Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE News.
Η Mossack Fonseca, η νομική εταιρία με έδρα την πόλη του Παναμά, τα τελευταία 40 χρόνια βοηθά τους πλουσιότερους και ισχυρότερους πολίτες να κρύβουν τα χρήματά τους. Ποιοι και πως ευνοήθηκαν, αποκαλύφθηκε από μια μαζική διαρροή 11,5 εκατομμυρίων εμπιστευτικών εγράφων που ονομάστηκαν «Έγγραφα του Παναμά».
Videos by VICE
Τα έγγραφα, που αποκτήθηκαν από τη γερμανική εφημερίδα Suddeutsche Zeitung (SZ), που στη συνέχεια τα μοιράστηκε με τη Διεθνή Ένωση Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists ICIJ), έχουν ξεσηκώσει παγκόσμιο σάλο. Μέχρι τώρα, 72 νυν και πρώην αρχηγοί κρατών έχουν συνδεθεί με τις offshore εταιρίες, που έχουν δημιουργηθεί από την Mossack Fonseca. Υπάρχουν πολλοί, εντελώς θεμιτοί, λόγοι για τους οποίους κάποιος θα επιθυμούσε να δημιουργήσει μια εταιρία-βιτρίνα. Παρόλα αυτά, οι εταιρίες αυτές, μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν για την αποφυγή οικονομικών κυρώσεων, τη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα χρήματος.
«Σήμερα η Mossack Fonseca θεωρείται μία από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρίες στον κόσμο που ασχολείται με τη πώληση offshore εταιριών εξασφαλίζοντας απόλυτη εχεμύθεια» έγραψε η ICIJ. «Έχει περισσότερους από 500 υπαλλήλους, σε περισσότερα από 40 γραφεία σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων τριών στη Ελβετία και οχτώ στην Κίνα και αξία τιμολόγησης ύψους 42 εκατομμυρίων δολαρίων το 2013».
Το σύστημα λειτουργεί ως εξής: ας υποθέσουμε ότι έχετε αγκυροβολημένο στο Σαιν Τροπέ ένα σκάφος 15 μέτρων αλλά δεν θέλετε να γνωρίζει κανένας πως ανήκει σε εσάς, ίσως γιατί είστε ένας διεφθαρμένος κυβερνητικός αξιωματούχος που κανονικά δεν θα διαθέτατε χρήματα για την απόκτησή του. Αντί λοιπόν να γραφτεί στο όνομά σας, είναι δυνατόν να αγοραστεί και να καταχωριστεί στην εταιρία-βιτρίνα που η Mossack Fonseca έχει δημιουργήσει για σας σε κάποιον φορολογικό παράδεισο της επιλογής σας. Τώρα αν κάποιος θέλει να μάθει ποιος είναι ο κάτοχος τους σκάφους σας, είναι ουσιαστικά απίθανο. Η ίδια ρύθμιση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απόκρυψη ιδιοκτησίας του ιδιωτικού νησιού σας, 10 εκατομμυρίων δολαρίων σε ρευστό ή οποιουδήποτε άλλου περιουσιακού στοιχείου και κεφαλαίων.
Κάποιοι Άνθρωποι στην Ελλάδα Αναγκάζονται να Κόψουν Δέντρα για να Ζεσταθούν
Δείτε ακόμα: Ο Martin Shkreli Είναι Ένας από τους πιο Μισητούς Ανθρώπους του Πλανήτη
Υπάρχουν μερικοί παράγοντες που καθιστούν πιθανή αυτή τη ρύθμιση. Αρχικά χρειάζεται ένας έμπιστος δικηγόρος ή εκπρόσωπος που ιδρύει την εταιρία, έτσι ώστε να δημιουργηθεί η επιθυμητή απόσταση ανάμεσα στον πραγματικό ιδιοκτήτη και τα περιουσιακά στοιχεία χωρίς κανένα ίχνος σύνδεσής τους. Η ύπαρξη φορολογικών παραδείσων -δηλαδή χωρών ή κρατών όπου οι offshore εταιρίες εξαιρούνται από την καταβολή εταιρικού φόρου, φόρου εισοδήματος, φόρου ακίνητης περιουσίας κ.α.- αποτελεί επίσης ένα σημαντικό παράγοντα. Σύμφωνα με την ανάλυση των Εγγράφων του Παναμά από τον ICIJ, οι πέντε πιο δημοφιλείς φορολογικοί παράδεισοι που χρησιμοποιούνται από την Mossack Fonseca είναι οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι, ο Παναμάς οι Μπαχάμες, οι Σεϋχέλλες και ένα μικροσκοπικό νησί,το Νιούε, που βρίσκεται στο νότιο Ειρηνικό Ωκεανό.
