“Binnenkort ga ik dood” – een ontmoeting met de echte Christiane F

Christiane Felscherinow

Christiane Felscherinow was nog een kind toen ze de beroemdste heroïneverslaafde ter wereld werd. Op haar dertiende raakte ze op de straten van West-Berlijn verzeild in de wereld van verslaving en prostitutie. Haar donkere avonturen werden verwerkt in een boek – Wir Kinder vom Bahnhof Zoo – en in een biografische film uit 1981, Christiane F.

Dankzij een gastoptreden van David Bowie en alle beelden van schokkend jonge mensen die heroïne injecteren, werd de film meteen een succes. Het duurde dus ook niet lang voordat de echte Christiane F. een ster werd, en haar aderen niet langer in haar eentje op openbare toiletten volspoot, maar dat als een ware junkieprinses met artiesten en beroemdheden ging doen.

Drie decennia later publiceerde Christiane op haar 51e haar memoires: . Het gaat niet goed met haar gezondheid door de hepatitis C die ze in de jaren tachtig opliep. Ze sprak met me over wat ze zoal heeft meegemaakt sinds ze dertig jaar geleden in de spotlights werd geduwd.

Een trailer voor de film over Christiane F uit 1981.

VICE: Laten we teruggaan naar 1981 – hoe was het om de film voor het eerst te zien?
Christiane: De producenten hadden me uitgenodigd om de film te zien nog voor het werd uitgebracht. Ze hadden ook gezegd dat David Bowie bij de screening zou zijn. Die zou me met zijn eigen auto op komen halen – ik was dolenthousiast om hem te ontmoeten, en ik moest heel wat cocaïne nemen om het aan te kunnen. Ik trilde van top tot teen, maar de vriendin die ik ter ondersteuning mee wilde nemen zakte gewoon in elkaar toen ze Bowie zag. Hij deed de deur van zijn auto open en vroeg of we mee wilden rijden naar de film.

Ik vond hem al vrij snel tegenvallen omdat hij een baard had en supermager en klein was. Ik was gek op hoe bijzonder hij er op de cover van Diamond Dogs uitzag. Naast mij in de auto zag hij er gewoon een beetje zwak uit, net als mijn vader. Ik dacht dat David Bowie de ster van de film zou zijn, maar het ging uiteindelijk alleen maar over mij.

Was het een goede weergave van jouw leven?
Over het algemeen wel, maar ik vind de film eigenlijk niet zo leuk. Er wordt nergens aandacht besteed aan hoe ik ben opgegroeid, hoe ik werd verwaarloosd en mishandeld door mijn ouders. Mijn vader was een alcoholist en hij misbruikte mij en mijn zusje. Hij was erg opvliegend en mijn moeder deed er niks aan. Zij had het te druk met haar affaire met een andere man en was geobsedeerd door haar uiterlijk. Ik was zo eenzaam als kind. Ik wilde alleen maar ergens thuishoren.

Dus hoe ging je om met je plotselinge bekendheid na het uitkomen van het boek en de film?
Ik was zestien jaar oud toen ik hielp met het boek, en ik wilde alleen maar mijn verhaal kwijt – het was een soort therapie voor me. We dachten dat het boek gewoon één van de duizenden boeken die uitkomen zou zijn en verder niet echt op zou vallen, maar we hadden het flink bij het verkeerde eind. Opeens was ik beroemd, maar ik begreep nog niet wat dit voor een effect zou hebben op mijn leven. Voor de buitenwereld was ik de beroemde drugsverslaafde, een soort attractie. Ze wilden allemaal met me praten, en me zien. Mensen vroegen zich af: Komt ze er weer bovenop? Is ze al dood? Is ze nog steeds verslaafd? Ze hadden wel interesse in me, maar wilden me absoluut niet als buurvrouw of als schoondochter. Christiane F is cool van een afstandje, maar je moet haar niet in de buurt hebben! Ze wilden alleen horen over mijn leven als junkie. Om die reden heb ik spijt dat ik heb meegewerkt aan het boek en de film.

Een poster voor Christiane F.

Je was eerst anoniem – waarom besloot je dat je toch bij je naam genoemd wilde worden?
Omdat ik superjong was en niet wist wat het zou betekenen voor mijn leven. En niemand bekommerde zich om mij. Daarom. Bernd Eichinger [de producent van de film] vroeg me of ik promotie wilde doen voor de film in de Verenigde Staten, omdat Natja Brunkhorst – de actrice die mijn rol speelde – te jong was en haar vader niet wilde dat ze naar Amerika zou gaan. Ik was toen negentien en dacht dat ik het wel aan zou kunnen, maar dat was dus niet zo.

Wat gebeurde er in Amerika?
Ik ontmoette er veel inspirerende mensen – Rodney Bingenheimer bijvoorbeeld, de beroemde DJ die promotie deed voor punkbands als Blondie en The Ramones. Ik was gek op Pasadena en ik kon er ook een tijdje gaan wonen. Maar toen werd ik gearresteerd omdat ik een paar gram heroïne en opium op zak had, en was ik niet meer welkom in de Verenigde Staten.

