We vroegen de organisatie van Museumnacht wat nou het idee was van hun meertalige sluikreclame

Misschien is het je opgevallen, misschien ook niet, maar de laatste tijd hangt heel Amsterdam vol met paarse reclameposters waarop steeds drie dingen te zien zijn: een man of vrouw van ergens in de twintig, de datum 5 november 2016, en de tekst ‘Geef ons maar Amsterdam.’ Op de ene poster was die tekst in het Nederlands geschreven, op andere in het Arabisch, Hebreeuws, Indonesisch, Turks of Surinaams. Wie de afzender was, en wat er überhaupt de bedoeling van moest zijn, wist niemand. Maar een mens heeft zo zijn vermoedens.

Begin deze maand waren de posters opeens een klein beetje veranderd – het uiterlijk was precies hetzelfde, maar dan met de tekst ‘Geef ons maar Museumnacht Amsterdam.’ Ah natuurlijk, de eerste zaterdag van november komt er weer aan.

Maar vanwaar deze actie? Het thema ‘immigratie’ is de laatste tijd nogal een dingetje, dat zonder meer, maar wat wil de Museumnacht hier precies mee? Ik sprak af met Meredith Greer en Roel van den Sigtenhorst van N8 – de stichting die de Museumnacht in Amsterdam jaarlijks organiseert – om erachter te komen, en om gelijk eens te peilen wat voor avond ons dit jaar eigenlijk te wachten staat.

Meredith Greer en Roel van den Sigtenhorst.

The Creators Project: Wat was jullie idee hierachter?
Roel van den Sigtenhorst: Het is onze taak om musea laagdrempelig te maken voor mensen van tussen de 18 en 35. Dat kun je aanpakken door een toffe programmering neer te zetten, maar ook door onderwerpen te behandelen die onder hen leven. En dat geldt wat ons betreft zeker voor thema’s als identiteit en culturele inclusiviteit.
Meredith Greer: We willen de vraag oproepen hoe we de culturele ruimte voor iedereen toegankelijk kunnen maken, en ervoor zorgen dat zoveel mogelijk verschillende mensen gerepresenteerd worden. Want laten we eerlijk zijn: de museumbezoeker is nog altijd blank, vijftigplusser en hoogopgeleid.

Dus jullie probeerden vooral ook mensen met een andere culturele achtergrond aan te spreken?
Roel: Ja. We wilden een zo inclusief mogelijk evenement organiseren, en daarbij alle verschillende identiteiten van Amsterdam betrekken, van geaardheid tot achtergrond. De doelgroep bestaat uit meer dan 180 verschillende nationaliteiten, en onze musea zijn van hen allemaal. Musea zijn de beheerders van ons erfgoed, en beïnvloeden hoe we naar onze geschiedenis kijken. Het is belangrijk dat iedereen zichzelf daar even goed in terug kan vinden. Met dat idee zijn we naar ontwerpbureau Vruchtvlees gegaan, en het uiteindelijke concept is een culturele afspiegeling van de stad geworden.
Meredith: Dat is ook de gemene deler tussen al deze jongeren: het zijn Amsterdammers. Misschien is het een beetje hoofdstedelijke arrogantie, maar ik denk dat iedereen die hier woont zich minstens zo sterk Amsterdammer voelt als Nederlander. Vandaar ook ‘Geef ons maar Amsterdam’.
Roel: Om eens niet de verschillen te benadrukken, hebben we de combinatie van de taal en de afkomst van de geportretteerden expres niet met elkaar laten corresponderen. Alles gaat door elkaar heen. Fotograaf Piet Oosterbeek heeft de modellen trouwens zelf gescout, sommigen sprak hij gewoon op straat aan.

Hoe werd er op deze campagne gereageerd?
Roel: Tot nu toe heel positief. Zowel vanuit de doelgroep als vanuit onze partners – zoals Top Notch en Noah’s Ark – hebben we enthousiaste signalen ontvangen.
Meredith: En de musea waren blij dat deze dialoog eens werd geopend. Ze weten over het algemeen überhaupt niet zo goed wat ze aanmoeten met jongeren, en hebben behoefte aan sparringpartners. Dat hopen wij voor ze te zijn. Wij mogen de randjes opzoeken, en onderzoeken wat wel en niet werkt.
Roel: Musea weten dat er op dit vlak meer moet gebeuren, maar missen vaak de kennis om er echt stappen in te maken. De behoefte is er wel om erover te praten, maar er ontbreekt een collectieve ruimte om dat te doen.

Over de randjes opzoeken gesproken: in 2014 hadden jullie een gewaagde campagne met een licht erotisch tintje, waar bijvoorbeeld Nemo en het Anne Frank Huis zich niet bepaald in konden vinden. Vinden jullie die campagne achteraf geslaagd?
Meredith: Jazeker. De meeste musea vonden het juist fantastisch. Men ging echt nadenken over hoe dat nou werkt, jongeren aanspreken voor musea. De beeldcultuur van jongeren en musea ligt ook zó ver uit elkaar – zet dat erotische campagnebeeld naast een videoclip en er is niks schokkends aan. Maar plak het woord ‘museum’ erop en people freak the fuck out.

