Πώς ο Κόσμος Ξεπέρασε το Κοστούμι

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE UK. Σκέψου την τελευταία φορά που σε τραβολόγησαν σε μια αίθουσα συσκέψεων. Τι φορούσε ο διευθυντής σου; Κομψά και επώνυμα sneakers; Καλοσιδερωμένο αλλά σπορ πουκάμισο; Το φαντάστηκα. Το 2018, το αφεντικό σου –και τα αφεντικά όλων– είναι πιο πιθανό να εμπλουτίζει την γκαρνταρόμπα του με κυριλέ streetwear, παρά με κοστούμια. Δεν είναι μόνο οι εταιρείες των new media που αποφάσισαν να απορρίψουν το κοστούμι τα τελευταία χρόνια. Η JP Morgan, η πιο μεγάλη τράπεζα της Αμερικής, «υποβάθμισε» το dress code της σε κομψό casual το 2016. Ενώ το προσωπικό δεν μπορεί να πάει στο γραφείο φορώντας σαγιονάρες και φούτερ, για να κάνει αυτά που κάνουν οι τραπεζικοί –να αυξήσουν την τιμή του σιταριού στο Ουζμπεκιστάν για χαβαλέ, ξέρω ’γω– μπορούν επιτέλους να σταματήσουν να «πατάνε» τους γιακάδες τους κάθε Κυριακή βράδυ.

Η αργή διάβρωση του κοστουμιού ως έγκυρο ενδυματολογικό δείγμα εξουσίας και ευθύνης, είναι ενδεικτική μιας στάσης που αλλάζει απέναντι και στην ίδια τη δουλειά. Αυτήν τη δεκαετία, έχει συμβεί η παγκόσμια αύξηση της gig economy, όπου οι δουλειές είναι προσωρινές και οι συμβάσεις έργου μικρής διάρκειας τείνουν να γίνουν κανόνας, διαταράσσοντας τη συμβατική κατανόηση του τι είναι και τι μπορεί να είναι η εργασία. Επίσης, υπάρχει και ο αυξανόμενος αριθμός των freelancer.

Οι συμβάσεις ημιαπασχόλησης πληθαίνουν, οι μισθοί πέφτουν και οι τεκτονικές πλάκες του «9 με 5» κινούνται.

Έτσι, οι επιχειρήσεις –που όπως είναι κατανοητό, ενδιαφέρονται να κρατήσουν τους εργαζόμενους στην πλευρά τους– αναγκάστηκαν να χαλαρώσουν τα λουριά. Πλέον, οι διευθυντές είναι φίλοι σου, τα γραφεία έχουν καφέ που πίνεται και τα κοστούμια είναι το τελευταίο ίχνος μιας εποχής που η δουλειά έμοιαζε με δουλειά. Σχεδόν για μισό αιώνα, κοστούμι ήταν το ρούχο που φορούσε ένας άνδρας (όχι όλοι φυσικά). Στη δουλειά ή στο μπαρ, ένας άνδρας κούμπωνε το σακάκι του και έφτιαχνε το καπέλο του, ζώντας σε μια υπέροχη μονοχρωμία.

Η αντίδραση ξεκίνησε στα τέλη του ’60, όταν οι χίπηδες με τη μαστουρωμένη και ατελείωτη σοφία τους συνειδητοποίησαν ότι το να είσαι δεμένος στον καπιταλισμό, μέσω του ντυσίματος, μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στους ίδιους και σε άλλους.

Μετά από μια δεκαετία, το punk ήθελε να αποθαρρύνει κι άλλο τη νεολαία που εντυπωσιαζόταν εύκολα, ώστε να μην μπει στην καθημερινή εργασιακή ρουτίνα, πείθοντάς τους να χαλάνε ένα σωρό λεφτά σε καρό παντελόνια και T-shirt.

Και μετά ήρθε η δεκαετία του ’80, του ΠΑΣΟΚ και του Ευρωμπάσκετ για την Ελλάδα, όπου όλα φαίνονταν να πηγαίνουν καλά, αν και δεν πήγαιναν. Τέλος πάντων. Έπειτα, ήρθαν τα 90s με τα ανδρικά περιοδικά. Η πτώση του κοστουμιού πλησίαζε. Ναι, μάλλον ακόμη φορούσες κοστούμι για να πας στη δουλειά, αλλά σίγουρα όχι στο γήπεδο ή στα κλαμπ το Σάββατο το βράδυ. Εκτός αν ήσουν ο Jarvis Cocker - που μάλλον δεν ήσουν.

[VICE Video] Το Μοντέλο που Πάει Κόντρα στο Στίγμα του Extra Large

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Το κοστούμι τώρα στέκει ως μέσο διαχωρισμού ανάμεσα στο εργατικό δυναμικό και τους πιο πάνω, τους έχοντες και κατέχοντες. Γι’ αυτόν τον λόγο ίσως, σε πολλές δουλειές, έχουμε δει τον ενδυματολογικό κώδικα να χαλαρώνει. Σ’ αυτόν τον κόσμο μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, οι εταιρείες καταλαβαίνουν όλο και πιο πολύ ότι πρέπει να τις βλέπουν ως πιο συμπαθητικές απ’ ό,τι θεωρούσαν παλιότερα απαραίτητο.

