Hoe slecht is het om ijs van de Noordpool naar Dubai te verschepen?

Het ijs, dat uit de fjorden rond de Groenlandse hoofdstad Nuuk wordt gewonnen, is volgens Arctic Ice de “schoonste H2O op aarde”, duizenden jaren onaangetast door grond en mensen. Medeoprichter Maik V Rasmussen zegt dat het ijs volledig bubbelvrij is en langzamer smelt dan normaal ijs, aldus de Guardian. 

Het ijs wordt uit ijsbergen gehaald die (blijkbaar) al op natuurlijke wijze van de gletsjer zijn afgebroken. De ijsbergen worden zorgvuldig uitgezocht en geïnspecteerd om een specifiek type ijs te vinden dat noch met de bodem, noch met de bovenkant van de gletsjer in contact is geweest – iets wat lokaal bekend staat als “zwart ijs” en het allerpuurste ijs zou zijn. 

Een promotievideo op TikTok, gemaakt in samenwerking met een lokale influencer, heeft al 2,5 miljoen views gekregen. Hij laat zien hoe het ijs wordt weggehakt en in een gekoelde container wordt geplaatst om naar Dubai geëxporteerd te worden. “Bespoedigen ze klimaatverandering? Nee, dat doen ze niet,” zegt de influencer Qupanuk Olsen vastberaden.

Arctic Ice zegt dat hun methode om het ijs te winnen “niet schadelijk is voor de gletsjers” en zelfs “voorkomt dat het ijs bijdraagt aan een stijgende zeespiegel” – wat betekent dat het uiteindelijk een oprecht “positieve impact” zal hebben. Maar veel mensen op het internet hebben er zo hun vragen bij, variërend van de echte impact op klimaatverandering tot smaak. “Is het niet zout?” vragen sommigen. “Hoe zit het met de oeroude bacteriën?” zeggen anderen. De eerste lading van twintig ton arriveerde op 16 januari in Dubai, aldus de in Dubai gevestigde Khaleej Times, dus ik denk dat we er snel achter zullen komen.

Afgezien van dat het compleet onnodig is, wat zijn de daadwerkelijke consequenties van ijs uit het Noordpoolgebied hakken? Zal het klimaatverandering versnellen? Zal het een nieuwe pandemie veroorzaken door de elite van Dubai te infecteren met dat recent ontdekte oeroude virus? We spraken met klimaatwetenschapper en zeeijs-expert Dirk Notz, professor oceanografie aan de Universiteit Hamburg, om erachter te komen.

VICE: Hoi Dirk! Kan het waar zijn dat het gletsjerijs van Arctic Ice de “schoonste H2O op aarde” is?
Dirk Notz: Het hangt er vanaf waar dit ijs vandaan komt. Over het algemeen is het ijs in Groenland niets meer dan heel oude sneeuw. In poolgebieden zoals deze smelt de sneeuw niet altijd wanneer hij op het land valt, en dan valt de sneeuw van het volgende jaar bovenop de oude sneeuw. Dit blijft honderdduizenden jaren doorgaan, tot deze sneeuw zo hoog en zwaar wordt dat het vanzelf tot ijs wordt samengedrukt. Soms is het ijs in Groenland meer dan 3 kilometer dik, dus het ijs dat diep uit het land komt is erg schoon en niet vervuild door menselijke activiteit, aangezien er nog helemaal geen mensen waren toen dit ijs werd gevormd.

Maar we weten niet van elk brok ijs hoe oud het is. Het zou slecht 50 jaar geleden gevormd kunnen zijn, of misschien was er rond die tijd een vulkanische uitbarsting en zit er dus puin doorheen gemengd. Een groot deel van het ijs is echter zeer schoon omdat het oud is. 

Denk je dat het een merkbaar andere ervaring is om gletsjerijs in je drankje te hebben, vergeleken met ijs van kraanwater of water uit een fles?
Niet echt. Je zult interessante geluiden horen wanneer je het erin doet, en dat komt doordat het van sneeuw gevormd is, dus er zit nog steeds een beetje lucht in. Als je het ijsklontje in een drankje doet, zorgen die luchtbubbels ervoor dat het ijs breekt, dus dan hoor je dat typische geluid van brekend ijs. Wat betreft de smaak: in tegenstelling tot kraanwater en water uit een fles, dat van grondwater komt, zitten er maar heel weinig mineralen in poolijs, dus het zou geen enkele smaak moeten hebben wanneer het in je drankje smelt. 

Dat is interessant, want Arctic Ice beweert eigenlijk dat er geen bubbels in zitten…
Het zou me verbazen als dat het geval was. Juist door die bubbels in het ijs, die door gevangen lucht zijn gevormd, kunnen klimaatwetenschappers de atmosferische samenstelling van ijs bestuderen. Als dit ijs van de ijslaag helemaal geen bubbels bevat, moet het relatief speciaal zijn – het meeste ijs van de ijslaag bevat wel bubbels. 

