Πως Βίωσαν οι Έλληνες Επικοινωνιολόγοι το Πολυτάραχο 2015;

Κείμενο: Ιωάννα Φωτιάδη, Φωτογραφίες:Παναγιώτης Μαϊδης Το 2015 η πολιτική επικαιρότητα δεν μας άφησε στιγμή να πλήξουμε. Δύο εκλογικές αναμετρήσεις, ένα απρόσμενο δημοψήφισμα, μια ατέρμονη διαπραγμάτευση και οι δαιδαλώδεις εσωκομματικές εκλογές στη ΝΔ κράτησαν ψηλά την αδρεναλίνη μας και τους δέκτες μας κολλημένους- για πρώτη φορά στα χρονικά- στο κανάλι της Βουλής. Από πολλούς ακούγεται ήδη ένας μακρόσυρτος αναστεναγμός ανακούφισης, που αυτή η πολυτάραχη χρονιά φτάνει στο τέλος. Πώς, όμως, νιώθουν όλοι όσοι εργάζονται πλάι (ή πίσω) από τους πολιτικούς και τα κόμματα; Εκείνοι που γράφουν και σβήνουν tweets, δένουν ή λύνουν γραβάτες, συνομιλούν με trolls ή απλώς κουνάνε συγκαταβατικά το κεφάλι σε απογοητευμένους ψηφοφόρους; Συνάντησα πέντε επικοινωνιολόγους ή (όπως οι ίδιοι συστήνονται) σύμβουλους επικοινωνίας και χάραξης πολιτικής, για να μάθω πώς βιώνουν το πέρας του 2015 και για να μου λύσουν ορισμένες αιώνιες απορίες μου. Είναι η πολιτική επικοινωνία ή όχι; Είναι η επικοινωνία χάρισμα ή διδάσκεται; Νιώθουν σαν τον Ράιαν Γκόσλινγκ στην ταινία «Αι Ειδοί του Μαρτίου», που κινούσε παρασκηνιακά νήματα, αποτελώντας τον τελικό ρυθμιστή των εξελίξεων ή θεωρούν τον εαυτό τους δευτεραγωνιστή; Μπορούμε, δικαίως, να τους ανακηρύξουμε επαγγελματίες της χρονιάς;

«Έχω να πάω διακοπές έναν χρόνο» μου λέει ο Όμηρος Τσάπαλος, που εργάζεται στην spin communications, «πέρυσι τέτοια εποχή ετοιμαζόμουν να φύγω, όταν έσκασαν οι πρόωρες εκλογές, αντίστοιχα τελευταία στιγμή ακύρωσα διακοπές λόγω δημοψηφίσματος και εκλογών Σεπτεμβρίου». Η κούραση του 28χρονου, που κοιμάται με το κινητό πάντοτε ανοικτό, είναι εμφανής.

Η προεκλογική εκστρατεία του Ιανουαρίου, όπου υπήρχε σταυρός οπότε και προσωπικές εκστρατείες των υποψηφίων ήταν εξαιρετικά σύντομη και οι δυνατότητες των συμβούλων να αναδείξουν την προσωπικότητα του πελάτη τους περιορισμένες. «Θύμιζε πτώση με αλεξίπτωτο». Ούτως ή άλλως, όλοι οι επαγγελματίες του χώρου συμφωνούν ότι η χάραξη στρατηγικής είναι προτιμότερο να γίνεται σε βάθος χρόνου. «Συχνά μετεκλογικά είμαστε πιο χρήσιμοι» λέει με νόημα ο Όμηρος. Η διαχείριση κρίσεων, όπως η αποκάλυψη σκανδάλων, συγκαταλέγεται μεταξύ των καθηκόντων τους. Τον ρωτάω αυθόρμητα, τι πιστεύει ότι έπρεπε να κάνει ο Σταθάκης, όταν έγινε γνωστή η αδήλωτη «λίστα» των ακινήτων του. «Εκείνος έκανε δηλώσεις σε μισή ώρα, εγώ θα του είχα προτείνει να οργανώσει μια συνέντευξη τύπου την επόμενη μέρα, όπου θα έδινε γερές δόσεις ειλικρινείας που βρίσκουν απήχηση στο λαϊκό αίσθημα» μου λέει ενδεικτικά, «έπρεπε να αντιστρέψει τη δική τους επίθεση, χρησιμοποιώντας όρους αντιπερισπασμού».

