Illegale Amsterdamse onderhuurders over uitbuiting en wat ze ertegen doen

Een woning vinden in Amsterdam is supermakkelijk. Grapje! Voor ruimtes die je nauwelijks een kamer kunt noemen betaal je makkelijk 700 euro en op een sociale huurwoning moet je minstens tien jaar wachten. Daarom is het niet verwonderlijk dat sommige mensen alles aanpakken wat betaalbaar en per direct beschikbaar is – ook al moeten ze daarvoor de illegaliteit induiken. Achter de legale woningmarkt schuilt namelijk een illegale markt, waarin huurders hun woning weer onderhuren en honderden euro’s per maand bovenop hun huur kunnen opstrijken.

De illegale onderhuurders zijn vaak de sigaar: ze hebben vrijwel geen rechten en betalen veel meer dan wettelijk beschermde huurders maximaal mogen betalen. Omdat ik benieuwd ben waarom mensen er toch voor kiezen om in illegale onderhuur te wonen, sprak ik met twee mensen die zo wonen en zocht ik uit wat ze kunnen doen om uit deze benarde situatie te komen.

“De huisbaas zei altijd: ‘Voor jou zo iemand anders.’ En daar heeft hij gelijk in.”

Pim* (31) woonde vijf jaar in illegale onderhuur. “Ik heb weleens een brief opengemaakt die bestemd was voor mijn huisbaas,” zegt hij. “Daar stond in dat de huur 485 euro was, maar ik betaalde samen met mijn huisgenoot al meer dan 1200.” De persoon van wie hij het huis huurde verdiende honderden euro’s per maand op hem, maar toch ging Pim daar niet tegenin. “Je zegt er niks van. Je wilt niet het risico lopen een conflict aan te gaan, omdat je bang bent om je huis kwijt te raken. De huisbaas zei altijd: ‘Voor jou zo iemand anders.’ En daar heeft hij gelijk in.”

Pim kwam aan het appartement via een vriendin. De verhuurder van wie Pim het illegaal onderhuurde, huurde het appartement via de sociale woningbouw. “Vanaf het begin wist ik dat het illegaal was. Ik moest de huur cash geven en kon me niet inschrijven. Maar het was een mooi appartement met een grote achtertuin. Voor dezelfde prijs, 600 euro per persoon, heb je in Amsterdam vaak een kamer van 8 vierkante meter. Hij heeft mazzel dat hij zo weinig betaalt en wij zijn blij met de prijs die wij betalen. Dat is het verneukeratieve eraan, maar vind maar eens iets betaalbaars in Amsterdam.”

Ook Lisa* (28) woont illegaal, maar dan in de particuliere sector. Degene van wie zij een appartement huurt, huurt het via een vastgoedbedrijf. Ze betaalt ruim 900 euro. De verhuurder woont in een groter appartement, maar hield dit appartement aan. “Hij verdient geld aan mij. Hoeveel precies weet ik niet. Hij zei: ‘Maak je geen zorgen dat je eruit moet. Het is voor onbepaalde tijd. Ik wil er gewoon geld aan verdienen.’ Het kromme is: ik weet dat hij een goed inkomen heeft en ik niet.”

“Ik voel me heel machteloos.”

“Het vastgoedbedrijf weet niet dat ik hier woon, want ik sta ingeschreven bij mijn ouders. Ik zou graag legaal willen wonen, maar ik voldoe niet aan de inkomenseisen in de vrije sector – die zijn absurd hoog. Daarnaast moet ik nog jaren wachten totdat ik aanspraak kan maken op een sociale huurwoning.”

Bij Pim liep de situatie op een gegeven moment uit de hand. “De huur werd bijna ieder jaar verhoogd,” zegt hij. “De eerste keer ging het met 25 euro omhoog, 12,50 per persoon. Dat overleef je wel. Het zijn een paar biertjes minder per maand. Maar twee jaar later was het 50 euro per persoon en de afgelopen keer was het 70.” Pim nam contact op met een kennis die advocaat was, maar die raadde hem af om iets te ondernemen. “Hij zei: ‘Je raakt sowieso je huis kwijt.’” Ook Lisa heeft last van huurverhogingen. ‘Hij verhoogt de huur ieder jaar met een bepaald percentage, volgens hem de huurverhoging van het vastgoedbedrijf. Maar dat kan ik niet controleren. Ik voel me heel machteloos.”