Dus het klopt niet dat gletsjerijs langzamer smelt, zoals Arctic Ice beweert?!
Ik zie niet in waardoor het langzamer zou smelten. Ik bedoel, fysiek gezien is ijs gewoon ijs. Al het zoetwaterijs smelt bij nul graden Celsius dus ik zie geen enkele reden waarom dit ijs op een andere manier zou smelten dan kraanwaterijs. Om ijs in water te veranderen heb je een bepaalde hoeveelheid energie nodig, en die hoeveelheid is een standaardeigenschap van water – het verandert niet van het ene blok ijs op het andere. Ik snap niet echt waar deze claim vandaan komt.

Is het mogelijk dat het ijs onderweg naar Dubai besmet raakt?
Dat hangt ervan af hoe het vervoerd wordt. Er kunnen natuurlijk wat microplastics aan het ijs vastzitten, maar het bedrijf zal de buitenste 5 centimeter ijs weghakken om bij het pure ijs in het midden te komen. Maar, nogmaals, wat betreft de bredere context van hoeveel microplastic we elke dag consumeren hoeven we ons nergens zorgen om te maken. 

Er zijn recent meldingen geweest over wetenschappers die een oeroud virus in de permafrost van de Poolcirkel weer tot leven hebben gewekt. Wat zijn de kansen dat een virus via het ijs bij een consument in Dubai terechtkomt?
Ik ben geen expert op dat gebied, maar ik vind het moeilijk te geloven dat er virussen in het ijs zouden zitten – er zit in sneeuw geen organisch materiaal waarin het virus zou kunnen overleven. Permafrost is aarde of onderwaterbodem die twee jaar of langer onder het nulpunt blijft. 

Arctic Ice zegt dat labtests zullen verifiëren dat het ijs veilig is om te consumeren, maar hoe nauwkeurig zijn die tests? Kunnen ze checken op virussen die we nog nooit eerder zijn tegengekomen?
Er zijn allerlei soorten tests. Je kunt controleren of er verontreinigingen in het water zitten, of er enige moderne bestrijdingsmiddelen, virussen of bacteriën in zitten. Met moderne testmethodes kun je alles vinden wat je maar wil. Al die tests zijn ontzettend gevoelig, zeker voedselzekerheidtests. 

Blijkbaar verzamelen ze alleen “zwarte ijsbergen” die al vanzelf zijn losgekomen, zodat ze “geen natuurwonderen vernietigen” – is dit mogelijk? Is het nog steeds schadelijk voor de omgeving daar?
Het is mogelijk, maar het punt is niet dat mensen het ijs meenemen. Wetenschappers maken zich erg zorgen over het verlies van ijs dat we momenteel in Groenland zien. Voor zover ik me kan herinneren verliezen we door de opwarming van de aarde jaarlijks zo’n 250 gigaton ijs (het equivalent van 2,5 miljoen volgeladen Amerikaanse vliegdekschepen) uit Groenland. De snel stijgende zeespiegel is heel wat zorgwekkender dan een paar mensen die een beetje ijs meenemen. De CO2 die door het vervoer van dit ijs wordt uitgestoten draagt wel bij aan de opwarming van de aarde, maar die hoeveelheid is insignificant vergeleken met wat we in onze dagelijkse levens uitstoten. 

Betekent dat dat Arctic Ice eigenlijk voorkomt dat ijs bijdraagt aan de stijgende zeespiegel, zoals ze zelf zeggen?
[Lacht] Technisch gezien klopt het wel, want als je een ijsklontje in een drankje doet, stijgt de drankspiegel. Maar de impact van ijs uit Groenland halen om het in glazen in Dubai te doen is ontzettend klein. 

Is dit proces gevaarlijk voor de Arctische fauna? 
Nee. Nogmaals, om het in perspectief te zetten, loopt de fauna veel meer gevaar door de opwarming van de aarde in het algemeen. Er gaan zelfs zoveel toeristenschepen naar Groenland dat dit ene schip niets uitmaakt. 

Hoe draagt deze procedure bij aan de klimaatcrisis?
Het draagt op dezelfde manier bij aan de klimaatcrisis als het drinken van een flesje water uit Frankrijk in Duitsland. Het is belangrijk om wat zij doen in perspectief te zetten met wat wij allemaal elke dag aan het doen zijn. 

Arctic Ice stelt dat de eerste etappe van het vervoer, van Groenland naar Denemarken, een lage koolstofintensiteit heeft omdat de meeste gekoelde transportcontainers die Groenland verlaten, leeg zijn. Heeft dat enige positieve impact?
Het schip vaart sowieso, en de extra brandstof die nodig is om het extra gewicht van het ijs te vervoeren is ontzettend klein. Wat dat betreft ben ik het er helemaal mee eens.

Maar kan het geen gevaarlijke voorbode zijn van de toekomstige commercialisatie van natuurlijke elementen?
Ik weet niet zeker hoe groot de impact hiervan zal zijn. Als je kijkt naar het aantal schepen dat dagelijks de wereld rondvaart, en dingen transporteert die geen levensbehoeften zijn, dan is dat zo veel erger dan wat deze ene scheepvaartmaatschappij doet. Maar het klinkt nog steeds compleet gestoord om ijsklontjes over de hele wereld te vervoeren.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.