Οι αυστηροί οικονομικοι κανονισμοί για το απορρήτο είναι το άλλο ουσιαστικό στοιχείο. Στον Παναμά, στην έδρα της Mossack Fonseca, η αποκάλυψη πληροφοριών απο την τράπεζα σχετικά με τους πελάτες της αποτελεί έγκλημα, με μοναδική εξαίρεση αν της δοθεί εντολή για την πραγματοποίηση κάποιας δικαστικής έρευνας, που συνήθως σχετίζεται με την τρομοκρατία ή τη διακίνηση ναρκωτικών. Η φοροδιαφυγή, συγκεκριμένα, εξαιρείται από τους λόγους για τους οποίους μια τράπεζα του Παναμά θα τα μαρτυρούσε όλα για τους πελάτες της.
Το Δεκέμβριο του 2014, το VICE δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας ενός χρόνου του δημοσιογράφου Ken Silverstein για τις «σκιώδεις» συμφωνίες της Mossack Fonseca. «Εάν οι εταιρίες-βιτρίνες είναι τα αυτοκίνητα διαφυγής για τους ληστές τραπεζών, τότε η Mossack Fonseca είναι η πιο ύποπτη αντιπροσωπεία αυτοκινήτων» είχε γράψει ο Silverstein.
Η Mossack Fonseca θεωρείται μία από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρίες στον κόσμο που ασχολείται με τη πώληση υπεράκτιων εταιριών εξασφαλίζοντας απόλυτη εχεμύθεια
Ο Ραμόν Φονσέκα, o 63χρονος συνιδρυτής της εταιρίας, έκανε μια παρόμοια σύγκριση σε μια πρόσφατη συνέντευξή του σε ένα μέσο μαζικής ενημέρωσης του Παναμά, παρόλο που αρνήθηκε οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη. Ο Φονσέκα δήλωσε πως η εταιρία δεν φέρει καμιά ευθύνη για τις ενέργειες των πελατών τους μετά την αγορά μιας υπεράκτιας εταιρίας. Συνέκρινε την εταιρία του με ένα εργοστάσιο αυτοκινήτων και ανέφερε πως το να κατηγορεί κανείς τη Mossack Fonseca για τη χρήση των εταιριών από τους πελάτες της είναι σαν να κατηγορεί κανείς τον κατασκευαστή αυτοκινήτων, επειδή το αυτοκίνητο που κατασκεύασε χρησιμοποιήθηκε σε μια ληστεία.
Επισήμως, σύμφωνα με το διαδικτυακό τόπο της Mossack Fonseca, η εταιρία ειδικεύεται στις υπηρεσίες εμπιστοσύνης, νομικές υπηρεσίες, σύσταση και ίδρυση εταιριών, πνευματική ιδιοκτησία. Εξασφαλίζει στους δυνητικούς πελάτες της την πραγματοποίηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε οποιαδήποτε χώρα και τη διενέργεια συναλλαγών σε κάθε νόμισμα.