Όσο τον ακούω, τόσο πείθομαι για την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός συμβούλου επικοινωνίας δίπλα σε κάθε πολιτικό. «Κανένας 'φτασμένος' πολιτικός δεν παραδέχεται ότι χρειάζεται βοήθεια, ωστόσο για να φτάσει σε εμάς σημαίνει ότι έχει υπερισχύσει η ανασφάλειά».

Τα καθήκοντα των συμβούλων είναι ποικίλα. Απώτερος στόχος είναι να στέλνει ο υποψήφιος ένα σαφές μήνυμα. Οι σύμβουλοι φροντίζουν για το πρόγραμμα, τους λόγους (γράφουν μέρος ή σύνολο αυτών), τα συνθήματα, τα φυλλάδια (έντυπα ή όσα αναρτώνται ως infographics στο facebook), επιμελούνται τη διαδικτυακή παρουσία του υποψηφίου (blog, twitter, facebook κλπ), ενώ του κάνουν media training, ώστε να είναι ετοιμοπόλεμος για τηλεοπτικές συνεντεύξεις και role playing για μια ακόμα καλύτερη performance!

Η αρχή της συνεργασίας θυμίζει την απαρχή μιας σχέσης. «Όσο περνούν οι μέρες ο βαθμός εμπιστοσύνης αυξάνεται» σημειώνει, «οι έμπειροι απ' όσα τους συμβουλεύουμε κρατάνε ένα 30%, οι άπειροι ίσως ένα 70%». Οι γυναίκες, σύμφωνα με τον Όμηρο, είναι περισσότερο δεκτικές στη συμβουλευτική. «Νιώθουν ανασφάλεια, γιατί το πολιτικό σύστημα τις αντιμετωπίζει με περισσότερη καχυποψία, άλλωστε στην Ελλάδα ελάχιστες θέσεις κύρους καταλαμβάνονται από γυναίκες».

Η βασικότερη αδυναμία είναι η άγνοια πολλών- βετεράνων πολιτικών- από ίντερνετ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Όμως αυτά αποτελούν πλέον ένα σημαντικότατο εργαλείο, ανακοινώσεις που πριν από δέκα χρόνια θα στέλνονταν στο αθηναϊκό πρακτορείο, σήμερα ανεβαίνουν απευθείας στο twitter» υπογραμμίζει, «όταν διαπιστώνουν τα απτά αποτελέσματά της, δηλαδή την αναγνωρισιμότητα και την άνοδο της δημοφιλίας, γλυκαίνονται και… αφήνονται στα έμπειρα χέρια μας». Βέβαια, καθώς το ίντερνετ είναι μια δουλειά 24ωρης απασχόλησης, συνήθως, μιλάμε για μια ολόκληρη επικοινωνιακή ομάδα- μεταξύ των οποίων και εθελοντές- που «τρέχει» την πολιτική καμπάνια. «Τα social media ως άμεσα κανάλια επικοινωνίας του πολιτικού με τους πολίτες συμβάλλουν στον εξαγνισμό των πρώτων, εκεί έχουν τη δυνατότητα με λίγη μαεστρία να ανακτήσουν τη χαμένη αξιοπιστία της πολιτικής…».

Τα ΜΜΕ από την άλλη θέλουν προσοχή. «Χρειάζεται μέτρο, γιατί αν βγαίνει μόνον σε ένα μέσο, χάθηκε» καταλήγει, «θα τον ταυτίσει ο κόσμος με αυτό. Ή θα βγαίνει σε όλα ή μόνον στα social media. Διαφορετικά θα κινήσει τις υποψίες του τηλεθεατή και θα τον χάσει από ψηφοφόρο».

