Wat we van onze opa’s en oma’s kunnen leren in de strijd tegen de klimaatcrisis

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Als we willen voorkomen dat onze planeet wordt verwoest, moeten we snel actie ondernemen – dat verhaal kennen we inmiddels wel. Maar wat als we onze oplossingen niet zoeken in nieuwe, duurzame technologie, maar gewoon eens terugspoelen naar vroeger, toen we een stuk minder intensief bezig waren de aarde uit te putten?

Waar onze generatie verre vliegreizen maakt en erop los consumeert, waren onze grootouders gewoon tevreden met wat ze hadden. Als iemand ons van goede raad kan voorzien, dan zijn zij het dus wel. Ik sprak de ouderen in mijn directe omgeving over hoe hun leven eruitzag toen ze opgroeiden in Libanon, en wat we daarvan kunnen leren in onze strijd tegen de klimaatcrisis.

Randa, 60

Mijn moeder Randa zegt altijd dat onze eetgewoonten vroeger veel beter waren. Niet alleen voor onszelf, maar ook voor de planeet.

“We aten vroeger veel minder, en vooral minder vlees – dat deden we alleen bij speciale gelegenheden. Je kon het ook niet in de supermarkt kopen, zoals nu.

We aten veel groente, fruit en granen. Het was voedsel uit het seizoen – we hadden geen gewassen in broeikassen. Supermarkten waren er ook niet, dus als we al vlees kochten deden we dat in kleine winkeltjes waar geen vriesvakken waren. Tegenwoordig is alles verpakt en van slechte kwaliteit, en bederft het snel.”

Veel groente en weinig vlees eten is een van de eenvoudigste manieren om de druk op de planeet te verlichten. Volgens een onderzoek in Science kan het beperken van vlees- en zuivelproducten ertoe leiden dat het wereldwijde grondgebruik voor voedsel met 76 procent afneemt. Volgens datzelfde onderzoek wordt 83 procent van de wereldwijde landbouwgrond momenteel gebruikt om vlees, eieren en zuivelproducten te produceren. Samen zijn zij verantwoordelijk voor 60 procent van de uitstoot vanuit de agrarische sector, al leveren ze maar 18 procent van onze calorieën op.

In veel landen worden steeds meer landbouwproducten geïmporteerd, terwijl transport ook een van de grootste oorzaken van klimaatverandering is. Volgens het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) uit 2018 is de transportsector verantwoordelijk voor een kwart van de wereldwijde uitstoot. Ten opzichte van 1970 is dit verdubbeld, en 80 procent is afkomstig van wegvoertuigen.

Mirna, 55

Nu we het toch over landbouw hebben, lijkt het me goed om even te praten met de moeder van mijn vriend Charlie, die erg veel van planten houdt en gelooft dat planten ook veel kunnen betekenen voor onze planeet.

“Ik heb thuis meer dan honderd planten staan, en sommige zijn meer dan 35 jaar oud,” zegt Mirna. “Toen wij jong waren waren planten heel populair. Tuinen waren erg belangrijk voor Arabische huizen, er stonden vaak fruitbomen en sierplanten in. We verzorgden onze tuinen alsof het familieleden waren. Tegenwoordig worden we omringd door gebouwen van beton, die me ziek maken en naar adem doen happen.”

We kunnen natuurlijk niet zomaar gebouwen gaan platwalsen, maar volgens een onderzoek van Nature Conservancy zouden er miljoenen mensen een schonere en minder warme lucht zouden krijgen als we meer bomen en planten in steden zouden laten groeien. Volgens het onderzoek zou een eenmalige investering van 2,8 miljard euro in 245 grote steden in de wereld 36.000 mensenlevens per jaar kunnen redden – het aantal vervuiling-gerelateerde doden zou daarmee afnemen met 8,7 procent. Dat klinkt als een flinke som geld, en dat het is het ook, maar als je bedenkt dat het Amerikaanse defensiebudget al op ruim 600 miljard euro ligt valt dat ook wel weer mee.

Jan, 60

“Auto’s waren vroeger een luxeproduct,” zegt Jan, de vader van mijn beste vriend. “We waren afhankelijk van bussen en trams om onszelf te verplaatsen, en van treinen om goederen te transporteren.”

“Gezinnen hadden hooguit één gezamenlijke auto. Nu heeft ieder gezinslid er vaak zelf al één. Auto’s kopen is een manier geworden om anderen te laten zien hoe rijk je bent. Ons boeide dat nooit zoveel. Ik ga nog steeds liever met de bus – voor elke bus heb je 25 auto’s minder nodig. Als mensen vaker met het openbaar vervoer zouden gaan, zouden er veel minder files zijn, en de steden minder vervuild raken.

Jan heeft zeker een punt. Volgens de Amerikaanse Federal Transit Administration (FTA), dat deel uitmaakt van het ministerie van Transport, kan de broeikasgasuitstoot van één persoon per mijl met 76 procent worden gereduceerd als ze in stedelijke gebieden met de metro reizen in plaats van de auto. Voor trams ligt dat percentage op 62 procent, en voor bussen op 33 procent. En als je ook gewoon kunt fietsen is dat natuurlijk al helemaal het beste.

Noura, 80

Noura, de oma van een van mijn vrienden, is opgegroeid zonder plastic. “Wij gebruikten vroeger gewoon glas, omdat glas een goedkoop materiaal was – in tegenstelling tot nu,” zegt ze.

“We bewaarden voedsel in glazen potten, als het warm weer was. Ik hield van die tijd. Ik snap ook niet wat er nou zo ingewikkeld aan is: we gaan er toch niet dood aan als we gewoon geen plastic meer gebruiken?”

Probeer daar maar een speld tussen te krijgen. Plastic doet er eeuwen over om afgebroken te worden, en doet de natuur in de tussentijd eerder kwaad dan goed. Bovendien wordt plastic gewonnen uit fossiele brandstoffen, waarbij ook weer koolstofdioxide vrijkomt.

Nayla, 65

“Vroeger waren er minder winkels,” vertelt mijn tante Nayla. “Nu zijn er meer kledingzaken dan slagers of bakkers. En ons koopgedrag is nogal veranderd: we kopen massaal kleding en gooien het weg zodra we het zat zijn.”

“Vroeger waren we tevreden met de kleding die we hadden, en zorgden we er goed voor. De kwaliteit was ook beter dan die van vandaag. Zelfs kleding van veel bekende merken is eigenlijk van erg slechte kwaliteit. Ik hou van kleren, maar ik wil ze ook graag bewaren.”

Volgens een onderzoek dat gepubliceerd is door Quantis, dat gespecialiseerd is in duurzaamheidsmaatregelen, is de mode-industrie van directe invloed op klimaatverandering. De kleding- en schoenenindustrie is samen verantwoordelijk voor meer dan 8 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot, meer dan de lucht- en scheepvaart samen.

Al met al is het duidelijk wat ons te doen staat: consumeer wat minder, en denk wat meer na – en luister eens wat vaker naar je grootouders.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Arabia.