τους δυο γιους της στο σχολείο και πηγαίνει κατευθείαν σε μια λίμνη 30 λεπτά από το σπίτι της. «Ο φόβος δεν αλλάζει. Καθώς ο χειμώνας προχωράει, έχει όλο και περισσότερο κρύο. Νομίζω ότι μάλλον την προηγούμενη εβδομάδα φτάσαμε στο αποκορύφωμα, είχε τόσο κρύο που κάποιοι έσπαγαν τον πάγο για να μπουν στο νερό».

Το κρύο νερό θα έπρεπε να είναι εχθρός. Ο πνιγμός παραμένει η τρίτη αιτία θανάτου ακούσιου τραύματος παγκοσμίως, ενώ εκτιμάται ότι υπάρχουν 360.000 θάνατοι τον χρόνο. Αλλά από τις βαφτίσεις μέχρι τα τελετουργικά μπάνια, οι άνθρωποι ιστορικά πάντα προσπαθούσαν να θεραπευτούν με το νερό, συνήθως με βάση την αρχή ότι η αλλαγή της θερμοκρασίας του σώματος είναι το μυστικό για κάποιου είδους απελευθέρωση ή ανακούφιση. Αυτή η σκέψη υπάρχει στην ιατρική των αρχαίων Ελλήνων, Αιγυπτίων, Ρωμαίων και Κινέζων, και τα υδροθεραπευτήρια ήταν δημοφιλή στην Αγγλία τον 19ο αιώνα - τα επισκέπτονταν κάποιες από τις πιο επιδραστικές μορφές της εποχής, όπως ο Charles Dickens ή ο Δαρβίνος.

Η εκ νέου προσοχή στις θεραπευτικές ιδιότητες του κρύου νερού οφείλεται εν μέρει στον γιατρό και τηλεπαρουσιαστή Chris Van Tulleken. Συνειδητοποίησε την επίδραση του κρύου νερού το 2012, όταν έκανε ένα ντοκιμαντέρ για το BBC στην Αρκτική. Μετά από ένα γύρισμα που ερευνούσε τη σωματική αντίδραση στο παγωμένο νερό, ανακάλυψε ότι είχε μια απρόσμενη παρενέργεια. «Για 24 με 48 ώρες μετά, ένιωθα περιχαρής. Και το συναίσθημα μου έμεινε», θυμάται.

Καθώς έκανε έρευνα για την τελευταία σειρά του, The Doctor Who Gave up Drugs, μια εκπομπή που στόχο είχε να φωτίσει συνθήκες κατά τις οποίες οι ασθενείς υποβάλλονται σε υπερβολικές θεραπείες, γνώρισε μια 24χρονη γυναίκα, ονόματι Sarah, που είχε κατάθλιψη αλλά ήθελε να σταματήσει να παίρνει αντικαταθλιπτικά. Ο Chris σκέφτηκε τότε το νερό. Ήθελε να μάθει αν υπήρχαν στοιχεία ότι το κολύμπι σε κρύο νερό μπορεί να τη βοηθήσει κι έτσι επικοινώνησε με τον Mike Tipton, καθηγητή στο εργαστηρίου ακραίου περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ. Ο Mike είπε «Ναι, υπάρχει μεγάλη περίπτωση, αλλά είναι θεωρητικό, δεν έχει αποδειχτεί».

Μαζί, έφεραν τη Sarah σε επαφή με το κρύο νερό και το κολύμπι έξω. Έτσι ξεκίνησε μια διαδικασία που της επέτρεψε τελικά να σταματήσει να παίρνει τα φάρμακα που έπαιρνε σε όλη της τη ζωή. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο BMJ Case Reports και είναι η πιο υψηλού κύρους επικύρωση μέχρι στιγμής της σχέσης ανάμεσα στο κρύο νερό και την ψυχική ευεξία.

Αλλά το ερώτημα παραμένει. Πώς συνδέονται;

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν βουτήξεις σε νερό με θερμοκρασία -10 είναι ένα στρες», λέει ο Mike Tipton. «Δημιουργείται η αντίδραση flight or fight και έτσι εκκρίνονται οι ορμόνες του στρες. Βιώνεις υπεραερισμό, ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται και η πίεση ανεβαίνει. Προκαλεί στρες και ανάλογη αντίδραση».

Αυτή η αντίδραση στο σοκ από το κρύο, είναι κάτι που το σώμα συνηθίζει. Κάποιος που κολυμπάει στο κρύο νερό κάθε μέρα, θα τα πηγαίνει πολύ καλύτερα από κάποιον που το δοκιμάζει πρώτη φορά. Η ομάδα του Mike πρόσφατα βρήκε ότι τα σώματα που έχουν προσαρμοστεί να αντιμετωπίζουν το στρες του κρύου νερού, επίσης τα πηγαίνουν καλύτερα με το ύψος. Αυτή η απευαισθητοποίηση, εξηγεί, δείχνει ότι αν το σώμα συνηθίζει να αντιμετωπίζει ένα στρες ίσως τα καταφέρνει καλύτερα και με ένα άλλο. «Αυτό είναι υποθετικό, αλλά δεν είναι παράλογο να πούμε ότι -είτε το έναυσμα είναι το νερό, είτε το ύψος, ή ένας τσακωμός- αν συνηθίσεις αυτήν την αντίδραση σε ένα σενάριο τότε ίσως έχει γενικότερα οφέλη».