«Θυμάμαι ακόμα έναν υποψήφιο σε εκλογική περιφέρεια της επαρχίας που το 2004 έψαχνε εναγωνίως κάποιον με εμπειρία στους υπολογιστές για να τον βοηθήσει» λέει ο 39χρονος Πέτρος Ιωαννίδης, που εργάζεται ως σύμβουλος επικοινωνίας 15 χρόνια και εσχάτως ίδρυσε τη δική του εταιρεία, About People. «Tελικά, αναγκάστηκε να φέρει μια ανιψιά του από την Αθήνα!». Όπως μου θυμίζει ο Πέτρος, o ΓΑΠ στην προεκλογική περίοδο του 2004 ήταν ο πρώτος που αξιοποίησε ουσιαστικά το ίντερνετ. Μετά το 2010 ήρθαν τα μνημόνια και η λαϊκή κατακραυγή προς τους πολιτικούς, που τους ανάγκασε να αποφεύγουν δημόσιες εμφανίσεις και συνάξεις, με αποτέλεσμα να έχουν μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης πίσω από την οθόνη του υπολογιστή. «Το ίντερνετ, λοιπόν, εξελίχθηκε σε εργαλείο που μπορεί να σε βοηθήσει, αλλά μπορεί να σε βλάψει» υπογραμμίζει, «πρέπει να έχει κανείς σταθερή παρουσία όλη την 4ετία». Εξ ου και αποτελεί φοβία πολλών πολιτικών.

Βέβαια, αυτή μοιάζει να μην είναι η μοναδική. «Είχα κάποτε έναν πελάτη που κατά την πρώτη του δημόσια ομιλία μπλόκαρε και δεν ήθελε να ανέβει» διηγείται ο Πέτρος, «τον πήραμε απόμερα και προσπαθήσαμε να τον εμψυχώσουμε». Τελικά, τα είπε εξαιρετικά και εξελίχθηκε σε δεινό ρήτορα. Ο Πέτρος ομολογεί, ότι μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία έχουν προκύψει και φιλίες.

Ο 39χρονος πολλές φορές έχει αναλάβει υποψηφίους στην επαρχία. «Στις περιπτώσεις αυτές, μετακομίζω στην εκλογική περιφέρειά του πελάτη μου για κάνα μήνα» επισημαίνει, χωρίς να κρύβει ότι αυτές τις αποστολές τις απολαμβάνει- αν και δεν απουσιάζουν οι κακοτοπιές. «Οι περίφημοι τοπικοί παράγοντες συχνά δρουν παραπλανητικά» αναφέρει, «κολακεύουν και 'ανεβάζουν' ψυχολογικά τον υποψήφιο, δημιουργώντας πάντοτε προσδοκίες για μεγάλο ρεύμα». Μπορεί ο Πέτρος να μην επικροτεί πάντα τη στάση τους, ωστόσο τους αναγνωρίζει τα… πρωτεία. «Εδώ δεν είμαστε Αμερική, ο ρόλος του επικοινωνιολόγου υπήρξε δαιμονοποιημένος επί μακρόν. Παλαιότερα, έτρεχε μόνος ο υποψήφιος την εκστρατεία μαζί με τον τοπικό πολιτευτή. Τη δεκαετία του '50 και '60 αναγνωρίσιμος στα χωριά ήταν ο κομματάρχης και όχι ο βουλευτής, που ζούσε στην Αθήνα τους περισσότερους μήνες» αναφέρει με νόημα, «δεν ήρθαμε να τους αντικαταστήσουμε, αλίμονο, είναι εντελώς διαφορετική η δουλειά που κάνουμε».

Και ποιο είναι το ενδεδειγμένο outlook; «Η καλή εμφάνιση ευπρόσδεκτη, αλλά όχι απαραίτητη, η εικόνα μιας αγαπημένης οικογένειας, όμως, πουλάει πάντα» σημειώνει. «Η τετριμμένη συμβουλή: 'να είσαι ο εαυτός σου' εν προκειμένω είναι και η πιο αποτελεσματική, δεν μπορείς να προσποιηθείς ότι είσαι κάποιος άλλος, ακολουθώντας επικοινωνιακούς κανόνες». Είναι, άλλωστε, πεπεισμένος ότι δεν υπάρχει επικοινωνία χωρίς πολιτική. «Μην υπερεκτιμάτε τον ρόλο μας» υπογραμμίζει.

«Οι πολιτικοί δεν επιλέγουν απαραίτητα ομοϊδεάτες για συμβούλους, αυτό είναι μύθος. Το άλφα και το ωμέγα είναι η εμπιστοσύνη, που κτίζεται καθημερινά» απαντά αφοπλιστικά. Πολυτιμότερο προσόν για κάθε σύμβουλο θεωρεί την εχεμύθεια. «Πολλές φορές γνωρίζουμε τα αποτελέσματα προεκλογικών μετρήσεων. Αλλά ακόμα και όταν με πιέζει η σύντροφός μου δεν αποκαλύπτω τα προγνωστικά, το 2012 μάλιστα, που συνέπεσαν οι εκλογές ανήμερα των γενεθλίων μου, δεν απαντούσα καν στα τηλεφωνήματα για ευχές…». Ο ίδιος έχει δεχθεί πρόταση να κατέβει βουλευτής, την οποία έχει όμως απορρίψει. «Τρελαίνομαι για την αδρεναλίνη της εκλογικής αναμέτρησης, αλλά δεν αντέχω τη δημόσια έκθεση».

