Με τη βοήθεια ενός hashtag που έγινε viral πριν από μερικές μέρες, η διεθνής κοινότητα ανταποκρίνεται σε μια έκκληση για ανάληψη δράσης προκειμένου να βρεθούν τα εκατοντάδες αγνοούμενα κορίτσια που απήχθησαν από την ομάδα ανταρτών Μπόκο Χαράμ τον Απρίλιο.
Το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα στείλει μια μικρή ομάδα προσωπικού του στη Νιγηρία για να βοηθήσει τη νιγηριανή κυβέρνηση. Η ομάδα των ΗΠΑ έφθασε στη Νιγηρία την Παρασκευή.
Videos by VICE
Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι τόνισαν ότι δεν πρόκειται για στρατιωτική αποστολή διάσωσης, αλλά αποστολή προσωπικού που θα «παρέχει στρατιωτική, αστυνομική βοήθεια και βοήθεια στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληροφοριών συμβάλλοντας στις προσπάθειες της Νιγηρίας να βρει και να ελευθερώσει τα κορίτσια».
Η ανακοίνωση για την αποστολή μικρού αριθμού Αμερικανών στρατιωτών σε μια ρημαγμένη από τον πόλεμο αφρικανική χώρα όπου θα κυνηγήσει μια ομάδα εξτρεμιστών ανταρτών ήρθε μετά την έναρξη εκστρατείας επωνύμων στο Twitter που είχε στόχο την ευαισθητοποίηση του κόσμου.
Στην πραγματικότητα μπορεί να μοιάζει οικεία σε οποιονδήποτε είχε πρόσβαση στο Ίντερνετ πριν από δυο χρόνια.
Τότε, οι ΗΠΑ έστειλαν μικρό αριθμό στρατιωτών στην Ουγκάντα, αφού είχε προηγηθεί το viral βίντεο #Kony2012, το οποίο συνοδεύτηκε από τη σχετική καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο σκοπός της αμερικανικής αποστολής στην Ουγκάντα ήταν αυστηρά μη μαχητικός, αλλά να παρέχει «συμβουλευτικό και βοηθητικό ρόλο» σε αφρικανικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια των προσπαθειών τους να εντοπίσουν τον Τζόζεφ Κόνι και τον Αντιστασιακό Στρατό του Κυρίου.
Ουσιαστικά, αυτό που συμβαίνει τώρα στη Νιγηρία είναι σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό που έγινε το 2011, δηλαδή συνδυασμός στρατιωτικής στρατηγικής και εκτεταμένης συμμετοχής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με στόχο την παγκόσμια «ευαισθητοποίηση».
Στις 23 Απριλίου, ακτιβιστές από τη Νιγηρία άρχισαν την καμπάνια #BringBackOurGirls σε μια προσπάθεια να στρέψουν την προσοχή στην απαγωγή και πώληση πάνω από 300 κοριτσιών από την Μπόκο Χαράμ.
Για λόγους που δεν έγιναν αμέσως σαφής, το hashtag γρήγορα άρχισε να γίνεται αντιληπτό στις ΗΠΑ. Τις τελευταίες δυο εβδομάδες περισσότερα από ένα εκατομμύρια άτομα έχουν τουιτάρει το hashtag, συμπεριλαμβανομένων επωνύμων από τη Μισέλ Ομπάμα μέχρι την Κιμ Καρντάσιαν. Την Παρασκευή, ήταν το δεύτερο σε κίνηση hashtag στο Twitter.
Αν και μπορεί να ώθησε τον Λευκό Οίκο να αναπτύξει ειδικά εκπαιδευμένες στρατιωτικές δυνάμεις στη Νιγηρία, είναι απίθανο ένα hashtag να καταστείλει μια εξέγερση Ισλαμιστών.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν πρόκειται να σώσουν εκείνα τα κορίτσια» είπε ο Dan O’Shea, ειδικός στην καταστολή εξεγέρσεων και πρώην βατραχάνθρωπος του ναυτικού, στο VICE News. «Στην πραγματικότητα είναι κατά κύριο λόγο μια συμβολική χειρονομία και η διπλωματία των hashtag δεν πρόκειται να επιλύσει αυτούς τους τύπους των κρίσεων».