Η εταιρία ιδρύθηκε το 1977 από τον Φονσέκα, επιφανή επιχειρηματία από τον Παναμά και τον Γιούργκεν Μοσάκ, γερμανό μετανάστη του οποίου ο πατέρας μετακόμισε με την οικογένεια στον Παναμά, αφού υπηρέτησε στα SS του Χίτλερ κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο 68χρονος Γιούργκεν Μοσάκ κατέχει ένα σκάφος αναψυχής, μια συλλογή χρυσών νομισμάτων, μια φυτεία ξύλου και ένα ελικόπτερο μεταξύ άλλων περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με το ICIJ. Μέχρι το Φεβρουάριο, ο Φονσέκα ήταν ο κορυφαίος σύμβουλος του προέδρου του Παναμά Χουάν Κάρλος Βαρέλα. Ανακοίνωσε την παραίτησή του μετά την εμπλοκή του γραφείου της Mossack Fonseca στη Βραζιλία σε ένα σκάνδαλο διαφθοράς και ξεπλύματος χρήματος.
Κατά τρόπο απίστευτο, ο Φονσέκα προβάλλεται ως συγγραφές. Ανάμεσα στα τέσσερα βιβλία του συμπεριλαμβάνεται το Dance of the Butterflies, που εξερευνά τη στενή σχέση μεταξύ εξουσίας και ηθικής, στα πλαίσια ιστορικών καταστάσεων που έλαβαν χώρα προσφάτως στον Παναμά. Ενώ στο Mr. Politicus, εξετάζει τις πολύπλοκες μεθόδους με τις οποίες οι ανήθικοι αξιωματούχοι καταλαμβάνουν θέσεις εξουσίας και από εκεί ικανοποιούν τις απεχθείς φιλοδοξίες τους.
Το 1987, η Mossack Fonseca ίδρυσε το πρώτο υπεράκτιο υποκατάστημά της στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους. Από τότε, περίπου 40% των offshore εταιριών στον κόσμο -περισσότερες από 900.000- έχουν ιδρυθεί στα Βρετανικά εδάφη της Καραϊβικής. Το ICIJ επισημαίνει, πως, οι μισές από τις εταιρίες που εμφανίζονται στα έγγραφα του Παναμά, έχουν ιδρυθεί στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.
Η εταιρία μας δεν έχει κατηγορηθεί ποτέ για εμπλοκή σε εγκληματικές και αξιόποινες πράξεις
Η Mossack Fonseca έχει γραφεία σε 44 χώρες μεταξύ των οποίων είναι οι Μπαχάμες, η Κύπρος, το Χονγκ Κονγκ, η Ελβετία, η Βραζιλία και οι ΗΠΑ, με παραρτήματα στο Γουαϊόμινγκ, Φλόριντα και Νεβάδα. Το 1994 η Mossack Fonseca βοήθησε το Νιουέ, ένα μικρό νησί νότια της Σαμόας στον Ειρηνικό Ωκεανό, να θεσπίσει ειδική νομοθεσία για να διευκολύνει την ίδρυση των υπεράκτιων εταιριών στο έδαφός του. Η συμφωνία αυτή, έδωσε στην Mossack Fonseca, το αποκλειστικό δικαίωμα καταχώρισης offshore εταιριών στο νησί για τα επόμενα 20 χρόνια.
Μέχρι το 2000, το Νιουέ, του οποίου οι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 2.000, είχε καταχωρισμένες 6.000 offshore εταιρίες και κέρδιζε από αυτές τις καταχωρίσεις περίπου 500.000 δολάρια το χρόνο. Την επόμενη χρονιά, οι αμερικανικές τράπεζες απαγόρευσαν την αποστολή χρημάτων στο νησί και το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ξεκίνησε να ερευνά το είδος της σχέσης του με τη Mossack Fonseca. Εντωμεταξύ, μια ενδοκυβερνητική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση του φαινομένου των υπεράκτιων τραπεζικών κέντρων, οδήγησε το Νιουέ και άλλα κράτη του νότιου Ειρηνικού στη μάυρη λίστα για φερόμενη ανάμειξή τους σε ξέπλυμα χρήματος.