«Όταν με ρωτάνε 'πώς πάνε τα πράγματα', συνήθως αναφέρονται στον ΣΥΡΙΖΑ ή στα αδέσποτα, πάντως όχι στη δική μου ζωή!» λέει γελώντας η Σοφία Μανδηλαρά, που έχει μοιραία συνδέσει το όνομά της με τις καμπάνιες της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ, ενώ στο παρελθόν είχε ασχοληθεί συστηματικά με τα αδέσποτα της Αθήνας. Όποιος παρακολουθεί τη Σοφία Μανδηλαρά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γνωρίζει φυσικά τις πολιτικές της πεποιθήσεις. Αυτό που ίσως αγνοεί είναι ότι η 30χρονη σύμβουλος επικοινωνίας αναλαμβάνει ατομικά υποψηφίους των αστικών κομμάτων. «Σου φαίνεται ίσως παράξενο, αλλά τους ενδιαφέρει η αποτελεσματικότητα της δουλειάς σου, όχι τι ψηφίζεις!» μου απαντά αφοπλιστικά.

Η Σοφία, καθώς ξεκίνησε να δραστηριοποιείται σταδιακά από το 2005 στον χώρο, είναι από τους πρώτους που ενθάρρυναν τους πολιτικούς να εκτεθούν digital. Η εκστρατεία του Γαβριήλ Σακελλαρίδη για τον Δήμο της Αθήνας, στην οποία συμμετείχε η Σοφία, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. «Είχαμε φτιάξει αφισάκια στο facebook με τις θέσεις του, είχαμε οργανώσει μια βραδιά twitter, όπου απαντούσε ο ίδιος στους χρήστες κ.λ.π.». Οι δύο φετινές καμπάνιες της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ, που θεωρούνται και ιδιαίτερα επιτυχημένες, κρύβουν πολλές εργατοώρες, καθώς είναι αποτέλεσμα συλλογικών διαδικασιών. «Είμαστε ομοϊδεάτες, αλλά συχνά διαφωνούμε μεταξύ μας σε θέματα αισθητικής». Σημειώνεται ότι οι υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ βάσει καταστατικού του κόμματος, δεν επιτρέπεται να κάνουν μεμονωμένες καμπάνιες.

«Στον επικοινωνιολόγο σου πρέπει να τα λες όλα: μύχιες σκέψεις, παλιές αμαρτίες, αδυναμίες στο βιογραφικό, είναι όπως στον ψυχολόγο» τονίζει η Σοφία κάθε φορά που ξεκινάει μια συνεργασία με υποψήφιο της ΝΔ, του ΠΑΟΚ κ.α.. «Είναι εξαιρετικά δυσάρεστο να τα μαθαίνεις εκ των υστέρων, γιατί έτσι ακυρώνεται και ο ρόλος σου που είναι να τον προστατεύεις από τις κακοτοπιές».

Η Σοφία πιστεύει ότι για να για να χρειάζεται ένας υποψήφιος επικοινωνιολόγο σημαίνει ότι έχει κάποιο μήνυμα να μεταφέρει και αναζητά τον κατάλληλο τρόπο. «Αρα δεν πρόκειται για κάποιον αδιάφορο, είναι μια έντονη προσωπικότητα» ξεκαθαρίζει. Και όταν της αναφέρω ενδεικτικά μερικούς… ουδέτερους, σπεύδει να μου διευκρινίσει «και οι ίδιοι να μην έχουν προσωπικότητα κρύβεται από πίσω τους ένας υποστηρικτικός μηχανισμός με ισχυρά θέλω».

