Het recept van Chartreuse is nog altijd een geheim van de monniken

"We doen gewoon ons werk, maar zijn toegewijd aan deze ambacht zoals we dat zijn bij alles wat we doen. We doen het voor God maar ook voor de medemens," zegt de New Yorkse pater Michael Holleran. "Ik ging soms naar de hoofdpater voor advies omdat ik twijfelde aan de ethiek van wat we deden. Is het niet raar dat monniken een alcoholisch drankje produceren? Maar ach, het is nobel en het is een prachtige ambacht. We helpen onze medemens er zeker mee."

Pater Michael kwam in 1984 aan in Grand Chartreuse, een duizend jaar oud klooster dat zijn naam te danken heeft aan de bergen waarop het klooster zich bevindt. Na zijn kloostertraining in Vermont werd de jonge Amerikaanse monnik naar dit grootste kartuizerse klooster in Zuidoost-Frankrijk gestuurd.

"Ik kon wel wat training gebruiken in het moederhuis van de kartuizerorde," zegt hij.

Het leven in de Grand Chartreuse komt goed overeen met hoe het wordt omschreven in The Silent Life van Thomas Merton, het enige boek dat er bestaat over het kluizenaarsleven van een kartuizerse monnik. Deze monniken brengen nog steeds hun dagen door in stilte en eenzaamheid, en ze bidden de hele dag. De monniken komen samen voor discussies en het gebed, en voeren de nodige klusjes uit om het klooster draaiende te houden. Een van die klusjes is het brouwen van een van de bekendste likeuren ter wereld.

Chartreuse is een iconisch drankje. In de negentiende eeuw was de kruidige likeur bekend in heel Europa, en verspreidde zich daarna door Amerika. Het werd aangehaald in de films Brideshead Revisisted en The Lady Vanishes, maar verloor daarna haar bekendheid. Dit gebeurde wel vaker met kwalitatieve likeuren in de tweede helft van de twintigste eeuw. Gelukkig is er dankzij de heropleving van de Amerikaanse cocktailscene in de 21e eeuw weer aandacht voor het groene elixer. In de film Death Proof van Quentin Tarantino kwam-ie bijvoorbeeld voorbij. Daarin zegt de regisseur zelf, al nippend aan het drankje: "De enige likeur die zo goed is dat er een kleur naar is vernoemd."

"Ik destilleerde zelf niet. Ik controleerde de boel en zorgde ervoor dat alles vlekkeloos verliep," zegt pater Michael. "Ik keek hoeveel drank er gemaakt moest worden, bestelde de ingrediënten en was de contactpersoon voor onze kopers".

In 1986 had pater Michael de leiding over de productie van dit vierhonderd jaar oud drankje, wat een wondermiddel is voor een lange levensduur, en ook nog eens het grootste geheim in de geschiedenis van de likeurwereld.

"Ik had niet per se interesse in het drankje zelf, het was gewoon een goede bezigheid," zegt hij. "Het gaf me de balans die ik nodig had. Ik vond het een plezierig taakje."

Het originele recept voor Chartreuse was aan de kartuizerse monniken gegeven in 1605 door Francois Annibal d'Estrées, een militaire officier van Hendrik IV. Het recept is tot vandaag de dag geheim gehouden. De enige mensen die het recept kennen, zijn de monniken die verantwoordelijk zijn voor de productie van het drankje.

"In het Bijbelse boek Wijsheid van Salomo staat dat er geheime kennis over planten, dieren en sterrenbeelden werd gegeven aan Salomo," vertelt pater Michael. "Het is dus een hele oude traditie. Het idee is dat de mensen die een spiritueel leven lijden, de mysteries van het universum kunnen ontrafelen."

De kunst van het destilleren en de geschiedenis van alchemie zijn al sinds de eerste eeuw na christus met elkaar vervlochten, toen destilleerden alchemisten al in Alexandrië. Het werd niet alleen gebruikt als een methode om twee vloeistoffen van elkaar te scheiden, maar ook als een metafysisch verschijnsel waarbij de spirituele kant van 'het materiële' werd onderzocht. Het destilleertoestel is waarschijnlijk uitgevonden door alchemisten in Perzië en kwam terecht bij christelijke magiërs door handel met islamitische alchemisten.

"Ik kan me niet herinneren dat we het ooit over het drankje zelf hadden. Pas toen de hoofdpriester vele jaren na mijn komst boeken als Meditatie van de Tarot en werken van Joseph Campbell en Carl Jung voorlas, begreep ik de gewichtigheid van het vierhonderd jaar oude recept dat al vijf jaar op mijn boekenplank stond," zegt pater Michael.

"Ik heb een paar van deze verborgen tradities bestudeerd, wat makkelijker gezegd dan gedaan is. Het is informatie waar je niet zomaar aan komt, zelfs niet in een klooster."

Alchemie vindt haar origine, net als veel andere geheimzinnige tradities, in een 'mystieke cultus': filosofische organisaties waar alleen verlichte ingewijden met metafysische geheimen werden toegelaten. Dit idee komt overeen met de kartuizers, die ook het oorspronkelijke recept en de aangepaste versie van 1764 strikt geheim houden. Pater Michael bestelt kruiden en poeders van over de hele wereld voor het geheime brouwsel.

"Er gaat een legende rond dat de monniken zelf de Alpen ingaan om de kruiden te plukken. Dat is dus niet waar," zegt hij. "Sommige kruiden komen uit het verre oosten."

Een groot deel van deze Europese botanische geschiedenis kan achterhaald worden door de handelsroutes van de alchemisten in de middeleeuwen. "Dat is waar de heilige graal en de steen der wijzen om gaan: onze impulsen en verlangens transformeren in puur goud, in liefde, vrede, vreugde en genade door middel van de liefde van God," zegt pater Michael."Dat is waar het uiteindelijk allemaal om draait".

Pater Michael is naast rooms-katholieke priester ook zenmeester. Nadat hij de kartuizerorde heeft verlaten in 1990 is hij nog steeds actief en een aangeslotene van Chartreuse en de likeurdestillatie.

"Een diepe en gebalanceerde spiritualiteit benadrukt de reïncarnatie. Daarmee bedoel ik dat het fysieke deel uitmaakt van de uiteindelijke synthese, de Nieuwe Hemel en de Nieuwe Aarde," legt de pater uit. "In andere woorden: het fysieke is getransformeerd en geharmoniseerd, niet achterwege gelaten."