Έξω από τον ακόμη αλυσοδεμένο στο κοστούμι κόσμο των οικονομικών, ένας εύκολος, αν και απίστευτα επιφανειακός τρόπος να δημιουργήσεις μια τεχνητή αίσθηση φιλικότητας, είναι να βάλεις τους διευθυντές μάρκετινγκ να φορούν μπουφανάκι και τζιν με ρεβέρ στο γραφείο. Με λίγα λεφτά μπορεί να πάρει και ένα μπλέιζερ, για όταν πηγαίνει επαγγελματικό ταξίδι να συναντήσει πιθανούς επενδυτές και όλοι είναι ευχαριστημένοι.

Από το «μπαμ» της οικονομικής κρίσης και έπειτα, ήταν δελεαστικό να θεωρείς όσους φορούσαν κοστούμι ως μια σατανική υποδιαίρεση της ανθρωπότητας. Το να τους βλέπεις ως ένα μάτσο κοκάκηδες χρηματιστές και τραπεζικούς που μαγείρευαν τα έξοδα, έπαιρναν μπόνους και που φαινομενικά με μια κίνηση έβαλαν όλο τον κόσμο σε μια οικονομική παραζάλη, είναι ταυτόχρονα απλουστευτικό και πραγματικά πολύ καθαρτικό.

Σκέψου πώς αντιδράς, όταν βλέπεις μια παρέα κουστουμαρισμένων σε ένα μπαρ, την Παρασκευή μετά τη δουλειά. Αν κάτσουν στο διπλανό τραπέζι στις έξι ή επτά το απόγευμα, μάλλον θα μπορείς να ανεχτείς τα γέλια και το βαρετό μπλα-μπλα τους. Αν είναι όμως πιο αργά, σε ενοχλούν. Μοιάζουν εκτός τόπου και χρόνου, αλλά αποπνέουν την αυτοπεποίθηση του φραγκάτου, που συχνά δείχνει ξεκάθαρη αλαζονεία. Θα έβαζα στοίχημα ότι οι περισσότεροι που το διαβάζουν αυτό έχουν μια ενστικτώδη αντίδραση τύπου «Ωχ, Θεέ μου», όταν μια παρέα τέτοιων τύπων με brogue δερμάτινα παπούτσια μπαίνουν στο μπαρ, έχοντας αποφασίσει ότι το αγαπημένο σου μπαρ είναι το τέλειο μέρος, για να αναπολούν μεγαλόφωνα το τελευταίο τους μίτινγκ.

Αυτή η αντίδραση είναι κατανοητή. Άλλωστε, το κουστούμι, πέρα από πολύ συγκεκριμένα μη εργασιακά πλαίσια (γάμος ή κάτι ανάλογα επίσημο), μόνο τη δουλειά μπορεί να μας θυμίζει – και η δουλειά είναι κάτι από το οποίο πολλοί από μας ονειρευόμαστε να ξεφύγουμε.

Η μαζική άφιξη των κουστουμαρισμένων σημαίνει επίσης κίνδυνο για τις υποτιθέμενα trendy περιοχές. Το gentrification συμβαίνει σε τρία στάδια και αυτά τα στάδια είναι εξαιρετικά εμφανή, αν για μια στιγμή χαμηλώσεις το βλέμμα και δεις τι παπούτσια φοράει ο κόσμος. Τα φθαρμένα Vans των νέων καλλιτεχνών δίνουν τη θέση τους στα λαμπερά, ακριβά μποτάκια των επαγγελματιών των media. Έπειτα, όπως είναι αναμενόμενο, τα trendy μποτάκια γίνονται ένα απίστευτα καλογυαλισμένο κατάμαυρο ζευγάρι χειροποίητα Allen Edmonds. Ήρθαν οι κουστουμαρισμένοι. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε.

Γι’ αυτό λοιπόν, όταν ο David Cameron είπε στον Jeremy Corbyn «βάλε κανονικό κουστούμι, δέσε τη γραβάτα σου και τραγούδα τον εθνικό ύμνο», στις αρχές του 2016, δεν ζητούσε απλώς ο αξιοσέβαστος κύριος να σουλουπωθεί για μια ακόμη συναρπαστική αναμέτρηση στη Βουλή των Κοινοτήτων. Ο Cameron εξέφραζε έμμεσα έναν φόβο: μήπως η αντίληψη ότι ένα κομψό κοστούμι αποτελούσε μέτρο του ανθρώπου, όδευε προς ένα ξαφνικό τέλος.

Περισσότερα από το VICE

Ο Χρήστος Ρούσσος Σκότωσε τον Σύντροφό του και Έζησε 15 Χρόνια στη Φυλακή με Κινηματογραφικούς Έρωτες

Πώς να «Κόψεις» στ' Αλήθεια τα Πάντα το 2018

Η Καφρίλα του να Παραγγέλνεις Φαγητό Μέσα στην Κακοκαιρία