Photo via Flickr/blakeemrys
Είναι απόγευμα Τρίτης. Στέκομαι στην αποβάθρα του μετρό, στάση Μεταξουργείο. Περιμένω να φτάσει ο συρμός. Γύρω μου δεκάδες πρόσωπα φοράνε το ίδιο κουρασμένο ύφος καρμπόν, άνδρες και γυναίκες, νέοι και γέροι. Επιτέλους το τρένο φτάνει. Ορμάμε, σπρώχνουμε, στριμωχνόμαστε στα βαγόνια. Δίπλα μου στέκεται μια γυναίκα, Αφρικανικής καταγωγής. Κρατάει στο χέρι δυο πλαστικές τσάντες γεμάτες ρούχα και έχει ένα μεγάλο φουσκωμένο σακίδιο στην λυγισμένη ράχη της. Δείχνει φανερά κουρασμένη.
Videos by VICE
Στην επόμενη στάση κάποιος σηκώνεται και η φορτωμένη γυναίκα τρέχει να προλάβει να κάτσει, μάλλον αργεί η στάση του προορισμού της. Με το που κάθεται, ο διπλανός της σηκώνεται απότομα, κάνει ελιγμούς, απομακρύνεται, προσπαθώντας να μην την ακουμπήσει. Την κοιτάζει με απέχθεια και αποστροφή. Τον παρακολουθώ περιμένοντας την επόμενη κινηση που θα κάνει. Στέκεται με γυρισμένη την πλάτη στην άλλη άκρη του βαγονιού έχοντας ακόμα την έκφραση σιχαμάρας ζωγραφισμένη στη μούρη του. Την βλέπω, τον βλέπω και του αντιγυρίζω μία. Κοιτάζω γύρω μου. Τα κεφαλιά των περισσότερων συνεπιβατών κρέμονται κουρασμένα προς το πάτωμα. Άλλοι φορούν ακουστικά και κοιτούν με αδειανό βλέμμα δεξιά και αριστέρα.
Όλοι στεκόμαστε μουγκοί. Κανείς δεν μιλά. Ο γελοίος τύπος δίπλα μας, με την ανοχή μας, συνεχίζει ακάθεκτος, ενώ η γυναίκα κοιτάζει ανήμπορα και ντροπιασμένα. Το προσωπό της αντανακλάται στο παράθυρο του τρένου. Συνηθισμένη στον καθημερινό ρατσισμό και στην εξαθλίωση, δείχνει αποδυναμωμένη και κουρασμένη.
Περιστατικά σαν και αυτό που περιέγραψα συμβαίνουν κάθε μέρα και αποτελούν απόδειξη ότι ο ρατσισμός ασκείται ανενόχλητα και ότι δεν χρειάζεται κανείς να σπάσει στο ξύλο έναν αφρικανό. Αρκεί να κάθεται αμέτοχος όταν κάποιος εξευτελίζει την αξιόπρεπεια αυτού που θεωρεί «άλλο», «ξένο» και πάντως σε κάθε περίπτωση κατώτερο από τον ίδιο.
Η σιωπή και η ανέχεια -η αδιαφορία τελικα- υποθάλπτουν τον ρατσισμό γιγαντώνοτάς τον, με αποτέλεσμα οι επιθέσεις μίσους να αυξάνονται συνεχώς. Σύμφωνα με το άρθρο 66 του ν.4139/2013, ο όρος «έγκλημα μίσους» ορίζεται ως «Η τέλεση της πράξης από μίσος προκαλούμενο λόγω της φυλής, του χρώματος, της θρησκείας, των γενεαλογικών καταβολών, της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής ή του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου του παθόντος συνιστά επιβαρυντική περίσταση και η ποινή δεν αναστέλλεται». Μέχρι πέρσι όμως, οι αρχές τον αγνούσαν πλήρως με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζουν ως έγκλημα τη βία η οποία υποκινείται από μίσος. Σημειωτέον, η διάταξη αυτή «δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ από τα ελληνικά δικαστήρια», ενώ η πρώτη φορά που αναφέρθηκε επισήμως ήταν μετα τη δολοφονία του Φύσσα οπότε και ξεκίνησε πανεθνική έρευνα για τα εγκλήματα μίσους.
Τη χρονιά που πέρασε, σύμφωνα με έκθεση την οποία δημοσίευσε πριν λίγο καιρό Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσικής Βίας, καταγράφηκαν 166 περιστατικά ρατσιστικής βίας με τουλάχιστον 320 θύματα. Ωστόσο ο αριθμός αυτός δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αφού τα περίσσοτερα θύματα εγκλημάτων μίσους φοβούνται να μιλήσουν. Οι άνθρωποι οι οποίοι υφίστανται τον ρατσισμό, λεκτικό ή σωματικό, ανήκουν σε εύθραυστες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες δεν έχουν φωνή, ούτε άλλο τρόπο να αντιδράσουν. Απομονωμένοι από την οικογένεια τους, οι περισσότεροι δεν μιλούν καν την γλώσσα, δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και ούτε πώς να κάνουν καταγγελίες.
Η έλλειψη εκπαίδευσης και ενημέρωσης των αρμόδιων αρχών -αστυνομικών και δικαστικών- εξηγεί εν μέρει την μεγάλη αύξηση των εγκλημάτων μίσους. Η αστυνομία, σύμφωνα με καταγγελίες, δεν κάνει τίποτα, προάγοντας τον καθημερινό ρατσιμό. Επανειλημμένα έχει παραλείψει να παρέμβει στις επιθέσεις με ρατσιστικά κίνητρα, παρ’ ότι ήταν παρούσα, συλλαμβάνει τα θύματα και όχι τους δράστες των εγκλημάτων μίσους, αποθάρρυνει την υποβολή μηνύσεων κατά των δραστών και ολιγωρεί αποφεύγοντας εσκεμμένα να διερευνήσει σε βάθος τέτοιου είδους υποθέσεις.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος βέβαια, είναι ότι η ελληνική κοινωνία, κουβαλώντας ακόμα στερεότυπα μίσους και μη ανοχής για την διαφορετικότητα, γίνεται μάρτυρας σε περιστατικά καθημερινού ρατσισμού και τα δέχεται με απάθεια. Όπως συνέβη και στο βαγόνι χθες.
Ρατσισμός και ελληνική κοινωνία. Δυστυχώς είναι συνοδοιπόροι. Ακόμη.
Η ActionAid στα πλαίσια της καινούργιας εκστρατεία της κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, δημιούργησε την ταινία μικρού μήκους «Παίρνουμε θέση». Δείτε το βίντεο εδώ: http://youtu.be/cY7gyEdk76o