Όπου διίστανται οι απόψεις, εκείνη καλείται πρώτα να τους πείσει με επιχειρήματα, «αλλιώς, θα το κάνουν κρυφά, σαν τα μικρά παιδιά». Και οι διαφωνίες είναι πάσης φύσεως. «Είχε μαλλιάσει η γλώσσα μου να λέω σε μια υποψήφια να μην φοράει μωβ, αλλά εκείνη επέμενε 'είναι το αγαπημένο μου χρώμα, αυτό με εκφράζει'». Στην πραγματικότητά, όμως, την χλόμιαζε και την πάχαινε! Η Σοφία επιδιώκει την καλύτερη δυνατή παρουσία των πελατών της χωρίς όμως η εικόνα τους να υφίσταται «lifting». «Είμαι ενάντια στο ακραίο photoshop, γιατί μετά πάνε ζωντανά στην περιφέρειά τους και δεν τους αναγνωρίζει ο κόσμος».

Όσο πλησιάζει η στιγμή της κάλπης, τόσο αυξάνει ο βαθμός εξάρτησης του υποψηφίου από τον σύμβουλό του και πολλαπλασιάζονται και οι ώρες δουλειάς του. «Την πρώτη βδομάδα σε καλεί στις 9 π.μ με συστολή και τις παραμονές των εκλογών δεν διστάζει να σε πάρει τηλέφωνο και να σε ξυπνήσει στις 4 το πρωί, αν διαβάσει κάτι περίεργο στο ίντερνετ». Την αγωνία τους βέβαια συμμερίστηκε η Σοφία στις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου, κατά τις οποίες κατέβηκε η ίδια υποψήφια με τον ΣΥΡΙΖΑ. «Μπήκα πραγματικά στα παπούτσια τους». Εκείνη, πάντως, ακολούθησε πιστά τις συμβουλές φίλων της ειδικών.

Με αυτά και με εκείνα η 30χρονη έχει ξεχάσει τι σημαίνει χουζούρι. «Εργαζόμαστε σερί από τον Μάιο του 2014» ομολογεί η Σοφία. «Στην προεκλογική περίοδο φτάνουμε να δουλεύουμε μέχρι 17 ώρες την ημέρα» περιγράφει, «τρώμε ό,τι και όποτε μας δίνουν, κοιμόμαστε όταν δημιουργείται κενό, δεν αρρωσταίνουμε ποτέ». Μέχρι πριν δύο χρόνια, όταν ρωτούσαν την Σοφία τι δουλειά κάνει, έδινε μια αόριστη απάντηση, «έναν μακρόσυρτο δυσνόητο επαγγελματικό τίτλο». «Το επάγγελμα παραμένει δαιμονοποιημένο, επειδή έχει απαξιωθεί η πολιτική επικοινωνία. Έτσι, όταν μάθαιναν την δουλειά σου, πίστευαν αυτόματα ότι λες ψέματα».

Πρέπει ο σύμβουλος να κερδίσει την εμπιστοσύνη του υποψηφίου, πρέπει όμως και ο υποψήφιος να κερδίσει την εκτίμηση του συμβούλου. «Στο παρελθόν έχω εργαστεί με υποψήφιο δήμαρχο, που κατόρθωσε να με κάνει ανήμερα των εκλογών να ψηφίσω τον αντίπαλό του» μου διηγείται η κ. Κύρα Κάπη, που εργάζεται στην καμπάνια του Κυριάκου Μητσοτάκη. «Είμαι και εγώ πεπεισμένη ότι η ιδεολογική ταύτιση δεν είναι προαπαιτούμενο, είναι ωστόσο η ηθική» διευκρινίζει η Κύρα, που εδώ και τρία χρόνια εργάζεται στο γραφείο τύπου του βουλευτή με έμφαση κυρίως στο digital. Μιλώντας μαζί της, διαπιστώνω ότι είναι #metonKyriako κυριολεκτικά. «Είμαι τυχερή που εργάζομαι για έναν άνθρωπο που παράγει συνεχώς ιδέες και είναι ταυτόχρονα ανοικτός να ακούσει και όλες τις δικές μου προτάσεις» εξηγεί «και αν τον πείσω, την υλοποιεί». Μια τέτοια περίπτωση ήταν το live Q&A στο facebook, που είχε προτείνει η νεαρή σύμβουλος, έχοντας δει ανάλογο παράδειγμα του Ζούκενμπεργκ. «Ουσιαστικά, ανοίγεις μια συζήτηση στο facebook, σαν post, όπου συμμετέχουν οι πάντες και καλείσαι να απαντήσεις σε όλα».