Τα επιστημονικά στοιχεία γύρω από τα οφέλη του κρύου νερού παραμένουν θολά. Ενώ οι υποστηρικτές ισχυρίζονται ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό και βοηθάει στην απώλεια βάρους, η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε τι κάνει. Ο Mike συμπληρώνει ότι ίσως να είναι placebo. Ότι μπορεί να οφείλεται στην αίσθηση επιτεύγματος ή στο ότι βγήκες έξω. Υπάρχει περίπτωση το φαινόμενο να είναι απλώς μια ακραία εξέλιξη της μανίας με την ευεξία, που συνδέεται με τη χειμερινή κολύμβηση. Ο Chris Van Tulleken επίσης τονίζει ότι δεν πιστεύει πως το κολύμπι στο κρύο νερό είναι θαυματουργή θεραπεία. Δεν είναι ενάντια στα αντικαταθλιπτικά, συμπληρώνει, απλώς αισθάνεται πως οι αποδείξεις για τη χρήση τους συχνά υποτιμώνται και ο τρόπος ζωής παραβλέπεται. «Είναι πολύ προφανές για πολλούς ανθρώπους, ανάμεσά τους και γιατρούς, ότι πολλές από τις πιο συνηθισμένες παθήσεις συνδέονται στενά με τη δομή της κοινωνίας μας και τον τρόπο ζωής μας», λέει. «Αν είχαμε περισσότερη επαφή με τη φύση, περισσότερη άσκηση, λιγότερη μοναξιά και μια λιγότερο άδικη κοινωνία, θα μειώνονταν τα ποσοστά των ασθενειών και θα αυξανόταν το προσδόκιμο ζωής».

Η Rebecca αναγνωρίζει ότι η αντίδρασή της στο νερό δεν είναι καθαρά χημική. Αλλά λέει ότι υπάρχουν χιλιάδες στοιχεία που δεν μπορούν να υποδείξουν το ένα και μοναδικό που κάνει την εμπειρία τόσο αποτελεσματική. «Ξέρω ότι αν κολυμπήσω μόνη μου (κι όχι με ανθρώπους που συναντά στη λίμνη της περιοχής της) νιώθω πάλι την ίδια ένταση χάρη στο κρύο νερό, αλλά όχι ότι όλα είναι καλύτερα», λέει. «Ο κύκλος δεν είναι ολοκληρωμένος». Όμως δεν μπορεί να αγνοήσει τη μοναδική ένταση και την αίσθηση "αλάθητου" που της δημιουργεί το κρύο νερό. Το πρόβλημα τώρα, λέει, είναι να βρεις νερά που να είναι αρκετά κρύα. Τα ντους τής φαίνονται πολύ χλιαρά και μετά από μια αδιανόητα ηλιόλουστη άνοιξη είναι πιθανό και οι λίμνες να μην είναι πολύ κατάλληλες.

Ο Rob είναι τώρα εκπαιδευόμενος ψυχοθεραπευτής που κάνει το μεταπτυχιακό του. Σε λίγους μήνες θα μετακομίσει στην Οξφόρδη να ζήσει με τη σύντροφό του και έχει ήδη διαλέξει ένα σημείο στον ποταμό Ταμεση για να συνεχίσει το πρωινό τελετουργικό του. Για τον Rob, το κρύο νερό και η κατάθλιψη -ή το άγχος- είναι δυνάμεις που πρέπει κανείς να τις κατανοήσει, όχι να αντισταθεί σε αυτές. «Πρέπει οι άνθρωποι να εξοπλίζονται με γνώση για το πώς λειτουργεί το μυαλό τους και τα πράγματα που μπορούν να κάνουν για να λειτουργεί με τον τρόπο που θέλουν. Τρόπους ώστε να μην το βλέπουν ως εχθρό, αλλά να το αποδέχονται, να δουλεύουν μ' αυτό».

Όπως και να 'χει, μετά την πρωινή μου βουτιά νιώθω σαν γίγαντας όλη τη μέρα. Συνεχίζω το πείραμα για λίγες μέρες με κρύα ντους, τα οποία -αν και λιγότερο ατμοσφαιρικά- ενισχύουν την αίσθηση πως ό,τι κι αν συμβαίνει, το παρόν είναι αυτό που πρέπει να με ανησυχεί. Αν μη τι άλλο, φαίνεται ότι για να καταλάβεις τον πόνο, βοηθάει αν τον παγώσεις.

Αν θέλεις να δοκιμάσεις να κολυμπήσεις σε κρύα νερά, μην πας να πηδήξεις σε μια κρύα λίμνη έτσι απλά. Μπορεί να πεθάνεις. Συμβουλές εδώ.

Περισσότερα από το VICE

Αυτός Είναι ο Καπετάνιος του Πλοίου που Έσωσε 14.000 Ζωές στη Μεσόγειο

Έκανα Έναν Χρόνο Αποχή από το Σεξ

Η «Μέθοδος της Λάμπας» κι Άλλες Ρατσιστικές Συμπεριφορές στο Ελ. Βενιζέλος