Οι Πυρκαγιές στον Πόλεμο του Κόλπου που Μετέτρεψαν τις Πετρελαιοπηγές του Κουβέιτ σε Κόλαση

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το υπό έκδοση βιβλίο "Kuwait: A Desert on Fire" του Sebastião Salgado (κυκλοφορεί στις 23 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Taschen), στο οποίο ο Βραζιλιάνος φωτογράφος εξηγεί τι τον ενέπνευσε να απαθανατίσει τις πυρκαγιές στις πετρελαιοπηγές που άναψαν Ιρακινοί στρατιώτες το 1991, καθώς επίσης και γιατί αποφάσισε να εκδώσει αυτές τις φωτογραφίες 25 χρόνια μετά. Όλες οι φωτογραφίες είναι ιδιοκτησία Sebastião Salgado/Amazonas images και παραχωρήθηκαν από τον εκδοτικό οίκο Taschen.

Συμπτωματικά, ήμουν στη Βενεζουέλα και φωτογράφιζα την αχανή πετρελαιοβιομηχανία της όταν έμαθα ότι καίγονταν οι πετρελαιοπηγές του Κουβέιτ. Τα νέα της καταστροφής ανησύχησαν και τη Βενεζουέλα, που για λόγους ασφαλείας απαγόρευσε την πρόσβαση όλων των ξένων στις δικές της πετρελαιοπηγές και αμέσως με έδιωξαν από την περιοχή παραγωγής πετρελαίου γύρω από το Maracaibo. Μέχρι τότε, όλος ο κόσμος γνώριζε ότι ένας τεράστιος διεθνής στρατιωτικός συνασπισμός, υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες, ετοιμαζόταν να οδηγήσει τον Iρακινό Στρατό έξω από το Κουβέιτ. Η επιτυχία του θα σηματοδοτούσε την αρχή μιας εποχής αστάθειας σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή που συνεχίζεται έως σήμερα.

Από τη στιγμή που οι συμμαχικές δυνάμεις μπήκαν στο Κουβέιτ, στα μέσα Φεβρουαρίου 1991, βάζοντας τέλος στο επεκτατικό όνειρο του Saddam Hussein σε μόλις δύο εβδομάδες, συνειδητοποίησα ότι το «αληθινό» θέμα θα βρισκόταν τώρα στις πετρελαιοπηγές του Κουβέιτ, όπου πάνω από 600 πηγές καίγονταν και πολλές άλλες είχαν υποστεί μεγάλες ζημιές. Τηλεφώνησα στην Kathy Ryan, την επικεφαλής των φωτογράφων στο New York Times Magazine, και πρότεινα να το καλύψω. Ανταποκρίθηκε με ενθουσιασμό και ο σχεδιασμός άρχισε.

Το πετρέλαιο ήταν η αρχή και το τέλος της ιστορίας της ιρακινής επέμβασης. Η Βαγδάτη επέμενε ότι είχε ιστορικά δικαιώματα στην επικράτεια του Κουβέιτ, αλλά αυτό που θύμωσε περισσότερο τον Saddam Hussein ήταν η αντίληψή του ότι η υπερπαραγωγή από την πετρελαιοβιομηχανία του Κουβέιτ έριχνε την τιμή του πετρελαίου παγκοσμίως. Επιπλέον, πίστευε ότι στη μεγάλη πετρελαιοπηγή Rumaila που βρίσκεται και στις δύο πλευρές των κοινών συνόρων τους, το Κουβέιτ χρησιμοποιούσε τη μέθοδο της «κεκλιμένης γεώτρησης» για να κλέψει πετρέλαιο που ανήκε στο Ιράκ. Με την προσάρτηση του Κουβέιτ, στη συνέχεια, το Ιράκ όχι μόνο θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τα πετρελαϊκά αποθέματά του, αλλά και να αυξήσει την επιρροή του στην πετρελαϊκή αγορά. Αρχικά τουλάχιστον, για τον Saddam Hussein αυτό αρκούσε ως τιμωρία της ανατραπείσας βασιλικής οικογένειας του Κουβέιτ.

Αλλά τα σχέδιά του σύντομα άλλαξαν όταν έγινε σαφές ότι ο στρατός του είχε υποστεί ήττα από τον πολύ ισχυρότερο διεθνή συνασπισμό και την επικείμενη επιχείρησή του «Καταιγίδα της Ερήμου». Τον Ιανουάριο του 1991, οι Ιρακινοί στρατιώτες άρχισαν να βάζουν φωτιά στις πετρελαιοπηγές του Κουβέιτ, μια κίνηση που θα πετύχαινε τουλάχιστον έναν από τους στόχους του Saddam Hussein – αυτόν της αύξησης των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου. Ο Ιρακινός δικτάτορας είδε επίσης ότι το σαμποτάζ των πετρελαιοπηγών είχε στρατιωτική αξία. Ο μαύρος καπνός από τις καιγόμενες πηγές μπορούσε –και το έκανε– να περιορίσει την ορατότητα των πολεμικών αεροσκαφών του συνασπισμού, παρέχοντας έτσι κάποιου είδους προστασία στις επίγειες ιρακινές δυνάμεις. Επιπλέον, δόθηκαν διαταγές να σκαφτούν τάφροι μεγάλου μήκους και να γεμιστούν με φλεγόμενο πετρέλαιο, ώστε να επιβραδυνθεί η προέλαση των συμμαχικών αρμάτων μάχης και άλλων βαρέων όπλων. Ωστόσο, μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου η ιρακινή κατοχή του Κουβέιτ είχε τελειώσει, αφήνοντας τις λαμπαδιασμένες πετρελαιοπηγές ως κύρια κληρονομιά της.

