Onterechte arrestaties, verplichte combiregelingen en lange stadionverboden voor lichte vergrijpen: we blijven in Nederland kwakkelen met ons supportersbeleid. Het aantal incidenten bij wedstrijden is de afgelopen jaren enorm afgenomen, maar het beleid is zo streng geworden dat supporters nu vaak klagen over de manier waarop ze behandeld worden bij wedstrijden.
Afgelopen seizoen pakte de Nederlandse politie zo’n vijfhonderd mensen onterecht op bij voetbalwedstrijden. Dat is zo’n dertig procent van het totaal aantal aanhoudingen bij het voetbal. 326 van deze onterechte aanhoudingen vonden bijvoorbeeld plaats bij een vreedzame demonstratie van Feyenoord-supporters bij de Kuip. De Rotterdamse en nationale ombudsmannen spraken hun zorgen uit over het handelen van de politie in die zaak.
Videos by VICE
Advocaat Christian Visser verdedigt supporters vaak succesvol in dit soort zaken. Volgens Visser is Nederland doorgeschoten in de dadendrang om voetbalsupporters hard aan te pakken. VICE Sports sprak hem in Amsterdam over aanhoudingen bij het voetbal, het proces achter stadionverboden en de normalisatie van supporterscultuur in Nederland.
VICE Sports: Hoi Christian, hoe ben je begonnen met het verdedigen van voetbalsupporters?
Christian Visser: Ik deed ooit als student de juridische zaken bij de supportersvereniging van Ajax. Dan kwamen mensen bijvoorbeeld bij mij met vragen over stadionverboden. Toen ik daarna advocaat werd, kwamen mensen soms terug bij me. Met name een zaak bij Ajax – Juventus in 2011 liep goed af. Ik stond 26 man bij die verdacht werden van het verstoren van de openbare orde en ik kon aantonen dat dat onzin was. Zij zijn toen allemaal vrijgesproken. Sinds ik op Twitter zit, melden supporters van andere clubs zich ook, van sc Heerenveen tot Heracles Almelo.
Hoeveel van dit soort zaken doe je gemiddeld?
Omdat het bij supporters vaak om groepen gaat, gaat het in golven. Ik zie het verdedigen van voetbalsupporters als een soort hobby. Voetbalzaken zijn zo’n twintig procent van mijn werk. Ik ben normaal strafrechtadvocaat, dus daarin doe ik van alles: drugszaken, verkrachtingen, moord, noem het maar op. Mensen vragen me vaak wat ik van voetbalsupporters vind. Vergeleken met mijn andere cliënten vind ik dat voetbalsupporters het meestal wel goed voor elkaar hebben, met een sociaal leven en vaak werk.
Afgelopen seizoen zijn er zeker vijfhonderd mensen onterecht aangehouden bij voetbalwedstrijden. Wat betekent dat?
In principe kan je iemand alleen aanhouden als die persoon een verdachte is. Dan moeten er feiten en omstandigheden zijn waaruit blijkt dat iemand een strafbaar feit heeft gepleegd. Maar bij voetbal denken ze: laat dat wetboek van strafvordering maar even voor wat het is, we gaan gewoon mensen aanhouden. Zo worden er hele grote groepen onterecht aangehouden. Dat is gewoon een kwalijk iets, waar heel weinig aandacht voor is.
Kan je uit het afgelopen seizoen een voorbeeld van geven van zo’n massale aanhouding?
Bij Vitesse – Southampton waren ongeregeldheden op de Korenmarkt in Arnhem. Daar is wel wat gebeurd en een paar relschoppers gingen naar een bepaalde kroeg. De politie besloot met de ME die kroeg in te sluiten en iedereen daar gewoon op te pakken. Daar zaten ook vrouwen, ouderen en andere onschuldige supporters bij. Iedereen werd, hup, afgevoerd. Sommigen werden om een uur ‘s nachts in een buitenwijk weer afgezet: loop maar naar huis. Degenen die de politie langer vasthield, waren gewoon mensen die ze al ergens anders van kenden. Maar dat is geen verdenking. Bij de vreedzame demonstratie bij Feyenoord werd ook gewoon besloten: hup, we gaan iedereen oppakken.
