Czy to jeszcze zwykła kłótnia, czy już przemoc psychiczna?

Artykuł pierwotnie ukazał się na Tonic

Jako psycholożka często słyszę opowieści o kłótniach. Jakby na to nie patrzeć, konflikt jest normalną częścią każdego związku, a podczas gorących dyskusji gniew i frustracja mogą sprawić, że naskoczymy na partnera. Jednak kiedy słyszę o ludziach, którzy grożą drugiej połówce, a także wyzywają ją i krzyczą na nią za każdym razem, gdy się zdenerwują, zaczynam się niepokoić. To normalne, że podczas kłótni zdarza się nam zagalopować, ale jeśli takie zachowania stanowią w związku normę, może to być oznaką przemocy emocjonalnej.

Ponieważ takie znaki bywają subtelne, odróżnienie zwykłej kłótni od przemocy słownej nie zawsze przychodzi łatwo. Widziałam wielu ludzi, którzy – dopóki nie zaczęli terapii – nie zdawali sobie sprawy z tego, że ich partner się nad nimi werbalnie znęcał. Często nieświadomie minimalizują lub usprawiedliwiają działania partnera, mówiąc sobie rzeczy w stylu: „Jego praca bardzo go stresuje; kiedy wyjdziemy na wakacje, wszystko wróci do normy” albo „Ma problemy z radzeniem sobie z gniewem. Wiem, że nie miał na myśli tych wszystkich okropnych rzeczy, które powiedział”. Kiedy takie zjadliwe i okrutne słowa jak „Nie zezłościłbym się, gdybyś nie była tak wrażliwa” lub „Sam jesteś winny tej kłótni. Nie będę przepraszała” stają się normą, a nie tylko rzadkim wyjątkiem, prawdopodobnie nadszedł czas, aby ponownie zastanowić się nad waszym związkiem.

To może wydawać się zaskakujące, ale prawie 50 procent kobiet i mężczyzn przynajmniej raz w życiu doświadczyło przemocy psychicznej ze strony partnera. Chociaż trudno jest przeoczyć oznaki przemocy fizycznej – takie jak podbite oczy czy siniaki – psychologiczne rany pozostawione przez raniące słowa często mogą pozostać niezauważone. To jednak nie oznacza, że są mniej szkodliwe niż przemoc fizyczna.

OBEJRZYJ: Putin zalegalizował przemoc domową. Rozmawiamy z jej ofiarami

I choć często granica między kłótnią a werbalnym znęcaniem się jest bardzo bardzo cienka, istnieje kilka charakterystycznych znaków, które mogą wskazywać, że jesteś w emocjonalnie niezdrowym związku.

Agresorzy zazwyczaj czują się bardzo bezsilnymi osobami, co sprawia, że próbują uzyskać władzę i kontrolę poprzez obwinianie oraz zawstydzanie innych. Jednym ze sposobów, w jaki to robią, jest wyzywanie drugiej osoby oraz posuwanie się do (niekonstruktywnej) krytyki za każdym razem, gdy pojawiają się między nimi jakieś różnice. Jeśli twój partner rzuca kurwami na prawo i lewo albo stale wyolbrzymia twoje wady, może to być znak, że próbuje pozbawić cię kontroli. Takie obelgi jak: „Nigdy nie wiesz, o czym gadasz” albo „Wcale się nie mylę, po prostu jesteś za głupia, żeby zrozumieć, o czym mówię” mogą wskazywać, że chce rządzić w waszej relacji. Aby to się udało, najpierw musi cię pozbawić władzy.

Agresorzy nie zawsze krzyczą i przeklinają, gdy coś idzie nie po ich myśli. Czasami uciekają się wywoływania u ciebie poczucia winy, chcąc sprawić, że to ty poczujesz się źle. Mogą wtedy mówić: „Jeśli naprawdę by ci na mnie zależało, nie przełożyłabyś naszej dzisiejszej randki” albo „Myślałam, że łączy nas coś specjalnego, ale musiałam się mylić, ponieważ gdybyśmy naprawdę byli blisko, nie zachowywałbyś się w ten sposób”. Tego typu oskarżenia mogą sprawić, że zaczniesz wątpić w swoje decyzje. Możesz wręcz wziąć odpowiedzialność za konflikt, nawet jeśli nie był on twoją winą.

„Nigdy nie nazwałem cię suką; powiedziałem, że zachowujesz się sukowato. To nie moja wina, że nie widzisz różnicy”. Osoby używające przemocy słownej często starają się zanegować twoją rzeczywistość i podważyć twoje uczucia. Ta forma manipulacji, znana również jako gaslighting, ma sprawić, że zwątpisz we własne zdrowie psychiczne. Na przykład mogą kłamać, a kiedy zauważysz jakąś rozbieżność, będą się upierać, że po prostu zostali źle zrozumiani. Wraz z upływem czasu ciągły gaslighting niszczy poczucie pewności siebie. Sprawca może nawet używać tej taktyki, aby wzbudzić u ciebie poczucie pewnej zależność – zmusi cię do polegania na swoich sugestiach, ponieważ zaczniesz wątpić we własne postrzeganie rzeczywistości.

Klientka powiedział mi kiedyś: „Po naszych najgorszych kłótniach, mój chłopak zawsze mi to wynagradza. Staje się wtedy słodki i kupuje mi kwiaty. Mówi mi, jak bardzo byłoby mu smutno, gdybym go kiedykolwiek opuściła”. Po epizodzie przemocy werbalnej, nawet jeśli jej sprawca nie poczuwa się do odpowiedzialności za swoje zachowanie, często zalewa drugą połówkę pochwałami, prezentami lub staje się bardziej uczuciowy. Kiedy przemoc jest subtelna, takie miesiące miodowe mogą sprawić, że druga osoba nie dostrzeże niebezpieczeństw związanych z przemocą słowną. Jeśli jednak istnieje pewna cykliczność w tym, jak wyglądają wasze kłótnie, a ty zaczynasz się ich obawiać, może to oznaczać, że twój związek zamienił się w cykl przemocy.

Po nocy spędzonej ze znajomymi, znęcający się partnerzy mogą cię oskarżać o oziębłość lub o to, że podoba ci się jakiś znajomy lub współpracownik. Kiedy zaczniesz zaprzeczać takim oskarżeniom, mogą zażądać dowodów i będą chcieli przeczytać twoje konwersacje oraz maile. W głębi duszy agresorzy często myślą, że są bezwartościowi, ale zamiast dopuścić do siebie swoje obawy, obracają je przeciwko innym.

„Nie wiem, dlaczego uważasz, że twoja praca jest taka ważna; przecież nawet nie skończyłaś dobrych studiów”. Próbując zyskać nad tobą przewagę, agresorzy często umniejszają twoje osiągnięcia i krytykują twój wygląd. Dzięki temu podnoszą własną samoocenę, czują się ważniejsi, a ich sukcesy wydają się bardziej imponujące. Mogą nawet obrażać cię przy innych, a kiedy im powiesz, że takie uwagi cię ranią, od razu przerzucą na ciebie winę i powiedzą, że ich komentarz został przez ciebie źle zrozumiany.

Rany i ból związane z przemocą słowną mogą znacząco odbić się na twoim samopoczuciu oraz zdrowiu psychicznym. Jeśli podejrzewasz, że twój związek zaczyna być dla ciebie emocjonalnie niebezpieczny, porozmawiaj z zaufanym przyjacielem lub członkiem rodziny oraz zasięgnij profesjonalnej porady.

Więcej na VICE: