Συνέντευξη στην Αστερόπη Λαζαρίδου, Φωτογραφίες: Πάνος Κέφαλος
Είναι ωραίο να βρίσκεσαι και να μιλάς με τον Ακύλλα Καραζήση. Διότι, ακόμα και κάτι που κάποιος θα ονόμαζε απλά «μαστούρα», εκείνος το αποκαλεί «διεύρυνση συνείδησης». Και πάνω σ’ αυτήν τη λογική, αναζητώντας δηλαδή το χαμένο νόημα και τη χαμένη ποίηση ακόμα και στο «χάσιμο» αυτό καθεαυτό, έστησε την ενδιαφέρουσα παράστασή του. Ο τίτλος της, «Χασίς», δεν σου αφήνει περιθώρια να αναρωτηθείς περί τίνος πρόκειται. Εμπνευσμένος από κείμενα των Bάλτερ Μπένγιαμιν, Ηλία Πετρόπουλου, Άλλεν Γκίνσμπεργκ και ‘Οσκαρ Σμιτς και μπολιάζοντάς τα και με πολλά δικά του βιώματα, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης στήνει κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο θέατρο Θησείον μια παράσταση που φλερτάρει με την ψυχεδέλεια, τα μπερδεμένα λόγια, τα ανερμάτιστα χασκογελάκια, τις μεγάλες σοφίες που ξεστομίζονται ανάμεσα σε δυο τζούρες, και φυσικά, την κατάθλιψη που καραδοκεί πίσω από όλα αυτά και κάνει την εμφάνισή της συχνά πυκνά. Ακόμα κι αν είναι μεταμφιεσμένη με παρδαλά ρούχα για να μην την αναγνωρίσει κανείς και την πετάξει έξω από το πάρτυ.
Videos by VICE
Πολύ ευχάριστη έκπληξη αποτελεί η παρουσία διαφορετικών σε κάθε παράσταση καλεσμένων, μη ηθοποιών, που εισβάλλουν και γίνονται ένα με το θεατρικό κλίμα, αφηγούνται τις ιστορίες τους για το χασίς και όλα τα παράγωγά του. Όταν πήγα να δω την παράσταση, είχα την τύχη να έρθει ως καλεσμένος ο Γιώργος Κοζομπόλης, ένας τύπος που έσκασε μύτη κρατώντας δύο μπουκέτα κάνναβης – δεν ήρθε με άδεια χέρια. Η συζήτησή μας με τον Ακύλλα ξεκίνησε λοιπόν από αυτό τον παράξενο επισκέπτη…
VICE: Ο Γιώργος Κοζομπόλης θα συμμετέχει σε όλες τις παραστάσεις;
Ακύλλας Καραζήσης: Όχι σε όλες, οι καλεσμένοι θα αλλάζουν κάθε φορά. Υπάρχουν και τριάδες καλεσμένων, νέοι κάτω των τριάντα, που θα διηγούνται τις ιστορίες τους γύρω από την ψυχεδέλεια και τη διεύρυνση της συνείδησης. Ο Γιώργος πάντως είναι μια σταθερή αναφορά, έχουμε πολλές κοινές εμπειρίες από τον καιρό που ζούσα στη Γερμανία. Έχω υπάρξει αυτόπτης μάρτυρας σε πολλά από όσα διηγείται, όταν για παράδειγμα είπε την ιστορία για το χασισόλαδο που έριξαν στα κάρβουνα κι όλοι μαζεύτηκαν γύρω γύρω «σαν τα κλωσσόπουλα» , κτλ, κτλ. Ο τρόπος που τα λέει είναι μοναδικός. Ανήκει στον κόσμο των ρεμπέτηδων, είναι ένας από τους τελευταίους αυθεντικούς μάγκες. Εμείς μπροστά του ήμασταν φλώροι, μας ένωνε όμως αυτή η περιέργεια γύρω από την ψυχεδέλεια κι εκεί όλοι, μέσα από την εμπειρία τη διευρυντική γινόμασταν ισότιμοι.
