Over muziek wordt vaak gezegd dat het grenzen overstijgt, maar zo makkelijk ging dat allemaal niet in het onderdrukte Sovjet-Rusland. Een hoop platen werd gecensureerd, dus om eraan te komen, moest er flink gesmokkeld worden. En die smokkelwaar wordt nu tentoongesteld in Moskou onder de naam Bone Music.In die tentoonstelling vind je een verzameling plastic röntgenfoto's, die je zo op je platenspeler kunt leggen. Die platen hebben we te danken aan een paar jonge muziekliefhebbers die een hoop verboden muziek de Sovjet-Unie in smokkelden. De alternatieve elpees werden 'ribben' genoemd, verwijzend naar de afbeeldingen van schedels en botten op de platen. Op het eerste gezicht waren het simpelweg röntgenfoto's, die in die tijd op grote plastic platen werden gedrukt. Maar de schijven zaten net als lp's vol met groeven, zodat je er de muziek van bijvoorbeeld Elvis Presley of Louis Armstrong mee kon afspelen.
Advertentie
Onbekende artiest "Just tell I love her," laat jaren vijftig - begin jaren zestig
Het smokkelen was nodig omdat de Communistische Partij er alles aan deed om invloeden van buitenaf tegen te houden. Dit gold dus ook voor muziek en dus werden hele genres en artiesten verbannen. Blatnaya pesnya, ofwel "criminele muziek", was verboden omdat het vaak de donkere kant van het leven in de Sovjet-Unie liet zien. Zo werd de muziek van de Wit-Russische emigrant Pyotr Leshchenko gezien als verraad, omdat hij nooit terugkeerde naar zijn vaderland. Westerse muziek werd sowieso gezien als propaganda. Toch was het overgrote deel van de gecensureerde muziek Russisch, vertelt de Britse muzikant Stephen Coates aan Creators.
Bill Haley, "Rock Around The Clock," jaren vijftig
Coates vond eens een röntgenplaat op een vlooienmarkt in Sint Petersburg en informeerde de verkoper naar wat het was, maar de man wilde er niks over kwijt. Coates besloot de plaat alsnog te kopen. Hij vroeg zijn Russische vrienden naar wat hij op de kop had getikt, maar ook zij hadden geen flauw idee. Uiteindelijk speelde Coates de plaat af en ontdekte hij Bill Haley's "Rock Around the Clock". Coates besloot op onderzoek uit te gaan. Al snel kwam hij bij een Russische academicus terecht, die hem in contact bracht met twee jonge muziekliefhebbers, Ruslan Bogoslowski and Boris Taigin. Zij noemden zich de Golden Dog Gang en dupliceerden vroeger stiekem elpees op oude röntgenfoto's.
Piotr Leschenko, "Black Eyes," jaren vijftigDe röntgenfoto's waren een succes. Ze waren namelijk goedkoop en makkelijk (danwel illegaal) te krijgen in lokale ziekenhuizen, die verplicht waren de licht ontvlambare röntgenfoto's weg te gooien. Er konden redelijk makkelijk groeven gemaakt worden in de schijven, al kwam het knarsende geluid niet in de buurt van echt vinyl. Maar het mooiste was dat de platen makkelijk opgerold konden worden en dus in een een t-shirt of broekspijp over de grens gesmokkeld konden worden.
Advertentie
In de jaren vijftig werden de leden van de Golden Dog Gang opgepakt, waarna ze tot aan Stalins dood in 1953 in een goelag zaten. Na hun vrijlating gingen ze door met het hun werk. Hun ontwerpen werden steeds beter, maar ze werden opnieuw opgepakt en voor een aantal jaar in de bak gegooid.
Coates legde contact met de grondleggers van de Golden Dog Gang, en maakte documentaire en een boek over ze. Ook werkte hij aan het project X-Ray Audio, dat nu te zien is in het Garage Museum of Contemporary Art in Moskou.Meer informatie over de expositie van Bone Music vind je op hun website.
Door je in te schrijven voor de VICE nieuwsbrief ga je ermee akkoord dat je elektronische communicatie van VICE ontvangt die soms advertenties of gesponsorde content kan bevatten.
