Mannen hebben ook eetstoornissen, maar praten er amper over

Een tijdje geleden las ik een van de beste stukken die ik ooit over diëten had gezien. Het was geschreven door de Amerikaanse acteur Matthew McGorry, die vooral bekend is door zijn rol als gevangenisbewaker in Orange Is the New Black. 

In het artikel deed McGorry een boekje open over zijn eetstoornissen, en schreef hij dat hij geen grote rollen meer kreeg nadat hij zwaarder was geworden. “Het idee om mollig te zijn heb ik altijd vreselijk gevonden. Mannen ‘hoorden’ stoer, sterk en stevig te zijn,” schreef hij.

Zijn verhaal herinnert ons er vooral aan dat stoornissen lang niet alleen bij vrouwen voorkomen.

In Nederland heeft naar schatting zo’n 10 procent van de mensen een eetstoornis, van wie slechts 5 procent man is. “Maar wat eetbuien betreft zijn die verschillen een stuk kleiner, zegt diëtist Viviana Valtucci uit Italië, een land waar de percentages vergelijkbaar zijn. “En je hebt ook nog bigorexia, waarbij je obsessief je best doet om een gespierd lichaam te krijgen. Dat is net wat anders, maar het komt vooral voor bij mannen.”

Net als anorexia is bigorexia een stoornis van de lichaamsbeleving – wat inhoudt dat je (ten onrechte) het idee hebt dat er van alles mis is met je lichaam. Mensen met anorexia willen graag dun zijn, en wie bigorexia heeft (ook wel spierdysmorfie genoemd), maakt zich zorgen dat hij of zij te weinig spiermassa en/of te veel vet heeft. Volgens de Britse National Health Service kan een stoornis van de lichaamsbeleving leiden tot depressies, zelfverminking en zelfs suïcidale gedachten.

Obsessies met fitness hangen nauw samen met de wellness-cultuur, waar persoonlijke doelen nog zo gezond kunnen lijken, maar uiteindelijk vooral de uitkomst zijn van onrealistische ambities – zoals dat je een onmogelijk laag vetpercentage wilt behalen. Mannen die er als spierbonk uit willen zien, doen vaak aan diëten die met ‘mannelijkheid’ worden geassocieerd, zoals het paleodieet of een menu met amper koolhydraten. Terwijl deze diëten op lange termijn lastig zijn om vol te houden en zelfs schadelijk kunnen zijn – vooral in combinatie met anabole steroïden.

“Deze drang naar mannelijkheid kan tot onhaalbare lichaamsidealen leiden,” zegt Giuseppe Magistrale van het Centro Pugliese per i Disturbi Alimentari (het Centrum voor Eetstoornissen in Puglia), die hier ook zelf ervaring mee heeft.

Magistrale omschrijft de bodybuildgemeenschap zelf als “een wereld die me een machtig en veilig gevoel gaf, en waar je alleen een ‘goed’ óf een ‘slecht’ lichaam kunt hebben. We waren geobsedeerd met lichaamsgewicht en vetpercentages. Ik weet nog dat er een man was die op een fitnessforum schreef: ‘Ik denk niet dat ik dat meisje mee uitvraag voordat mijn arm 44 centimeter dik is.’ Alles draaide om je lichaam.”

Dit klinkt misschien wat extreem, maar in een eerder stadium zijn er ook al signalen waar mannen op kunnen letten. “Bij mij gaan de alarmbellen af als ik geen tijd meer overhoud voor andere dingen, of als ik relaties begin te verwaarlozen of dwangmatig gedrag begin te vertonen. Het probleem is niet zozeer fitness zelf, maar de gedachte dat fitness al je problemen oplost. Dat je je schaamte voor je lichaam probeert weg te trainen, terwijl het daarmee echt niet verdwijnt.”

Ook vinden mannen het vaak lastig om om hulp te vragen. “Als ze in therapie gaan is dat meestal vanwege iets anders,” zegt Magistrale. Valtucci is het daarmee eens. “Wat acceptatie van je eigen lichaam betreft, hebben vrouwen meer rolmodellen. Mannen nauwelijks, waardoor ze in stilte wegkwijnen. Het zijn vaak bezorgde moeders en vriendinnen die vervolgens hulp inschakelen.”

Tot een paar jaar geleden stond mijn feed vol met foto’s die me eraan herinnerden dat ik mezelf zou moeten martelen in de sportschool om dat ene koekje te verbranden. Nu staat er hele andere soort ‘inspirerende’ content: van mensen die van een eetstoornis zijn hersteld of zich tegen vetfobie keren, en intersectioneel feminisme. En het is bijna allemaal door vrouwen gepost.

Een van de weinige mannen die dit ook doet is Riccardo Onorato, beter bekend als Guy Overboard. Nadat hij in 2012 een modeblog voor mannen had opgezet, ontmoette hij vrouwelijke bloggers die ook bodypositivity-activisten waren. Hij realiseerde zich dat ze veel tegen dezelfde dingen aan liepen, zoals dat ze nauwelijks kleding in hun maat konden vinden. Hij besloot er zelf meer over te praten en andere mannen aan te sporen om zich ook opener te stellen over hoe ze omgaan met voedsel, hun lichaam en emoties. “Ik vind het belangrijk om als man mijn stem te laten horen, en te laten zien dat je kwetsbaar kunt zijn en twijfels over je lichaam kunt hebben, en toch nog een man kunt zijn,” zegt hij.

Volgens Onorato speelt je seksuele oriëntatie ook een grote rol in dit problematische idee van ‘mannelijkheid’. Hij denkt dat homoseksuele mannen het nog lastiger kunnen vinden om afstand te doen van de status die hoort bij het zogenaamd perfecte mannelijke lichaam. “Het is in deze homofobe wereld vaak nog te moeilijk voor ze om zich vrij en zelfverzekerd als man te voelen,” zegt hij. Relatief veel homoseksuele mannen hebben dan ook een stoornis van de lichaamsbeleving of een eetstoornis. Volgens de Amerikaanse National Eating Disorder Association identificeert bijvoorbeeld 42 procent van de mannen met een eetstoornis zich als gay, ondanks dat deze groep maar 5 procent van de bevolking vertegenwoordigt. 

Als iemand die zelf ook ervaring heeft met eetstoornissen, betwist ik geen seconde dat vooral het vrouwelijke lichaam onderdrukt wordt in de samenleving: we worden geobjectiveerd en geseksualiseerd, en krijgen te horen dat we het alleen van ons uiterlijk moeten hebben. Maar we hebben allemaal te lijden onder de dieetcultuur, ongeacht je geslacht. “De verhalen over fitness en gezondheid die mannen aan zichzelf vertellen, komen voort uit het idee dat sommige lichamen meer waard zijn dan andere,” zegt Onorato. “En dat is beklemmend voor iedereen die niet aan het ideaalbeeld voldoet.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Italië.