Πώς και αποφάσισες να κάνεις μια παράσταση με θέμα το χασίς;
Όλες αυτές τις ιστορίες και τις αναφορές τις έχω μέσα μου πάρα πολλά χρόνια, από τα μέσα της δεκαετίας του 70, αυτή είναι η δική μου ρομαντική εποχή, σε μια μικρή γερμανική πόλη, τη Χαϊλδεμβέργη, εκεί όπου γνώρισα διανοούμενους, συναντήθηκα μαζί τους, όπως και με το χασίς. Για μένα, όλα αυτά είναι ένα. Το να πίνεις χασίς είναι εξίσου διεγερτικό με το να διαβάζεις Γκίνσμπεργκ. Αυτός ήταν και είναι ο δικός μου μαγικός κόσμος και δεν έχω τελειώσει ακόμα μαζί του. Έχω ασχοληθεί και σε άλλες παραστάσεις μου με τέτοια θέματα και θα συνεχίσω να το κάνω.
Το όνομα της παράστασης πάντως, δεν αφήνει περιθώρια παρανόησης.
Εννοείται! Είναι σαφέστατο. Σε αυτή την παράσταση κανένας δεν έρχεται κατά τύχη. Είναι όλοι υποψιασμένοι, μέσα στο κόλπο. Βλέπεις και κόσμο άσχετο με το θέατρο, αλλά πάντα σχετικό με το αντικείμενο της παράστασης.
Κάτι που μου άρεσε πολύ, ήταν η χρήση των μικροφώνων από τις ηθοποιούς Δήμητρα Βλαγκοπούλου και Μαριλένα Ρασιδάκη. Ενώ σε πολλές παραστάσεις με ενοχλούν, εδώ με την παραμόρφωση των φωνών και με διάφορες άλλες τεχνικές, αποδίδουν πολύ εύστοχα όλο το χάσιμο που συμβαίνει στο κεφάλι σου όταν είσαι υπό την επήρρεια.
Ήταν ένα στοίχημα αυτό. Να αποδώσουμε με άλλους τρόπους την ψυχεδέλεια, χωρίς να γίνουμε καρικατούρες μαστούρηδων. Πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να φανεί γελοίο ή ψεύτικο αυτό που κάνεις. Όπως είναι εξίσου δύσκολο να παίξεις τον μεθυσμένο. Δεν μπορείς να τον παίξεις. Τον Ορέστη Μακρή στον ρόλο του Μεθύστακα, τον είδαμε και τον δεχτήκαμε μετά από χρόνια. Οπότε με την ανορθόδοξη χρήση των μικροφώνων και τις απότομες αλλαγές φωνής, νιώθω ότι πετύχαμε αυτές τις στιγμές της παράδοξης αντίληψης του κόσμου που σου προσφέρει το χασίς.
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Μια από τις αγαπημένες σου στιγμές στην παράσταση;
Η στιγμή που τραγουδάω σα να τραγουδάω σε σκυλάδικο.
Ποιο τραγούδι λες;
«Τον Χάρο τον αντάμωσαν πέντ-έξι χασικλήδες». Πρέπει να ακούσεις στο youtube να το κάνει ο Γιάννης Παπαϊωάννου. Είναι αριστούργημα-τραγουδάει όποτε το θυμηθεί μέσα στο όλο χάσιμο του νυχτομάγαζου.
Πολλοί με ρώτησαν αν στην παράσταση ανάβει κάποιο τσιγάρο. Εγώ αργιλέ είδα μόνο, αλλά μάλλον ήταν «άσφαιρος».