Σύντομα, μηχανικοί πετρελαίου και τεχνικοί από τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη άρχισαν να διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να σβήσουν τις άγριες πυρκαγιές και να κλείσουν τις πετρελαιοπηγές. Προτού πάω στο Κουβέιτ αποφάσισα να περιμένω μερικές εβδομάδες, ώστε οι εταιρείες που είχαν κληθεί για να σβήσουν τις φωτιές να συστήσουν τις ομάδες τους και να αρχίσουν να εργάζονται. Τουλάχιστον καμιά δωδεκαριά εταιρείες είχαν προσληφθεί για να κλείσουν τις πετρελαιοπηγές, με τον κύριο όγκο εργασίας να αναλαμβάνουν τελικά η καναδική Safety Boss team και οι αμερικανικές Red Adair Company, Boots & Coots International Well Control και Wild Well Control. Στις επιχειρήσεις βοηθούσαν άλλοι ξένοι, θαρραλέοι οδηγοί και διάφοροι βοηθοί από την ανατολική Αφρική και την ινδική υποήπειρο. Η σπουδαιότητα αυτού του έργου δεν θα μπορούσε να υπερεκτιμηθεί: περίπου 300 ξένοι ειδικοί αναμενόταν να σταματήσουν την περαιτέρω μόλυνση εδάφους και αέρος, να επιτρέψουν την έγκαιρη επανέναρξη της παραγωγής πετρελαίου στο Κουβέιτ, να διασώσουν την κατεστραμμένη οικονομία του και να συμβάλουν στη σταθεροποίηση της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου.

Ωστόσο, κινούμενοι σαν φαντάσματα στο μισοσκόταδο, καλυμμένοι με πετρέλαιο για ώρες, αυτοί οι άντρες ήταν πολύ κοντά στον κίνδυνο για να σκεφτούν οτιδήποτε άλλο πέρα από τη δουλειά που έπρεπε να κάνουν εκείνη την ώρα. Απαιτούσε εμπειρία, αυτοσχεδιασμό, πειθαρχία, αλληλεγγύη και τεράστια σωματική και πνευματική αντοχή. Χωρίς αυτά, το περιβαλλοντικό και ανθρώπινο κόστος αυτής της καταστροφής θα ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερο. Μέχρι τις αρχές Απριλίου, είχα φτάσει στα σαουδαραβικά σύνορα με το Κουβέιτ και αφού περίμενα με ανυπομονησία την άδεια να προχωρήσω, νοίκιασα ένα 4Χ4 και απλώς μπήκα στο Κουβέιτ με το αυτοκίνητο – προς τα πυκνότερα σύννεφα μαύρου καπνού.

Εκδίδω αυτό το βιβλίο 25 χρόνια μετά το δράμα που απεικονίζει επειδή όταν για πρώτη φορά κοίταξα το πορτφόλιο, συνειδητοποίησα ότι πολλές από τις φωτογραφίες δεν είχαν δημοσιευτεί ποτέ. Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι ένιωσα πως οι φωτογραφίες είχαν διαχρονική ποιότητα: είχαν ληφθεί το 1991, αλλά θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί σήμερα ή αύριο εάν συνέβαινε μια παρόμοια καταστροφή. Προσωπικά, όμως, ήταν ένα ταξίδι στο παρελθόν. Έζησα ξανά τις στιγμές που τις τράβηξα και ήμουν το ίδιο συγκινημένος από αυτό που είδα όπως ήμουν και πριν από 25 χρόνια. Ποτέ πριν ή μετά δεν ήμουν ξανά μάρτυρας μη φυσικής καταστροφής τέτοιας κλίμακας.

Το "Kuwait: A Desert on Fire" του Sebastião Salgado κυκλοφορεί στις 23 Νοεμβρίου από την Taschen. Κάντε παραγγελία εδώ και δείτε περισσότερες φωτογραφίες κάτω από το κείμενο.

Περισσότερα από το VICE

Αυτό Είναι το Πρώτο Ελληνικό Εshop Σπόρων Κάνναβης

Φωτογραφίσαμε τα Πράγματα που Xρειάζονται Περισσότερο από Καθετί οι Άνθρωποι που Διαφεύγουν από το ISIS

Mάθε να Μιλάς για Μουσικά Είδη που δεν Γνωρίζεις Καθόλου και Παίξτο Ψαγμένος