Από τη μία πλευρά, στρέφει την προσοχή στην κρίση αλλά αυτό δεν μεταφράζεται κατ’ανάγκη σε ουσιαστική δράση. Η πολύ μεγάλη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης δεν δίνει ποτέ πλεονέκτημα σε εκείνους που προσπαθούν να διασώσουν τους ομήρους» είπε ο O’Shea.
Η Μπόκο Χαράμ αποτελεί θέμα πολύ πριν η ανακύκλωση της είδησης να στρέψει την προσοχή προς αυτήν μερικές μέρες νωρίτερα.
Μετατρέποντας αυτό που συνέβη σε καμπάνια στα social media, δημιουργείται παρανόηση σε βάθος και υπεραπλούστευση αυτού που είναι η Μπόκο Χαράμ-συμπεριλαμβανομένου και του ονόματος της.
Το όνομα Μπόκο Χαράμ συχνά μεταφράζεται ως «η δυτική εκπαίδευση απαγορεύεται» και παρόλο που πράγματι αυτό σημαίνει στη διάλεκτο Χάουσα, πολλά μέλη της οργάνωσης δεν την αποκαλούν έτσι.
Το «Μπόκο Χαράμ» είναι ένα όνομα που δημιούργησαν οι ντόπιοι και τα μέσα ενημέρωσης, εξηγεί ο Jacob Zenn, αναλυτής αφρικανικών υποθέσεων στο think tank ‘The Jamestown Foundation’. Ο αρχηγός της ομάδας, ο Αμπουμπακάρ Σεκάου πάντα απορρίπτει αυτό το όνομα.
Το αληθινό όνομα για τη Μπόκο Χαράμ είναι Jama’atu Ahlis Sunna Lidda’awati Wal-Jihad που σημαίνει «άνθρωποι προσηλωμένοι στη διάδοση της διδασκαλίας του προφήτη και τον τζιχάντ» στο κρατίδιο Μπόρνο της Νιγηρίας.
Η ατυχής μετάφραση σε συνδυασμό με την κατά κύριο λόγο κάλυψη από δυτικά μέσα ενημέρωσης, χαρακτηρίζει τη Μπόκο Χαράμ ως μια ενιαία ομάδα με ξεκάθαρη κεντρική αποστολή να ιδρύσει ένα ισλαμικό κρατίδιο στη βόρεια Νιγηρία που καθοδηγείται αποκλειστικά από το φονταμενταλιστικό Ισλάμ. Παρόλο που εν μέρει αυτό ισχύει, στην πραγματικότητα η Μπόκο Χαράμ είναι αποτέλεσμα μιας 4ετούς εξέγερσης που έχει προέλθει από μακροχρόνια κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά θέματα στη Νιγηρία.
Αυτά τα θέματα, με τη σειρά τους, επιδεινώνονται από τις δεκαετίες εθνοτικών εντάσεων, τη δυσλειτουργία και την έλλειψη κρατικού ελέγχου, μεγάλο μέρος των οποίων προέρχεται από την μετα-αποικιακή κληρονομιά της Νιγηρίας υπό τους Βρετανούς.
Η περιγραφή της Μπόκο Χαράμ ως ομάδας με συνοχή, κάνει την στρατιωτική επέμβαση να μοιάζει με την καλύτερη επιλογή για την καταπολέμησή της, όταν στην πραγματικότητα το θέμα και άρα η λύση δεν είναι τόσο εύκολο να προσδιοριστεί. Η αμερικανική στρατιωτική επέμβαση όχι μόνο δεν θα μπορέσει να το λύσει αυτό αλλά είναι πιθανό να κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη.