De nationale ombudsman en de gemeentelijke ombudsman van Rotterdam hebben zich destijds kritisch uitgelaten over die arrestaties bij de Kuip.
Ja, wat daar gebeurd is, is gewoon echt onrechtmatig. Als Ahmed Aboutaleb dan ter verantwoording wordt geroepen als hoofd van de politie, zou het logisch zijn als hij zou toegeven dat ze te bang waren. Maar zijn antwoord was alleen dat het moest kunnen omdat het over voetbalsupporters ging. Nee, hij heeft deze mensen gewoon ten onrechte aangehouden. Punt. Bij Ajax – Celtic kan ik met een minuut Youtube aantonen dat het politieoptreden in Amsterdam fout was. Maar er is niemand – de betrokken politieagenten niet, de burgemeester niet, de korpschef niet – die zegt dat ze disproportioneel hebben ingegrepen. Daarom denk ik dat het ook zo blijft gaan als er nooit aandacht aan wordt besteed.
Hoe groot is dit probleem?
Van de mensen die normaal moeten voorkomen, wordt maar iets van vijf procent vrijgesproken. Maar bij het voetbal denk ik dat dat ruim twintig procent is. Er is dus heel erg de neiging om mensen onterecht op te pakken.
Waar komt dat vandaan?
In de eerste plaats door de drang om mensen aan te houden. Als er ongeregeldheden bij een voetbalwedstrijd zijn, dan komt dat meestal in het nieuws. Als jij als politievoorlichter dan aan het einde van de avond moet zeggen dat er nul mensen zijn aangehouden, wordt dat niet gewaardeerd, dus daar is angst voor. Ten tweede wordt overschat hoe goed de politie alles waar kan nemen. En ik denk tot slot dat bij die politie-eenheden in burger zowel in Amsterdam als Rotterdam een structureel probleem is met agressie. Je ziet op de beelden gewoon acties die provocerend werken en niet bij de politie thuishoren.
Je hebt net een zaak achter de rug, hoe zag die eruit?
Dat was een zaak van een stuk of zeventig Schalke-supporters die na een wedstrijd met een bus naar Renesse gingen. Daar kregen ze bij een discotheek ruzie met de lokale jeugd. Daar kwamen ook acht man politie en wat beveiligers bij en toen liep het uit de hand. Ik stond twee voetbalsupporters bij. Uit beelden bleek later dat de agenten, niet kwaadwillend, gewoon dingen hadden verklaard die niet waar konden zijn.
Wat voor dingen?
Agenten herinnerden zich bijvoorbeeld dat deze twee supporters op een bepaalde plek waren, maar die supporters waren daar helemaal niet. Dat was gewoon op camerabeelden te zien. Een van mijn cliënten is helemaal vrijgesproken. De ander is wel veroordeeld omdat hij bij de groep hoorde, maar de zwaarste eis is verworpen. Hij zou een agent hebben geschopt, maar daarvoor was geen bewijs. Dat vind ik een exemplarische zaak.
Waarom? Wat laat dat zien?
Het geeft aan dat de verklaringen van agenten vaak niet kloppen als de onrust massaal en groot is. Dat zag je ook bij Ajax – Celtic in 2013. Daar zijn onschuldige mensen dan de dupe van. Vroeger namen rechters vrij gemakkelijk genoegen met de verklaring van een agent. Waarom zou een agent de waarheid niet spreken? Maar tegenwoordig heb je er vaak beelden bij en dan zie je dat het niet altijd klopt. Niet omdat die agenten expres liegen, maar omdat zij in de chaos geen idee meer hebben wat er gebeurt. Dat zag je hier ook. Uit de beelden bleek het tegendeel waar te zijn.
Dan de straffen. Jij hebt je wel eens kritisch uitgelaten over de manier waarop lange stadionverboden worden uitgedeeld.
De KNVB deelt de meeste stadionverboden uit op basis van informatie van het OM of clubs. In het voetbal zie je dat mensen die verdacht worden van een strafbaar feit direct een stadionverbod krijgen. Dat stadionverbod wordt pas kwijtgescholden als diegene dat aanvecht en zijn gelijk krijgt. Maar tot die tijd heeft diegene onterecht een stadionverbod. Daar zit het probleem. Je bent in het voetbal schuldig totdat het tegendeel is bewezen. Mensen wijzen vaak naar Engeland en zeggen dat het daar strenger is. Maar in Engeland krijgt één op de vier mensen die wordt aangehouden bij voetbal een stadionverbod. Hier krijgt iedereen direct een stadionverbod.