Wat is voor musea nou echt een goede manier om jongeren te bereiken?
Roel: De sleutel ligt vaak in collectieven die binnen musea zelf worden opgericht. Dat heeft Foam met Foam Lab, het Stedelijk Museum met Young Stedelijk en De Appel met het Curatorial Programme. Door dat te doen, laat je ook zien dat je de doelgroep serieus neemt. Zelf zijn we in zekere zin ook zo’n gezelschap.
Meredith: Je betrekt ze dan ook vanaf het begin bij het hele proces. Conservators en programmeurs maken in principe dingen die interessant zijn voor mensen zoals zijzelf, zo zitten mensen nou eenmaal in elkaar. Dat geldt natuurlijk ook voor de jongeren in zo’n collectief.

Hoe is het thema van de campagne op de avond zelf terug te zien?
Meredith: Er zijn debatbijeenkomsten over bijvoorbeeld culturele inclusiviteit, en we hebben ook nadrukkelijk programmeringen georganiseerd aan de buitenkanten van de stad, van het Van Eesterenmuseum in Nieuw-West tot het CBK in Zuidoost. In het CBK is een tof project met een vuursculptuur, met een muzikaal programma dat een afspiegeling is van de buurt. En er zijn dubbeldekkers die heen en weer naar het centrum rijden, waar je zo met je polsbandje in kan.
Roel: Bij Het Grachtenhuis worden Black Heritage Tours georganiseerd, over de koloniale geschiedenis. En de openingsact in het Stadsarchief is een groepsoptreden van een half uur, met artiesten uit allerlei verschillende culturele hoeken: Trafassi, de Amsterdam Klezmer Band, Gallowstreet, Akwasi Ø. Ansah, Bokoesam, noem maar op. Het is één groot optreden waarin alle muziekstijlen met elkaar samensmelten.

En dat alles in een half uur? Toe maar.

Meredith: Eigenlijk is het ook een belachelijk megalomaan project, dus het is inderdaad een flinke uitdaging om hier een geheel van te maken. Maar Colin Benders [beter bekend als Kyteman, red.] heeft die taak op zich genomen, dus het is in goede handen.

Edgar Burgos van Trafassi. Foto: Piet Oosterbeek

Het Scheepvaartmuseum tijdens een eerdere Museumnacht.

Met 56 deelnemende locaties wordt dit de grootste Museumnacht ooit. Wordt het niet superdruk allemaal?
Roel: Qua capaciteit zou het geen probleem moeten zijn om iedereen ergens onder te brengen. Het probleem is alleen dat het altijd druk is bij dezelfde plekken. Ook daarom zou het mooi zijn als mensen de randjes van de stad opzoeken.
Meredith: We hebben dit jaar wel een paar handige functies in de Museumnacht-app, zoals een druktemeter. Daardoor weet je steeds hoeveel mensen er ongeveer in de rij staan. En daar zit ook een soort Tinder voor musea in, waarmee je door programmaonderdelen kunt swipen. Een veeg naar rechts betekent dat je het toevoegt aan je eigen persoonlijke route.
Roel: Wie de app downloadt, krijgt ook een gratis museumkaartje voor later. Dat kaartje kregen bezoekers ieder jaar al, maar door het aan de app te koppelen kunnen we makkelijker controleren in hoeverre dat ook echt gebeurt. Want dat was altijd best lastig.

Kan ik me voorstellen. Als je een museumkaart hebt, heb je dat kaartje niet nodig.
Roel: Gelukkig kun je dat extra kaartje ook wel weer gebruiken voor iemand anders. Een date bijvoorbeeld? Niet dat we het actief willen promoten dat mensen hun kaartjes doorgeven, maar het kan wel gewoon.
Meredith: Daten in het museum willen we overigens wél actief promoten.

Dat komt goed uit, want ik zag dat je in Mediamatic kunt smell-daten.

Meredith: Inderdaad, je kunt er daten op basis van feromonen. En varkensharten tatoeëren, trouwens. De afgelopen twee jaren was Mediamatic er niet bij vanwege een verhuizing, maar het is echt fijn dat ze weer terug zijn.

In Mediamatic kun je daten op basis van feromonen. Deze vazen zijn van Margherita Soldati. De foto is gemaakt door Willem Velthoven

Waar gaan jullie eigenlijk zelf naar toe?
Meredith: Ik ga vooral naar Huize Frankendael. Nachtbrakers [het platform waarvan Meredith hoofdredacteur is, red.] gaat daar namelijk voor het eerst een eigen programma doen voor de Museumnacht.
Roel: Ik ga beginnen bij de opening in het Stadsarchief. En vanuit daar ga ik sowieso even langs bij Foam, Atria en Van Loon, dat zit daar allemaal toch om de hoek.
Meredith: En de volgende dag kunnen we lekker brak in bed op AT5 terugkijken wat we allemaal gemist hebben.

Bedankt, tot 5 november!

Bokoesam. Foto: Piet Oosterbeek