Όπως εξήγησε ο Νιγηριανός δημοσιογράφος Jumoke Balogun στη Huffington Post «Όταν πιέζεις τις δυτικές δυνάμεις, ιδιαιτέρως την αμερικανική κυβέρνηση, να εμπλακεί στις αφρικανικές υποθέσεις και όταν υπεραμύνεσαι μιας στρατιωτικής επέμβασης, γίνεσαι μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος. Γίνεσαι συνένοχος εταίρος σε μια στρατιωτική επεκτατική ατζέντα στην αφρικανική ήπειρο».
Αλλά φυσικά, αυτό το συναίσθημα είναι πιο δύσκολο να το περάσεις όταν έχεις περιθώριο μόνο 140 χαρακτήρες.
Η ομάδα Σαλαφιστών-Τζιχαντιστών ιδρύθηκε το 2002 στη βόρεια Νιγηρία αλλά από τότε έχει κερδίσει τη στήριξη διαφόρων φατριών που έχουν έλλειψη συγκεκριμένου κεντρικού ηγέτη ή ελέγχου.
Μεγάλο μέρος της βίας που έχει αποδοθεί στη Μπόκο Χαράμ τους τελευταίους μήνες προέρχεται από διάφορες χαλαρά συνδεδεμένες μεταξύ τους ομάδες που πραγματοποιούν βάναυσα βίαιη εξέγερση στη βόρεια Νιγηρία.
Αυτή η εξέγερση οδήγησε τον πρόεδρο της Νιγηρίας Γκούντλακ Τζόναθαν να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πριν από περίπου ένα χρόνο. Αλλά από τότε, οι αντάρτες έχουν διαπράξει μαζικές δολοφονίες, απαγωγές και βομβαρδισμούς στη βόρεια Νιγηρία με αδυσώπητη συχνότητα. Σχεδόν 300.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί λόγω των εχθροπραξιών.
Για παράδειγμα, το Φεβρουάριο, η Μπόκο Χαράμ έσφαξε περίπου 60 φοιτητές σε οικοτροφείο στο κρατίδιο Γιόμπε της Νιγηρίας. Την ίδια εβδομάδα αντάρτες σκότωσαν άλλους 60 στην πόλη της Μπάμα. Αυτό το είδος των επιθέσεων συμβαίνει σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση και από τότε έχει γίνει ρουτίνα.
«Η μεγαλύτερη αιτία που υπάρχει η Μπόκο Χαράμ είναι η πολιτική κατάσταση, όχι η θρησκεία» είπε τον περασμένο Μάρτιο στο VICE News ο Olukayode Thomas, δημοσιογράφος για τη νιγηριανή εφημερίδα City Voice στο Λάγος. «Τους τελευταίους μήνες, μουσουλμάνοι σκοτώνουν μουσουλμάνους και αθώα παιδιά».
Μια καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι μόνο δεν θα βοηθήσει και πολύ σε θέματα όπως η Μπόκο Χαράμ, ενδεχομένως και να λειτουργήσει και προς όφελος της αντάρτικης οργάνωσης διαδίδοντας το μήνυμα της.
Όπως και πολλές άλλες στρατιωτικές οργανώσεις, η Μπόκο Χαράμ λειτουργεί χρησιμοποιώντας τη δημοσιότητα για να σπείρει το φόβο. Και ένα μοδάτο hashtag στο Twitter είναι ένας πολύ επιτυχημένος τρόπος να κερδίσεις δημοσιότητα.
«Οι τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Μπόκο Χαράμ και η Αλ Κάιντα ενδυναμώνονται από την έκθεση στα μέσα ενημέρωσης» είπε ο O’Shea. «Η έκθεση στα μέσα ενημέρωσης είναι αυτό που τους επιτρέπει να βελτιώσουν την εικόνα τους, να στρατολογήσουν υποστηρικτές του σκοπού τους και να ανακοινώσουν την ατζέντα τους στο κοινό. Για αυτό απήγαγαν 300 κορίτσια και όχι 10. Κανείς δεν θα νοιαζόταν για τα δέκα».
