Deze filmmaker wil dementie aanpakken door ons te laten stoppen met brood eten

Drie jaar geleden begon het filmmaker Max Lugavere op te vallen dat zijn moeder steeds vergeetachtiger werd. Ze gingen bij de beste neurologen te rade, maar het proces leidde vooral tot veel frustratie. De vragen die de aandoening van zijn moeder bij hem opriepen, waren de aanleiding dat Lugavere de ziekte, waaraan wereldwijd 45 miljoen mensen lijden, beter wilde begrijpen.

Meer dan 5 miljoen Amerikanen hebben Alzheimer, de meest voorkomende vorm van dementie. Volgens het Alzheimer's Institute in Chicago zullen er in 2050 drie keer zoveel mensen gebukt gaan onder de ziekte.

Maar als het aan Lugavere ligt zal het zo ver niet komen.

In plaats van de zoveelste deprimerende film te maken over de harde werkelijkheid van dementie, ging Lugavere op zoek naar manieren waarop wetenschappelijke klinieken en laboratoria de ziekte proberen te voorkomen. Dit is het onderwerp van zijn documentaire Bread Head, die nog in de maak is. Maar het meest opmerkelijke aan Lugavere is dat hij oprecht gelooft dat we de toekomst van onze hersenen zelf kunnen bepalen door bewust te eten en regelmatig te sporten.

MUNCHIES praatte met hem over zijn documentaire en over wat we volgens hem kunnen doen als we dementie aan ons voorbij willen laten gaan.

MUNCHIES: Wat is het idee achter de titel van de documentaire, Bread Head? Max Lugavere: Nadat ik de eerste schok van mijn moeder's diagnose te boven was gekomen, raakte ik geobsedeerd door de ziekte. Ik verzamelde de nieuwste theorien over hoe voeding en levensstijl op de gezondheid van de hersenen werken; niet alleen om mijn moeder te helpen maar ook om mijn eigen hersenen optimaal te laten werken. Ik ben mijn hele leven al gefascineerd door de wetenschap rondom onze gezondheid. Ik richtte me vooral op Alzheimer, wat de meest voorkomende vorm van dementie is. Ik leerde dat tientallen jaren vóór de eerste symptomen, de veranderingen in het brein al kunnen beginnen. Ook stuitte ik op het relatief nieuwe idee dat Alzheimer en andere vormen van dementie voor veel mensen te voorkomen zijn (volgens de Lancet Neurology van Augustus 2014 geldt dit voor minstens één op de drie patiënten).

Hoewel de film er niet op uit is om brood tot de grote booswicht te maken, koos ik de naam Bread Head omdat het een perfect voorbeeld is van hoe (voor)bewerkt voedsel zich als gezond voordoet. Een sneetje volkorenbrood heeft een hogere glycemische index (de meting van hoe snel een koolhydraat je bloedsuikerspiegel laat stijgen) dan gewone suiker. Volgens de Centers for Disease Control is het ook Amerika's nummer één bron van natrium in voeding. Dit stofje kan bijdragen aan een hoge bloeddruk, wat weer helpt bij het veroorzaken van vasculaire dementie, na Alzheimer de meest voorkomende vorm van dementie. Tot slot bevat het ook gluten, wat ook slecht is voor je darmen en hersenen. Brood is het perfecte voorbeeld voor wat je moet vermijden of op z'n minst zo weinig mogelijk moet eten als je echt gezond wilt zijn. Dat is mijn mening.

Epigenetica is een interessante manier om de invloed van onze voeding op onze gezondheid te bestuderen. Wat is jouw kijk hierop?Epigenetica stelt heel eenvoudig dat onze genen niet ons 'lot' zijn. Ik heb talloze emails gekregen van mensen van mijn leeftijd over de hele wereld die bang zijn om Alzheimer te krijgen. Ze zien dat hun ouders of grootouders het krijgen en geloven ten onrechte dat het een erfelijke ziekte is. Wat ik duidelijk wil maken is dat je je genexpressie kan veranderen door de keuzes die je maakt. Onze genen zijn enkel de toetsen van een piano; wij kiezen welke muziek we erop spelen. Dat is de belofte van epigenetica en het is geweldig.

Zo is er bijvoorbeeld een studie die beweert dat je als je genetisch risico loopt Alzheimer te krijgen, je dit kunt omzeilen door simpelweg te sporten.

Hoe is jouw eigen dieet en levensstijl veranderd sinds je met dit project gestart bent?Ik geloofde vroeger dat hoe meer granen ik at, hoe gezonder ik zou zijn. Totdat ik leerde dat wanneer je naar de glycemische index kijkt, volkoren producten helemaal niet zoveel beter voor je zijn als geraffineerde producten zoals witbrood. En het idee dat we zoveel mogelijk koolhydraten moeten eten, ongeacht de bron — fruit, granen, wat dan ook — is belachelijk wanneer je wat weet over glycatie (dat suiker en eiwitten zich aan elkaar binden, red.).

Wanneer je een steak op de barbecue gooit bijvoorbeeld, dan zorgt het grillproces voor glycatie. Hoe meer suiker je in je bloed hebt, hoe meer datzelfde proces in jouw lichaam plaatsvindt. Het is een stofwisselingsproces dat de veroudering versnelt en ontstekingen in het lichaam bevordert. Het is gewoon heel erg slecht voor je. Dus ik heb mijn eetpatroon veranderd naar weinig koolhydraten en veel gezonde vetten. Met fructose (suiker in vruchten) heb je trouwens tien keer meer kans op glycatie dan met glucose.

Je bent duidelijk geen biohacker, maar ik ben benieuwd wat je van deze beweging vindt. Zijn er dingen die we van hen kunnen leren — zoals Bulletproof Coffee — om onze gezondheid te verbeteren?Ik vind het een toffe beweging, maar ik gebruik de term niet om mezelf te beschrijven. Een systeem op z'n best laten functioneren vind ik geen hacken, maar optimaliseren. Het recept met koffie, boter en kokosolie vind ik erg lekker en het vet helpt de absorptie van de koffie te vertragen. Dit is nuttig voor mij aangezien ik het vaak op 's ochtends op een lege maag drink. Ik doe aan periodiek vasten — ik test mezelf niet heel vaak maar ik denk dat ik in milde ketose verkeer als ik wakker wordt. Als je dan alleen vetten consumeert, blijf je in die toestand. Bovendien zitten kokosolie en grasboter vol goede stoffen zoals vitamine K2.

Heb je advies voor jonge mensen gebaseerd op wat je tijdens jouw onderzoek geleerd hebt?Neem verantwoordelijkheid voor je gezondheid. Wees niet bang om je genen onder de loep te leggen en onthoud dat risico's enkel risico's zijn, en geen zekerheden dat je iets zal krijgen. Zorg goed voor je hersenen, want onderzoek wijst uit dat de veranderingen nu plaatsvinden (de oudste millennial is inmiddels 35 jaar oud). Klinkt logisch. Bedankt voor dit interview, Max.