Δεν υπήρχε λόγος να συμβεί κάτι τέτοιο. Και πίστεψέ με, ούτε καν στο «πρωτοποριακό» Βερολίνο δεν θα ήταν cool να καπνίσεις χασίς σε παράσταση. Για μένα μια κορυφαία στιγμή, είναι όταν ο πρωτοπόρος του ιταλικού ριζοσπαστικού κόμματος Μάρκο Πανέλα, μια τεράστια μορφή, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή υπέρ της νομιμοποίησης της κάνναβης, άναψε μπάφο στον αέρα. Αν όμως ανάβαμε εμείς μπάφο στην παράσταση, θα πήγαινε αλλού το πράγμα. Δεν είμαι πολιτικός ακτιβιστής, τουλάχιστον όχι σε ό,τι αφορά τέτοια ζητήματα. Τα προσεγγίζω και τα σχολιάζω με τον δικό μου τρόπο.
Η προηγούμενη φορά που είχες σκηνοθετήσει στο Θέατρο Θησείον, ήταν η μεταφορά του μπέστ σέλερ «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» του Ιρβιν Γιάλομ, το 2012. Τότε ακόμα η ψυχοθεραπεία στην Ελλάδα ήταν ταμπού, τώρα έχει γίνει μόδα.
Πλέον δεν ξέρω καμία γυναίκα από τριάντα χρονών και πάνω που δεν κάνει ψυχοθεραπεία. Στους άντρες παραμένει ταμπού, αν και σταδιακά ξεπερνιέται. Η κρίση συντέλεσε στο να στραφούν περισσότεροι άντρες στην ψυχοθεραπεία.
Γιατί πιστεύεις ότι οι γυναίκες είναι πιο ανοιχτές στην ψυχοθεραπεία;
Για τον ίδιο λόγο που οι γυναίκες είναι πιο ανοιχτές σε όλα τα πράγματα. Οι άντρες ακόμα διστάζουν, φοβούνται. Και με το θέατρο το ίδιο συμβαίνει: το κοινό που παρακολουθεί θέατρο είναι γυναικείο σε συντριπτικό βαθμό. «Οι άνδρες δεν βλέπουν θέατρο, βλέπουν μπάλα» και άλλες τέτοιες ηλιθιότητες της πατριαρχίας.
Έχεις διδάξει κι εξακολουθείς να διδάσκεις υποκριτική. Και στις δραματικές σχολές δεν ισχύει ότι τα κορίτσια είναι πάντα αριθμητικά περισσότερα;
Τώρα τελευταία έχει αρχίσει να κλείνει η ψαλίδα. Και με μεγάλη μου χαρά βλέπω ότι και τα αγόρια αρχίζουν να ξεμπλοκάρονται και να εκφράζουν με μεγαλύτερη τόλμη τα συναισθήματά τους. Αν το καλοσκεφτούμε πάντως, αυτός ο βιασμός του συναισθηματικού κόσμου δεν έχει να κάνει με το φύλο, συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους. Στην κοινωνία η εκφραστικότητα, ήδη από τους κόλπους της οικογένειας και του σχολείου θεωρείται ως κάτι το κολάσιμο, το απαγορευμένο. Επιτρέπεται μόνο στην παιδική χαρά. Ένα παιδί τριών ετών, αν δεν έχει αυστηρούς γονείς, είναι ένας μπαξές εκφραστικότητας. Κάνει ασύλληπτους αυτοσχεδιασμούς στην καθημερινότητά του. Όταν φτάσει είκοσι χρονών, έχει μεσολαβήσει ο ευνουχισμός του από την οικογένεια και το σχολείο και όλα αυτά τα πηγαία εκφραστικά μέσα χάνονται. Γι’ αυτό και τόσος κόσμος θέλει να ασχοληθεί με το θέατρο. Για να νομιμοποιήσει και πάλι ένα κομμάτι της χαμένης του αθωότητας. Δεν γίνεται μόνο όταν πιει κάποιος τρία μπουκάλια ουίσκι ή όταν κάνει πέντε μπάφους να του επιτρέπεται να ξεφύγει και να «είναι ο εαυτός του». Το δικαίωμα στην εκφραστικότητα είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά η εκφραστικότητα βρισκόταν πάντα υπό διωγμόν.