Dat is balen. Toen je terug was in Duitsland ging je daten met Alexander Hack – de gitarist van Einstürzende Neubauten – en woonde je samen met Nick Cave, toch?
Ja, nou, hij was een vriend van een vriend en hij gebruikte mijn huis als toevluchtsoord omdat hij veel problemen had met heroïne in de jaren tachtig. Hij bleef een paar maanden bij me – hij wist niet waar hij anders naartoe moest, omdat de media hem geen privacy gaven. Ik ben blij dat hij inmiddels van zijn problemen af is en een familie heeft.

Het naaldenrijke Platzspitz in 1992 (Foto via skatepunk.com)

In de late jaren tachtig, toen je bij een paar uitgevers in Zürich woonde, werd je vaste klant in het Platzspitz-park, waar drugs dealen en gebruiken helemaal legaal was. Hoe was dat?
In Zürich leefde ik tussen de literaire sterren en in het heroïnewereldje. Platzspitz was in die tijd de grootste openlucht-drugsgemeenschap in Europa. Het was een soort Disneyland voor junkies. Zürich is een kleine stad en de drugsindustrie was er enorm. Op sommige dagen hingen er bijna drieduizend junkies rond, die samen drugs gebruikten en dronken werden. Soms bleef ik daar weken achter elkaar. Het was als een soort markt – er stonden kraampjes met allerlei soorten drugs. Maar er begonnen mensen dood te gaan, en ze raakten geïnfecteerd met HIV en hepatitis C. Het gebied veranderde in één grote vuilnisbelt en er ontstond openbare strijd tussen rivaliserende drugsgangs, dus de Zwitserse regering sloot het in 1990.

Er zitten een paar vrij expliciete, nare scenes met drugsgebruik in Christiane F. Tegelijkertijd is er ook die soundtrack van Bowie. Denk je dat de film mensen afschrikt van heroïne of het juist aantrekkelijk maakt?
Niet iedereen werd er door de film van weerhouden om drugs te gebruiken. We kampten al snel met het probleem dat veel jonge mensen dachten dat wat ik had meegemaakt romantisch of cool was. Zelfs toen het boek verplichte leerstof werd op scholen, merkte ik dat kinderen eerder gefascineerd waren dan geschrokken door wat ze lazen. Dus Stern [de uitgeverij] gaf een boek uit met tips, die ze uitdeelden aan leraren en ouders, met daarin informatie over hoe je om moet gaan met tieners die gefascineerd zijn door het verhaal van Christiane F. Ik hoop dat Mein Zweiten Leben mensen meer afschrikt van drugs dan het eerste boek. Ik denk dat dat wel lukt. Het beschrijft hoeveel pijn ik heb gehad in mijn leven, en dat ik veel te jong en pijnlijk zal sterven.

Wat denk je dat mensen aanspreekt in jouw verhaal?
Ik heb me dat altijd afgevraagd en ik weet het gewoon niet. Ik ben niet speciaal. Ik heb ook niks speciaals gedaan. Ik ben niet eens een uitzonderlijke junkie – duizenden mensen kunnen hetzelfde verhaal vertellen.

David Bowie's optreden in Christiane F

Waarom worden er, volgens jou, junkies op sociaal gebied zo verstoten?
Het is heel raar en stom. Je wordt bewonderd als je verslaafd bent en iets bijzonders doet – als je een kunstenaar of muzikant bent. Als je niet over dat soort talenten beschikt, word je meteen beschouwd als nutteloos voor de samenleving. Je wordt gezien als anti-sociaal. De maatschappij accepteert geen verslaafde mensen, maar accepteert bijvoorbeeld wel ouders die elke dag een fles wijn leegdrinken en hun kinderen bij vreemden achterlaten omdat ze moeten werken of omdat ze willen feesten. Ik snap dat niet.

Drie van je beste vrienden waren overleden tegen de tijd dat de film uitkwam. Heeft het vertellen van jouw verhaal je leven gered?
De film heeft mijn leven vooral korter gemaakt, denk ik. Zonder de film zou ik niet zoveel geld hebben gehad, waardoor ik al die jaren misschien niet zoveel heroïne had kunnen kopen. Mogelijk was ik dan eerder clean geweest en er vandaag de dag beter aan toe. Maar je leeft…
Ik heb altijd vastgehouden aan mijn persoonlijke doelen. Ik vind het prachtig om kansen te krijgen, ook al maak ik er niet altijd het beste van. En ik heb een structuur in mijn chaos. Ik heb er altijd goed uit willen zien, me goed willen voelen, en een douche en een huis willen hebben. Ik prijs mezelf nog steeds gelukkig met al dat soort kleine dingetjes in het leven.

Waarom heb je drugs nooit opgegeven?
Ik heb ze nooit op willen geven – ik wist niet beter. Ik koos voor een ander leven dan anderen. Ik heb geen schijnreden nodig om te stoppen.

Hoe is het nu met je gezondheid?
Ik zit aan de methadon, af en toe rook ik een joint en ik drink teveel alcohol. Mijn lever wordt mijn dood. En ik heb cirrose vanwege hepatitis C. Ik leef niet lang meer, daar ben ik me van bewust. Maar ik heb niks gemist in mijn leven. Ik heb er vrede mee. Dus ik zou het echt aan niemand aanraden – dit is niet het beste leven om te leven – maar het is wel míjn leven.

Volg Max op Twitter: @narcomania