In Australië wordt de derde sekse nu officieel erkend

De Australische Norrie May Welby schreef deze maand geschiedenis toen ze werd erkend als agender: geen man, geen vrouw. Norrie werd geboren als jongetje en onderging een geslachtsoperatie in 1989, waarna duidelijk werd dat ze zich eigenlijk met geen van beide genders identificeerde. In 2010 kende de Australische burgerlijke stand haar genderneutraliteit toe, wat daarna weer werd ingetrokken. Sindsdien heeft ze in de rechtbank gestreden voor het verwerven van haar inmiddels eindelijk toegekende genderneutrale status.

Het unanieme vonnis houdt in dat Australië nu een derde, niet-specifieke sekse erkent, met Norrie als eerste voorbeeld. De beslissing werd gemaakt terwijl het homohuwelijk er nog niet eens officieel erkend is – sommige mensen menen dat het logischer zou zijn om eerst gelijke rechten voor de eerste twee seksen in te stellen, voordat een derde sekse wordt erkend.

Norrie, die haar naam veranderde om haar androgyniteit te benadrukken, haalt de nationale en internationale krantenkoppen. Ze heeft zelfs een eigen Wikipediapagina en is fervent sociaal activist en demonstreert regelmatig voor gelijke rechten, waar ze zich al sinds de jaren negentig sterk voor maakt. De huidige overwinning is dan ook een mijlpaal in haar carrière als activist.

Ik zocht haar op in Sydney, waar we het hadden over strips, bergen en het huwelijk.

VICE: Ik kan me voorstellen dat je deze vraag inmiddels spuugzat bent, maar met welk persoonlijk voornaamwoord wil je het liefst worden aangeduid?
Norrie May Welby: Ik vind “zij” of “haar” eigenlijk altijd wel prima, voor een onzijdig persoonlijk voornaamwoord zoals “zie” voel ik me een beetje te oud. Maar eigenlijk mag alles wat mij betreft wel, zolang het maar op een respectvolle manier gebruikt wordt.

Waarom denk je dat Australië het eerste westerse land is dat de derde sekse officieel heeft erkend?
Australië is altijd een voorloper geweest op het gebied van gelijke rechten. We waren een van de eerste landen ter wereld waar vrouwen het stemrecht kregen, dat was in 1894. Dus het lijkt me niet zo gek dat we ook een van de eersten zijn die de derde sekse erkent.

Wat denk je dat deze beslissing voor Australië kan betekenen?
Het is nog zo nieuw – ik heb geen idee wat de langetermijngevolgen zullen zijn. Maar ik denk dat het zeker deuren opent voor mensen die zich niet kunnen identificeren met de tweedeling van de seksen.

Ken je mensen die je voorbeeld zullen volgen?
Ik heb zeker vrienden die hetzelfde zullen doen, en enorm veel mensen van over de hele wereld hebben me laten weten dat ze geïnspireerd zijn om hetzelfde in hun eigen land te bereiken.

Wat betekent het resultaat voor jou?
Ik ben ontzettend blij. Het hooggerechtshof kon zich in mijn situatie verplaatsen: iedereen moet gelijk voor de wet worden behandeld, dus ook ik. Het is een hele opluchting, hier heb ik al die jaren voor gestreden.

Werden er ook fysieke onderzoeken verricht om tot een oordeel te komen?
Om te bewijzen dat mijn sekse niet-specifiek is, werden er documenten van mijn artsen aangeleverd bij de rechter, die de artsen later nog telefonisch heeft gehoord over mijn fysieke toestand.

Zijn er na de uitspraak nog bijzondere dingen gebeurd?
Jazeker, mijn beste vriend heeft me een huwelijksaanzoek gedaan, en ik heb ja gezegd! De Verenigde Naties garandeert de rechten van iedereen om te mogen trouwen en een gezin te kunnen stichten. Ik ben dan misschien man noch vrouw, maar ik ben wel een mens.

Waar komt de term ‘spanseksueel’ vandaan?
Ik kwam rond de jaren negentig met de term. ‘Span’ is een Engelstalig woord om het idee van een overbrugging aan te duiden, sekse komt oorspronkelijk van het Latijnse woord secāre, wat zoveel betekent als opdelen. Ik zie mezelf als een overbrugging van de opdeling in man en vrouw – een brug die beide plekken tegelijkertijd beslaat.

Okay, tof. Op je blog las ik een analogie tussen gender en yin & yang. Kun je dat uitleggen?
Tuurlijk. Yin vertegenwoordigt het vrouwelijke en is de lichte kant van de berg, en yang vertegenwoordigt de mannelijke, de donkere kant. Het mannelijke ligt altijd in het vrouwelijke, en het licht op de berg verandert van positie naarmate de dag vordert. Het heeft geen zin om jezelf neer te zetten als “de donkere kant van de berg”: de zon beweegt en de donkere kant wordt vanzelf belicht. De twee kanten zijn relatief, dus wanneer je gender beschrijft als yin en yang, moet je ook erkennen dat het iets is dat continu in verandering is. Er is wel zoiets als yin en yang, maar ze liggen niet vast.

Een van Norrie’s politieke strips uit de South Sydney Herald van 2010.

Ik begrijp dat je ook striptekenaar bent. Heb je ook illustraties gemaakt die met dit onderwerp te maken hebben?
In 1997 heb ik iets gemaakt dat The brief cartoon guide to sex, gender and transgender heet. Je kunt het online vinden.

Hoe belangrijk denk je dat gender tegenwoordig is? Zou je, afgezien van je zaak bij het hooggerechtshof, zeggen dat genderrollen belangrijker of juist minder belangrijk worden?
Ik denk dat de vaste genderrollen steeds meer op losse schroeven komen te staan, en het recente vonnis is daar een voorbeeld van. Maar sommige stereotypen worden hardnekkig in stand gehouden, en verandering kost tijd.

Heb je tot slot nog advies voor anderen die zich ook niet kunnen vinden in de definitie van hun huidige sekse?

Gun het jezelf om te zijn wie je wil zijn, of dat nu wel of niet een standaard sekselabel heeft. Accepteer dat je sowieso okay bent.