Het mysterie van de 'zeemeeraapmummie' is eindelijk ontrafeld

Al tientallen jaren is een kleine, zwartgeblakerde mummie een bron van mysterie voor de priesters van een Japanse tempel. 

Het wezentje, dat op een kruising tussen een aap en een zeemeermin lijkt, wordt bewaard in de Zuid-Japanse Enjuin tempel, gebouwd in 838 na Christus. Het ding heeft pluizig haar op zijn hoofd, tanden, en vijf vingers aan elke hand die zijn gezicht griezelig omsluiten alsof hij aan het gillen is. Schubben bedekken zijn rug. 

Niemand wist wat de mummie was of hoe hij in de Enjuin-tempel in de prefectuur Okayama terecht is gekomen. Voor generaties aan aanbidders was het 30 centimeter lange lichaam een onbewogen, eigenzinnig onderdeel van de tempel – tot vorig jaar. 

Geïntrigeerd door de mummie gingen onderzoekers van de Kurashiki University of Science and the Arts in Okayama na welk dier onder deze gemummificeerde wikkels werd bewaard. De bevindingen van hun jarenlange onderzoek werden vorige week bekendgemaakt: de mummie was geen dier, maar slechts een voorwerp.

“Op basis van onze analyse en de geschiedenis van het maken van mummies in Japan, kunnen we alleen maar concluderen dat de zeemeerminmummie waarschijnlijk door mensen is gemaakt,” vertelt Takafumi Kato, een paleontoloog die bij de Kurashiki University of Science and the Arts aan het project werkte, via email aan VICE World News. 

Vóór het onderzoek werd gespeculeerd dat de mummie een aap zou kunnen zijn, samen met een deel van een vis.

Met behulp van een CT-scanner ontdekten Kato en de andere onderzoekers dat de mummie gemaakt is van papier, stof en katoen. Uit röntgenfoto's bleek dat hij belangrijke skeletbeenderen miste, zoals een wervelkolom, hoofdbot en ribben.

Dat wil niet zeggen dat het gewoon een katoenen pluchen speeltje was. Het onderlichaam bevatte visgraten, mogelijk van een staart of rugvin. De kaak en tanden van de mummie waren afkomstig van een vleesetende vis – het enige bot in het hoofd – terwijl de armen, schouders, nek en wangen bedekt zijn met kogelvishuid.

Met behulp van radiokoolstofdatering op de schubben van de mummie stelden de wetenschappers vast dat de mummie waarschijnlijk tegen het einde van de 19e eeuw werd gemaakt. Hoewel de onderzoekers niet zeggen waarom de pop werd gemaakt of wie er verantwoordelijk voor was, was het ding waarschijnlijk gerelateerd aan de ningyo ofwel Japanse mythologische vis-mens, die in Japan teruggaat tot de achtste eeuw en voor het eerst werd genoemd in de “Nihon Shoki” (“Kroniek van Japan”).

Het boek beschrijft gebeurtenissen die zouden hebben plaatsgevonden rond 619 na Christus, toen een wezen dat vis noch mens was, door een visser in een rivier werd gevangen. 

Behalve die in de Enjuin-tempel zijn er nog een dozijn andere zeemeerminmummies gevonden in heel Japan, maar die in de prefectuur Okayama was de eerste die nauwkeurig is onderzocht. Deze voorwerpen worden al sinds de Edo-periode (1603-1868) gemaakt, een tijd waarin ziektes als pokken en mazelen welig tierden. Men geloofde dat het zien van deze zeldzame wezens geluk zou brengen. 

Terwijl wetenschappers de samenstelling van de mummie hebben opgehelderd, zei de hoofdpriester van de tempel, Kozen Kuida, dat de mummie zal blijven voortleven als een bijzonder kenmerk van het duizenden jaren oude instituut.

“Het is hetzelfde als bidden voor boeddhistische beelden van steen of hout. Ik wil deze mummie met grote zorg blijven beschermen en doorgeven,” zei hij.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE World News.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.