Εσύ πάντως φαίνεσαι ότι έχεις επανακτήσει την εκφραστικότητα που χάνουμε μεγαλώνοντας. Αυτό βγαίνει και από τον τρόπο που παίζεις, και από τον τρόπο με τον οποίο σκηνοθετείς. Έχει μεγάλη ορμή.
Πάλεψα πολύ για να το κατακτήσω αυτό κι ακόμα το παλεύω. Έγινα ηθοποιός στα 28 μου, σε ηλικία δηλαδή που είχα σχηματισμένες αντιλήψεις για τα πράγματα. Βρήκα τους μέντορές μου κι έφτιαξα τη σφαίρα, τη «σχολή» μου. Εκπαιδεύομαι ως σήμερα. Σκηνοθέτης έγινα στα πενήντα. Ήθελα να γίνω από τα 33, αλλά δεν μου το έκανε εύκολο το εργασιακό μου περιβάλλον. Στην Ελλάδα ήρθα στα 34. Κι ένιωσα έτοιμος να σκηνοθετήσω στα 50. Ξέρεις, καμιά φορά, εκτός από τα φυσικά εμπόδια που σου βάζουν οι άλλοι, βρίσκει χώρο να φυτρώσει και μια έμφυτη τεμπελιά που έχεις και σε κρατάει χρόνια πίσω. Κι ο εαυτός σου μπορεί να είναι μεγαλύτερος αντίπαλος από οποιονδήποτε άλλον.
Έχεις κάποιο ελάττωμα στη ζωή που γίνεται προτέρημα στη σκηνή;
Δεν το έχω ξανασκεφτεί…ίσως η σκηνή μου νομιμοποιεί την πολυλογία μου, κάτι που αγαπώ, αλλά στη ζωή ντρέπομαι να το κάνω, προσπαθούσα πάντα να το αποφύγω.
Και κάποιο θέμα που διαρκώς επανέρχεται μέσα από τη δουλειά σου;
Χάρη στο θέατρο, κάνω κάτι που αν δεν έκανα αυτή τη δουλειά δεν θα βρισκα τρόπο να το κάνω. Επιχειρώ ξανά και ξανά συστημική αναπαράσταση της σχέσης μου με τον πατέρα μου. Τον αντιμετωπίζω σχεδόν σε όλα τα έργα που ανεβάζω, ή που παίζω. Στη Γερμανία για παράδειγμα, φορούσα ακόμα και τα παντελόνια του, σαν κοστούμια παράστασης. Θυμάμαι ακόμα ένα μπεζ κοτλέ παντελόνι που είχε κι εγώ το φορούσα για να παίξω στο θέατρο. Αυτή η σχέση είναι θεραπευτική, διανοητική και δεν θα τελειώσει ποτέ.
Τα μελλοντικά σου σχέδια;
Θα σκηνοθετήσω μια παράσταση που θα ανέβει τον Μάρτιο στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Θα παίζουν η Μάρθα Φριντζήλα, ο Θανάσης Ζερίτης, ο Θάνος Τοκάκης και ο Κωνσταντίνος Πλεμμένος. Θα έχει θέμα τον πατέρα.
«Χασίς», Θέατρο Θησείον, Τουρναβίτου 7, Ψυρρή
Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00 ως τις 31 Ιανουαρίου
Τηλέφωνο επικοινωνίας για κρατήσεις: 210-3255444 (Δευτέρα έως Παρασκευή 10:00-17:00)
Παίζουν: Ακύλλας Καραζήσης, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Μαριλένα Ρασιδάκη, Κορνήλιος Σελαμσής
Περισσότερα από το VICE
Αγάπη, Yoga και Ηδονή: Ένας Σύγχρονος Γυμνός Χίπικος Παράδεισος
Τι Έμαθα από τον Μπαμπά μου που Αυτοκτόνησε Έχοντας Κατάθλιψη