Wat is de vreemdste reden die jij hebt gehoord voor een stadionverbod?
Er was ooit iemand die zei dat hij vuurwerk vond bij het stadion en dat aan een steward gaf. Toen heeft hij een stadionverbod gekregen voor het bezit van vuurwerk. Misschien heeft hij het niet echt gevonden, maar hij gaf het wel gewoon zelf aan de steward, dus dan is het alsnog absurd dat je een stadionverbod krijgt.
Het vergrijp voor een stadionverbod zal vast niet altijd zo licht zijn.
Nee, maar dan nog zijn de straffen vaak buitenproportioneel. Bijvoorbeeld een paar gasten van rond de 35 die een uur na de wedstrijd Ajax – Manchester United in een leeg stadion, met een slokkie op, het veld even opliepen voor een selfie. Zij hadden nog nooit in hun leven een strafbaar feit gepleegd, maar kregen voor die selfie een stadionverbod van vijf jaar. Ik snap wel dat het veld heilig is, maar er is ook een tussenweg voor dit soort onschuldige feiten. Dat is wat anders dan hooliganisme. Die halsstarrigheid dat er voor alles een stadionverbod wordt opgelegd is wel een probleem.
Waarom is dat een probleem?
Er zijn zoveel gevallen waarvan ik zeg: stuur gewoon een brief waarin staat dat iemand drie wedstrijden niet meer mag komen. Tachtig procent van de mensen die een stadionverbod krijgen is een first offender. Nu nemen ze die supporters meteen hun seizoenkaart af en mogen ze meteen een heel jaar of langer niet meer komen.
De KNVB is bezig met een plan om de boel te normaliseren en verplichte combi’s bij uitwedstrijden terug te schroeven. Wat vind je daarvan?
Dat is op zichzelf natuurlijk heel goed. Maar het probleem is dat als je een hond altijd in een kooi laat zitten en je die kooi weghaalt, het vrij onrustig kan verlopen. De combi was als kortetermijnoplossing redelijk te noemen, maar op de lange termijn natuurlijk een heel slecht idee. En nu zitten we met de gevolgen. Nu leeft er bij heel veel mensen in Nederland het idee dat een uitsupporter niet in een thuisvak hoort. Nederlandse supporters zijn er niet meer aan gewend en de politie ook niet.
Denk je dat de komende verkiezingen nog wat kunnen veranderen aan de situatie?
Nou, ik denk wel dat er inmiddels bij politici een soort besef is. Voorheen riep iedereen gewoon: we moeten het zo hard mogelijk aanpakken en zo streng mogelijk straffen. Nu zie je dat mensen wel doorhebben dat het genuanceerder ligt. Ik heb in het kader van de Voetbalwet wel eens met Klaas Dijkhof (VVD, red.) gesproken. Hij heeft een seizoenskaart bij PSV en weet ook wel dat er niet elke wedstrijd een massale vechtpartij is. Tjeerd van Dekken (PvdA, red.) is er ook vrij actief in.
Het Supporterscollectief Nederland is ook met dit soort zaken bezig.
Ja, ik denk niet dat er nu ooit nog een wetsvoorstel wordt gedaan om de Voetbalwet minder streng te maken. Maar ik denk wel dat je de feiten naar voren kunt brengen en zo wat bij de KNVB kunt bewerkstelligen met lobbywerk. Bijvoorbeeld dat de KNVB voor kleinere overtredingen eerst waarschuwingen uitdeelt of bijvoorbeeld maar een verbod van drie wedstrijden oplegt.
Het ideaalbeeld is natuurlijk dat jij je over een tijdje niet meer met dit soort zaken hoeft te bemoeien.
Ja, dat vind ik prima. Het is druk genoeg met andere zaken. Er zal altijd wel wat gebeuren rondom het voetbal, maar er zijn de afgelopen jaren al zo enorm veel minder incidenten. Het gaat nu vaker over het beleid zelf dan om de incidenten.
—
Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.