Το Q&A υπήρξε μια εξαιρετική αφορμή, σύμφωνα με την Κύρα, για να αναδείξει ο πολιτικός ο χιούμορ που διαθέτει, αλλά δεν φαίνεται στον δημόσιο λόγο του. Όταν ένας χρήστης έγραψε «παίζουμε με την Ισπανία, πες κάτι στον πατέρα σου», εκείνος απάντησε, «μην ανησυχείς, τον έχω ήδη ειδοποιήσει». Όταν μια κοπέλα ρώτησε, «έχω χωρίσει με τον Νίκο, αν βγει η ΝΔ, θα τα ξαναβρούμε;» ο Μητσοτάκης αποκρίθηκε συγκρατημένα, «σε αυτές τις εκλογές δεν υποσχόμαστε τίποτα, πρέπει να προσπαθήσεις για τον Νίκο». Οι παραπάνω ατάκες, που εξέπληξαν πολλούς, έγιναν viral σε χρόνο ρεκόρ.

«Εχω μαζί μου έναν φορτιστή, ένα λάπτοπ και μια ατζέντα» περιγράφει η Κύρα, που οργώνει τώρα την Ελλάδα μαζί με τον υποψήφιο. Ο κόσμος έχει ανάγκη να μιλήσει, να μοιραστεί τα προβλήματα αλλά και τις ιδέες του με τους πολιτικούς. «Και θεωρώ ότι είναι καλό να τα ακούει και ο ίδιος» διευκρινίζει η Κύρα, που καθημερινά συνομιλεί με ανθρώπους κάθε πολιτικής προέλευσης, τη γνώμη των οποίων θεωρεί «βαρόμετρο». «Εσχάτως βέβαια έχουν πάθει όλοι εμμονή με τις φωτογραφίες, οι νέοι ζητούν selfies, οι μεγαλύτεροι επαγγελματικές φωτογραφίες και μάλιστα εκτυπωμένες!».

Για γαλοπούλα και χριστουγεννιάτικα ψώνια ούτε λόγος. Αλλωστε, τον τελευταίο έναν χρόνο, οι ρυθμοί έχουν αλλάξει για την 30χρονη, «έχω να πάω για ποτό από το καλοκαίρι, έχω ακυρώσει δύο φορές ταξίδι και χάσει τα εισιτήρια…» παραδέχεται, «ο φίλος μου με απειλεί με… χωρισμό, αν προκύψουν πάλι εκλογές».

Ο Ευτύχης Βαρδουλάκης, διευθύνων εταίρος της Stratego, βετεράνος πλέον της επικοινωνίας, δεν το κρύβει ότι κάποτε θα ήθελε να γράψει ένα βιβλίο με τις εμπειρίες του από τον χώρο. Τα χαριτωμένα περιστατικά που ανακαλεί είναι αμέτρητα. «Υποψήφιος δήμαρχος που από το τρακ έπαθε αφωνία πάνω στο βήμα, μετά σχεδόν λιποθύμησε με συνέπεια τα ματαιωθεί η ομιλία του. Υποψήφιος βουλευτής στην Κύπρο που άφησε το κινητό του ανοιχτό στο στούντιο, χτύπησε και είχε ήχο από ακραίο σκυλάδικο. Πρόεδρος κόμματος που μας ζήτησε και κάναμε ολοσέλιδη καταχώρηση υπέρ του ρουσφετιού. Αμέτρητοι υποψήφιοι – κυρίως δημοτικοί σύμβουλοι – που για τα φυλλάδιά ή τις κάρτες τους φέρνουν φωτογραφίες από μπουζούκια, ακόμα και από το γάμο τους» μου αναφέρει ενδεικτικά.

H περίφημη «αυλή», που ταλαιπωρεί και τους νεότερους συμβούλους, δεν έχει ξεφύγει της προσοχής του 45χρονου. «Σχεδόν σε κάθε καμπάνια υπάρχει ο λεγόμενος 'φίλος του υποψηφίου'» απαντά με έναν αναστεναγμό ο Ευτύχης. «Αυτός είναι ένας κατά κανόνα στενός φίλος-συγγενής του υποψηφίου, χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις ή ταλέντο – για να το πω κομψά – ο οποίος δεν έχει κανένα συγκεκριμένο ρόλο στην καμπάνια, αλλά βρίσκεται συνεχώς μαζί του» περιγράφει. «Έχει άποψη για όλα, θεωρώντας ότι εκτελεί χρέη διερμηνευτή της κοινής γνώμης και αντιπροσώπου του 'μέσου πολίτη', με τη διαφορά ότι τις περισσότερες φορές η άποψη αυτή είναι καταστροφική…». Για το μοιραίο αυτό πρόσωπο συζητούν συχνά μεταξύ τους οι σύμβουλοι επικοινωνίας. «Έχω συμπεράνει, λοιπόν, ότι το πρόσωπο αυτό υπάρχει σχεδόν σε κάθε καμπάνια και αποτελεί τον εφιάλτη όλων μας. Στον περίφημο αυτόν 'φίλο του υποψηφίου' δικαίως θα αναλογεί ένα ολόκληρο κεφάλαιο!»

