Deze boeren in Istanboel vechten om hun eeuwenoude stadstuinen te redden

Een gevaarlijk uitziende hond laat me zijn tanden zien en springt op me af. Gelukkig zit-ie aan een riem vast. Het beest beschermt de verwaarloosde groentetuintjes aan de voet van de muren rond Istanboels oude centrum

En met goede reden. De lokale autoriteiten proberen de groentetuinen namelijk om te toveren tot een park, waardoor de 350 mensen die er hun brood mee verdienen eind maart weg moeten zijn.

"Als je me op straat zet, wat moet ik dan? Ik ben 53 jaar oud en kan geen ander beroep uitoefenen," zegt Ahmet Ozturk tijdens een persconferentie in januari. Zijn familie maakt al eeuwenlang gebruik van de grond. Toen vernielde een bulldozer – geflankeerd door politieagenten – schuren en historische akkers die al sinds het Byzantijnse rijk voor fruit en groente zorgen. De autoriteiten claimden dat de tuinen illegaal zijn en dat de boeren geen recht op de grond hebben.

Het is eind winter als ik op bezoek kom. Een boer prikt in wat smeulende kolen aan de voet van de muur en schreeuwt naar de agressieve hond dat hij koest moet zijn. Hij grijnst naar me. Hij was bij Ozturk aan het begin van het jaar en keek met afgrijzen toe hoe zijn werk werd vernietigd. De opdracht tot slopen kwam van het conservatieve stadsdeel Fatih, dat wanhopig probeert open ruimtes in Istanboel te ontwikkelen. Grote stukken tuin liggen al onder beton, ondanks protest van de tuinders.

Defne Koryurek van Slow Food, een wereldwijde organisatie die strijdt voor behoud van voedselcultuur, maakt zich sterk voor de tuinen, maar het overbruggen van het cultuurverschil tussen de autoriteiten en boeren is moeilijk. Ze legt uit dat het gesprek tussen de partijen de afgelopen drie jaar gestaakt is, maar nieuwe ontwikkelingen zorgen voor een sprankje hoop. Begin dit jaar heeft de vereniging van tuinders een akkoord gesloten met de gemeente dat op zijn minst een deel van de tuinen bewaard blijft, maar de afspraken staan nog in kinderschoenen, en iedereen is nog voorzichtig.

"Er is geen officieel akkoord met de gemeente, zij hebben alle kaarten in handen, maar hebben niet de mentaliteit om tradities in stand te houden," zegt Defne. "De tuinders, die afhankelijk zijn van de grond, hebben in 2013 een verbond gevormd. Ze zorgen ervoor dat de grond vruchtbaar is, ze zouden zich niet druk moeten maken om historische feiten en de problemen van het onderhouden van historische plekken."

De lente heeft de kou van de winter nog niet verdreven, dus de akkers staan nog niet tjokvol planten. Er is wel een groene strook zichtbaar die de grote muren scheidt van de drukke weg ernaast. De stukken land geven een beeld van de geschiedenis van de stad en laten de technieken zien die jaren geleden gebruikt werden en generatie op generatie zijn doorgegeven. Milieuvriendelijke praktijken, zoals het gebruik van mest en het produceren van zaden, vinden er nog plaats.

"Volgens onderzoek groeit zeventig procent van de planten die er in de zesde eeuw verbouwd werden er nog steeds. Er wordt gewerkt met een seizoenscyclus die duidelijk wordt beschreven in een Byzantijnse tekst," aldus archeoloog Alessandra Ricci.

Het is gemakkelijk voor te stellen dat de tuinen in de warmere maanden volstaan met wortels, rucola, uien, peterselie en kool, maar één plant staat symbool voor de strijd van de boeren: de Yedikule marulsla.

Deze bedreigde slasoort is familie van romainesla en wordt de perfecte sla voor caesarsalade genoemd. De Byzantijnen zouden slasoorten kruisen en de marulsla zou al honderden jaren in de tuinen groeien. Er worden zelfs slafestivals in Istanboel georganiseerd voor het behoud van de Yedikule-tuinen.

"We proberen de mensen opnieuw in verbinding te brengen met de grond, traditie en geschiedenis," legt Koryurek uit. "We begonnen vorig jaar met het festival, waar we zaden uitdeelden in de hoop dat mensen zelf gingen planten. Vroeger kwamen mensen samen bij de sla om de lente te vieren, nu proberen we ervoor te zorgen dat de boel niet uit elkaar valt en hoop te creëren voor de tuinders. De marulsla heeft geleden onder de vernietiging van de stad, we proberen de sla zichtbaarder te maken."

De gedachte dat boeren worden beroofd van hun land en hun baan kwijtraken is deprimerend. Niet alleen de landbouwers ondervinden de nadelen, ook markten zullen het zwaarder krijgen zonder invoer van lokale groente en fruit.

Aleksandar Sopov, een doctoraatstudent aan Harvard, die zich richt op Ottomaanse landbouw, vertelt me dat de tuinen uniek zijn. Hij legt uit dat Istanboel de enige oude mediterrane stad is met zo'n grote concentratie aan landbouwgrond in het centrum. Het bestraten van Istanboels groene stukken is niets nieuws, maar hij hoopt – net als andere academici, activisten en archeologen – dat dit gaat veranderen.

"Tussen 1950 en 1985 zijn er rond de honderd tuinen vernietigd om ruimte te maken voor straten en boulevards," zegt hij. "Enkele tientallen zijn er na 1985 vernietigd en door zakenmannen gebruikt om enorme winst te maken. Vandaag gebeurt ongeveer hetzelfde."

Een enorme Turkse vlag flapt zwakjes in de lichte wind terwijl ik terugloop naar het centrum van Istanboel, dat zo speciaal is door alle bewaarde historie. Ik hoop dat ze dat hier ook snel begrijpen, zeker voor de tuinders.