Rijst uit Fukushima is weer veilig om te eten

Bijna vier jaar na een van de grootste nucleaire rampen van onze tijd, is in Fukushima geproduceerd voedsel weer zo goed als stralingsvrij is en veilig om te eten. Voor het eerst sinds 2011 komt rijst uit de noordelijke prefectuur weer door de strenge stralingscontrole heen, vertelde Fukushima-woordvoerder Tsuneaki Onami in januari aan Japan Today. Meer dan 360.000 ton rijst werd getest — zo ongeveer de hele oogst van 2014 — en alles kwam onder het maximum van honderd becquerel per kilogram uit dat de Japanse overheid na de ramp instelde.

Ondanks zijn kleine oppervlak en de beperkte hoeveelheid landbouwgrond produceert Japan ongeveer negen miljoen ton rijst per jaar. Omdat de graansoort zo'n centrale rol speelt in het dagelijkse dieet van Japanners, subsidiëert de overheid de teelt ervan. De ramp in Fukushima was funest voor de nabijgelegen rijstvelden. Hoewel de rijst uit het gebied slechts een kleine hoeveelheid van de landelijke productie vertegenwoordigt, was de klap wel te voelen. Delen van de oogst uit 2012 en 2013 moesten vernietigd worden omdat er een te sterke straling werd gemeten. Dit stond in een rapport dat naar MUNCHIES werd gestuurd door vertegenwoordigers van het Japanse Food Industry Affairs Bureau. Tot nu toe zijn er meer dan dertig miljoen tests uitgevoerd op zakken rijst, waaruit blijkt dat de radioactiviteit jaarlijks verder afneemt.

Omdat er in Japan zoveel van wordt gegeten, heeft rijst de meeste aandacht getrokken wat betreft schade door de radioactieve neerslag. Ook andere Japanse gewassen raakten besmet, maar niet zo erg als je zou verwachten. Landbouwgewassen, waarvan de productie kan worden gecontroleerd door middel van grondbewerking en andere maatregelen die radioactiviteit verminderen, waren kort na de ramp al veilig om te eten. Maar voedsel dat in het wild groeit kan niet tegen straling worden beschermd en blijft een risico om te eten.

Kho Morishita, woordvoerder van het Japanse Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries (MAFF), mailde met ons en vertelde dat, gezien de reikwijdte van de ramp, de algemene veiligheid van de Japanse voedselvoorziening geruststellend is.

"Het effect op voedsel is tot nu toe heel beperkt gebleven," zegt hij. Wel merkt hij op dat wilde planten, bijvoorbeeld paddestoelen, en ook wild zoals herten en zwijnen, die vrijelijk kunnen eten van planten die mogelijk nog radioactiviteit uit de grond opnemen, een risico blijven. "Als we merken dat deze producten op de markt komen, leggen we de distributie meteen stil."

Gek genoeg is het stralingsniveau in trekkende Japanse vissen minimaal, aangezien radioactiviteit de neiging heeft om snel op te bouwen in vis en zeevruchten. Vissen die niet migreren en dicht bij de kust van de kernreactor blijven, zijn gevaarlijker om te eten. Sinds de ramp mag in het gebied niet meer gevist worden, blijkt uit een tweede rapport dat Morishita met ons deelde.

"Wantrouwen over de veiligheid van het eten blijft een probleem, zowel onder Japanners als onder Amerikanen die Japanse producten importeren."

Het ontsmetten van landbouwgewassen na de ramp was een vrij eenvoudig proces. Om de verontreinigde aarde van de landbouwgrond te scheiden, werd de bovenlaag verwijderd met behulp van speciale apparatuur. Het land werd dieper bebouwd dan normaal — op ongeveer 28 centimeter diepte — en de bovenste laag aarde werd verwisseld met een diepere laag. Van fruitbomen met druiven, kakifruit, appels en peren werd de buitenste laag schors afgeschraapt, wat de besmettingsgraad met bijna 90 procent verlaagde. Jongere of meer delicate fruitbomen werden schoongespoten met een hogedrukreiniger, wat de besmetting met ongeveer 55 procent verminderde.

Als gevolg van al deze maatregelen is voedsel uit Japan nu over het algemeen veilig om te eten. Van alle voedingsmiddelen die consequent zijn getest sinds 2011 — waaronder granen, groenten, fruit, vlees en melk — zijn de totale besmettingsniveaus gedaald tot een te verwaarlozen 0,18 procent.

Toch, merkt Morishita op, blijft wantrouwen over de veiligheid van het eten een probleem — zowel onder Japanners als onder Amerikanen die Japanse producten importeren.

"Openbare scepsis over Japans voedsel is sinds de kernramp een groot ding," zegt hij. Toch verwacht hij dat de rigoreuze en zeer publieke testen van alle etenswaren ervoor zorgen dat het publiek snel zijn vertrouwen terugkrijgt.

Maar voorlopig misschien nog niet. Zoals een lezer opmerkte in een comment onder het artikel in Japan Today: "Ik ben gek op Japan en ik wil hun economie graag ondersteunen, maar ik raak die rijst met geen vinger aan."