Το μυστικό της επιτυχίας για τον ίδιο είναι η χημεία μεταξύ υποψηφίου και συμβούλου. «Αν έχεις καλή χημεία είναι ευκολότερη και ταχύτερη συνεννόηση, η λήψη αποφάσεων, η αποφυγή τριβών μέσα στην καμπάνια, κλπ μέχρι ουσιωδώς πολιτικά, να μπορείς να τον ψυχολογήσεις». Η καμπάνια εκτός από το τεχνικό της σκέλος, έχει πολύ δουλειά και σε ψυχολογικό επίπεδο. «Να κρατάς ζεστό τον υποψήφιο, να τον αποφορτίζεις, να τον προσγειώνεις άλλες φορές. Ειδικά τις τελευταίες μέρες που η ένταση είναι μεγάλη». Καθώς, βέβαια, συμβαίνει να εξαρτάται ο πολιτικός από τον σύμβουλο για μικροπράγματα, «πρέπει να βάζεις κάποιο φρένο γιατί στο τέλος θα χρειαστείς εσύ ψυχολογική υποστήριξη».

Του ζητώ να κάνουμε μια ανασκόπηση των πιο εμβληματικών εκστρατειών. «Οι καλύτερες θεωρώ ότι ήταν του ΠΑΣΟΚ το '81 με συνθήματα που θυμόμαστε ακόμα και σήμερα («Αλλαγή», «Εδώ και τώρα», «Ραντεβού με την ιστορία», κλπ), της Νέας Δημοκρατίας το 1990 που ήταν η πρώτη άρτια τηλεοπτική καμπάνια στη χώρα, καθώς και του Αντώνη Τρίτση πάλι το 1990, όταν κέρδισε τη Μελίνα Μερκούρη στο Δήμο της Αθήνας, έχοντας ξεκίνησε 15 μονάδες πίσω».

Νιώθει, λοιπόν, ότι φέτος ήταν «η χρονιά τους», ότι ο ίδιος και οι συνάδελφοί του υπήρξαν οι αφανείς ήρωες του 2015; «Είναι αλήθεια ότι φέτος υπήρξαμε ως σχολιαστές περιζήτητοι, στα ΜΜΕ, στις επιχειρήσεις που ανησυχούσαν έναντι των πολιτικών εξελίξεων, ακόμα και στις παρέες μας» απαντά ο Ευτύχης. «Υπό αυτή την έννοια η χρονιά ήταν ενδιαφέρουσα, αλλά επειδή εμείς βιοποριζόμαστε από αυτό, σε επίπεδο τζίρου ήταν ένα δράμα» διευκρινίζει, «η προεκλογική περίοδος του Ιανουαρίου διήρκησε μόλις δύο εβδομάδες και δεν έγιναν σοβαρές καμπάνιες των υποψηφίων. Το δημοψήφισμα εξαγγέλθηκε και υλοποιήθηκε μέσα σε 8 μέρες, οπότε πάλι δεν έγιναν καμπάνιες, ενώ οι εκλογές του Σεπτεμβρίου έγιναν με λίστα οπότε – με εξαίρεση τις κεντρικές καμπάνιες των κομμάτων – δεν υπήρχαν πελάτες».

Ωστόσο, τα φοβερά παιδιά της επικοινωνίας δεν αποποιούνται πλήρως του σημαντικού ρόλου τους. «Ξέρετε, όπως λέει και η παροιμία, το χρήμα πολλοί εμίσησαν, τη δόξα ουδείς» καταλήγει υπομειδιώντας.

Περισσότερα από το VICE:

Πώς Eίναι να Eίσαι Έφηβος και Άστεγος;

Στο Γηροκομείο τις Γιορτές

Μπήκαμε στο Πρώτο Ελληνικό Σχολείο στην Ίμβρο Μετά από Μισό Αιώνα