Το 2003 ενώ το το Νιουέ υπέφερε λόγω του χρηματικού εμπάργκο που του επέβαλλαν οι αμερικανικές τράπεζες, η Mossack Fonseca μετέφερε τις εργασίες της στη γειτονική Σαμόα. «Η αλλαγή αποτελεί μέρος του σχεδιασμού της όπως προκύπτει από τα έγγραφα», ισχυρίζεται η ICIJ. «Όταν νομικές διώξεις εμπόδισαν τη Mossack Fonseca να εξυπηρετήσει τους πελάτες της, προσαρμόστηκε γρήγορα και κατευθύνθηκε σε μέρη όπου μπορούσε να λειτουργήσει».
Τα διαρρέοντα έγγραφα αποδεκνύουν πως η Mossack Fonseca συνεργαζόταν με απατεώνες του σχήματος Πόντσι, εμπόρους διαμαντιών, μεγαλέμπορους ναρκωτικών, Ουκρανούς ολιγάρχες, βασιλιάδες της Σαουδικής Αραβίας και στενούς συνεργάτες του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Τα έγγραφα επίσης συνδέουν τη Mossack Fonseca με μια ληστεία χρυσού στην Αγγλία, όπου οι ληστές έδεσαν τους 6 φρουρούς ασφαλείας, τους έλουσαν με βενζίνη και τους έβαλαν φωτιά ενώ λεηλάτησαν το θησαυροφυλάκιο που περιείχε γύρω στις 7.000 ράβδους χρυσού, διαμάντια και μετρητά. Σύμφωνα με την ICIJ, τα έγγραφα του Παναμά αποδεικνύουν ότι η Mossack Fonseca ήξερε πως διαχειριζόταν χρήματα που σχετίζονταν με τη περιβόητη ληστεία.
Διαβάστε ακόμα: Γιατί θα Πρέπει να μας Ενδιαφέρουν τα «Έγγραφα του Παναμά»
Ως απάντηση στις διαρροές, η εταιρεία δηλώνει πως λειτουργεί επί 40 χρόνια χωρίς να έχει ποτέ κατηγορηθεί, ούτε στη χώρα όπου βρίσκεται η έδρα της όυτε σε άλλες χώρες όπου λειτουργεί.
«Η εταιρία μας δεν έχει ποτέ κατηγορηθεί για εμπλοκή σε εγκληματικές και αξιόποινες πράξεις».
Η εταιρεία δηλώνει πως διαφωνεί εντόνως με τους ισχυρισμούς που υπονοούν πως η κύρια λειτουργία των υπηρεσιών που προσφέρει είναι η διευκόλυνση της φοροαποφυγής και /ή φοροδιαφυγής. Η εταιρία υποστηρίζει επίσης πως τηρεί πάντα όσα θεσπίζουν τα διεθνή πρωτόκολλα ώστε να εξασφαλίζει, όσο είναι δυνατόν, ότι οι εταιρίες που ιδρύει δεν χρησιμοποιούνται για φοροδιαφυγή, ξέπλυμα χρήματος, οικονομική ενίχυση τρομοκρατών ή για άλλους παράνομους σκοπούς.
Δεν υπήρξε καμιά ανταπόκριση στις επαναλαμβανόμενες προσπάθεις του VICE για τηλεφωνική επικοινωνία με τη Mossack Fonseca στον Παναμά με σκοπό το σχολιασμό της διαρροής.
Περισσότερα από το VICE
Ευτυχισμένοι Άνεργοι: Οι Άνθρωποι που Άφησαν τις Δουλειές τους για να Ζουν με Επιδόματα
Το ΑΠΘ «Στήνει» τα Καλύτερα Πάρτι στη Θεσσαλονίκη
Κλειστήκαμε σε Ένα Στριπτιζάδικο με Πορνοστάρ, Αφέντρες και Δούλους της Ελλάδας