Valt er dan niets te doen aan deze situatie, waarbij huurders geld opstrijken van illegale onderhuur? Ik belde met Stichting !Woon, een organisatie waar Amsterdamse (illegale) huurders met hun vragen kunnen aankloppen. Een onderdeel van de stichting is het Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag, dat je ondersteuning geeft als je verhuurder het niet zo nauw neemt met je rechten.

“Het woningtekort is zo nijpend dat je sterk in je schoenen moet staan, wil je het niet doen.”

Gert-Jan Bakker van Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag vertelt me: “De mensen die illegaal onderhuren in de private en sociale sector weten vaak dat het niet mag. Het woningtekort is zo nijpend dat je sterk in je schoenen moet staan, wil je het niet doen. De meeste mensen pakken toch dat aanbod aan. Ze zijn slachtoffer, maar ook dader. Corporaties zijn er fel op tegen. Zij hebben een beperkte voorraad aan sociale huurwoningen en die zijn bestemd voor mensen met lange inkomens. Je houdt een plek bezet. Als de onderhuurder dit meldt bij een corporatie, moet hij en degene van wie hij het huurt allebei het pand verlaten.” Voor Pim heeft het dus inderdaad geen zin om een melding te maken.

Voor Lisa, die in de particuliere sector huurt, zit het anders. “Je kan het gesprek aangaan met de echte huisbaas,” zegt Bakker. “Soms mag je dan blijven, maar vaak wordt dan de huur verhoogd. Het huurcontract dat met de oorspronkelijke huurder is gemaakt, vervalt. Je krijgt een nieuw huurcontract en die zal gelijk zijn aan de huidige marktprijs.”

Toch valt wel het een en ander te ondernemen. Bakker raadt aan altijd een contract op te stellen. “Je bouwt bewijslast op dat je die woning huurt. Stel dat er later een conflict ontstaat en je ineens op straat staat, dan kun je daar aangifte van doen. In het beste geval heb je een schriftelijk contract. Een mondelinge overeenkomst is ook goed, maar je moet wel kunnen aantonen dat je een huurovereenkomst hebt, door bijvoorbeeld betalingsbewijzen te bewaren.”

Pim had geen contract. “Aan het begin ondertekenden we maandelijks briefjes dat ik de huur aan hem betaalde. Op een gegeven moment ben ik daarmee opgehouden. Je wordt laks. Dat vond de huisbaas natuurlijk prima.”

“Mijn huisbaas springt gewoon in een gat in de markt. Misschien had ik wel hetzelfde gedaan.”

Lisa heeft wel een contract. Aanspraak maken op het huis is onmogelijk, maar ze zou wel een rechtszaak kunnen beginnen om een schadevergoeding te eisen. “Het is niet alsof je volledig rechteloos geworden bent,” zegt Bakker. “Corporaties beginnen soms ook een rechtszaak tegen de verhuurder. Die willen een deel van de winst.” Maar Lisa wil geen aangifte doen. “Het is geen onaardige jongen,” zegt ze. “Hij helpt me als er iets is met het huis. Het probleem is het systeem: de oververhitte woningmarkt. Ik denk ook niet dat ik snel iets anders ga vinden. Ik verdien niet genoeg voor de vrije sector en ik moet nog jaren wachten op een sociale huurwoning. Maar we moeten elkaar dit niet aandoen. Het is gewoon uitbuiting.”

Volgens Pim ligt de schuld niet per se bij hem of bij zijn huisbaas: “Als het makkelijker zou zijn om een huis te huren of om een huis te kopen, dan had ik dit nooit gedaan. Mijn huisbaas springt gewoon in een gat in de markt. Dus of ik hem hier de schuld van kan geven? Misschien had ik wel hetzelfde gedaan als ik een goedkope sociale huurwoning had.”

Pim heeft twee maanden geleden wel besloten de huur op te zeggen. “Ik kon bij mijn vriendin intrekken, die een legale woning heeft. Die derde huurverhoging ging me ook te ver.” Maar of hij de hoofdhuurder van zijn oude huis nu zal aangeven? “Nee, er woont nu weer een vriend van mij in het huis.”

De namen Pim en Lisa zijn gefingeerd. De echte namen zijn bij de redactie bekend.

Afbeelding via Getty Images

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: