Als je het begin van de jaren nul hebt meegemaakt kun je je Pete Doherty misschien nog wel herinneren, de slonzige leadzanger van de Britse rockbands Babyshambles en The Libertines. Hij leed aan een behoorlijk openbare heroïneverslaving en spoot ooit met een injectienaald bloed naar een MTV-camera. Hij was destijds verloofd met supermodel Kate Moss. Het koppel werd al snel het middelpunt van media-waanzin; het publiek kon geen genoeg krijgen van de verhalen over hun onstuimige relatie – en hun drugsgebruik.
Als je Doherty ergens niet mee associeert is het kunst – maar dat is juist waar hij zich op heeft gericht sinds het einde van zijn muziekcarrière. Zijn schilderijen, allemaal gemaakt tussen 2005 en 2022, worden nu tentoongesteld in de Janine Bean Gallery in Berlijn, van 10 september tot het einde van het jaar. Het duurste stuk kost – hou je vast – 35.000 euro.
Doherty is niet de enige beroemdheid die aan het schilderen is geraakt na diens voornaamste werk – Sylvester Stallone, Courtney Love en zelfs voormalig president George W. Bush deden hetzelfde. Maar hoe weet je nou of een kunstenaar daadwerkelijk weet wat ‘ie doet en niet alleen maar om aandacht schreeuwt? We vroegen Harriet Häußler, kunsthistorica bij de Vrije Universiteit Berlijn, om zijn werk voor ons te beoordelen.
Videos by VICE
VICE: Hoe beoordeel je een tentoonstelling nou eigenlijk?
Harriet Häußler: Het is altijd hetzelfde proces. Eerst kijk ik naar wat er word tentoongesteld en dan lees ik me in over de kunstenaar. Wat is hun achtergrond? Wat zijn hun invloeden?
Dit keer was het makkelijk, want ik ken Pete Doherty al. Dus het ging me vooral om hoe de kunst in de ruimte werd weergegeven, omdat Doherty betrokken is geweest bij dat keuzeproces.
Bij de ingang zie je als eerste een beeldhouwwerk dat wordt geassocieerd met Groot-Brittanië. De tentoonstelling wordt dus geopend met “vaderlandse trots”, zullen we maar zeggen. Helemaal aan het einde is er een kast waar Doherty zijn diepste hersenspinsels voorlegt. Het heeft iets intiems, en daarom wilde hij het ook als laatste laten zien.
Hoe onderscheid je goede en slechte kunst?
Er is eigenlijk maar één objectieve regel: is dit origineel werk of bootst het anderen na? Met andere woorden, is de kunstenaar een kopiist of een oprechte auteur? Al het andere is subjectief.
Dus, is Pete Doherty een kopiist of een auteur?
Pete Doherty is een auteur. Hij heeft hier iets nieuws en individueels gemaakt. Je kunt natuurlijk invloeden van andere kunstenaars herkennen, maar het is geen imitatie. Hij maakt iets nieuws. Wat betreft thema’s combineert hij dingen zoals poëzie, politiek, identiteit, visuele kunst en muziek. Hij gebruikt gemixte materialen: fijne tekeningen, stencils, collages, kwastdruppels. Soms werkt hij ook met ongebruikelijke materialen, zoals bloed.
Denk je dat het bloed naar zijn vroegere verslavingen verwijst?
Als een voormalig drugsverslaafde die bij zichzelf dingen heeft ingespoten heeft hij er zeker een behoorlijk persoonlijke connectie mee. Maar bloed is altijd al een thema in kunst geweest.
Bloed was de eerste kleur van de mensheid. Denk bijvoorbeeld aan de prehistorische grotschilderingen. In de middeleeuwen was het verboden om met bloed of andere lichaamssappen te schilderen omdat ze als geschenk van God werden beschouwd. In de Renaissance werd dit verbod opgeheven en werd er dierlijk bloed gebruikt.
Sindsdien hebben kunstenaars wel vaker lichaamssappen gebruikt om mee te schilderen. De Oxidations Paintings van Andy Warhol zijn erg bekend: Warhol gebruikte koperverf op meerdere doeken en urineerde er daarna overheen. Door de chemische reacties veranderden de kleuren.
Hoe zou je Pete Doherty’s stijl beschrijven?
Abstract figuratief. Doherty laat in zijn schilderijen zowel bewuste als onbewuste figuren zien: hij tekent figuren op de achtergrond en laat er dan verf overheen druppelen. De bewuste figuren worden op ingehouden manier neergezet, terwijl de onbewuste voorgrond veel wilder is.
Het onbewuste overschaduwt deels het bewuste; dat doet Doherty wel vaker. Hij maakt eerst één ding en maakt er later iets nieuws uit – maar ik wil daar geen psychoanalyse over doen en het aan zijn leven relateren.
Welke thema’s zie je in het beeldhouwwerk?
Je ziet een vrouwenlichaam met een lampenkap op haar hoofd en een gitaar die tegen haar benen leunt. Haar onderlichaam is door een soort vlag bedekt. De kleuren van dit kleed – rood, wit, blauw – zijn natuurlijk de kleuren van Groot-Brittanië, maar ook de kleuren van Frankrijk. Wist je dat Doherty nu met zijn Franse vrouw aan zee woont in Normandië? Welke vlag zal voor hem passender voelen? Waarschijnlijk allebei.
De vorm van het gewaad doet me denken aan de ruige golven die op de kust van Normandië inslaan. En als je er zo naar kijkt lijkt de lampenkap bijna op een vuurtoren, die bedoeld is om zeevaarders veilig aan te laten komen. Ik denk dat Doherty ook op zoek is naar zijn thuis, zijn identiteit. De gitaar is natuurlijk een symbool voor de vele jaren die hij als muzikant heeft doorgebracht, de wereld rondreizend met dit instrument – wellicht zonder een echte plek om thuis te noemen.
Zie je nog andere verwijzingen?
Doherty houdt zich ook bezig met het historische verleden van Groot-Brittannië. Op het kunstwerk rechts van het beeldhouwwerk is een oude poster van een Libertines-concert te zien. De informatie over de tijd en locatie van de show is weer op het papier gesjabloneerd, in rood, wit en blauw. Er staat ook “Hong Kong”, in dezelfde kleuren.
Het zit allemaal bovenop een oude advertentie voor een Chinees tabaksmerk. Het doet me meteen denken aan de Opiumoorlogen, die als gevolg hadden dat Hong Kong een Britse kolonie werd. Ik moet natuurlijk ook denken aan de miljoenen Chinese mensen die zwaar verslaafd aan opium raakten. Groot-Brittannië en afhankelijkheid: daar vindt Pete Doherty zichzelf.
Kun je aan de kunstwerken afleiden dat Doherty een bewogen leven heeft gehad?
Nee, dat zou ik niet zeggen. We kunnen natuurlijk zijn bloed zien – op één van de foto’s staat ook het telefoonnummer van zijn dealer. Maar je kan voornamelijk zien wat voor soort persoon Doherty is: iemand die constant aan het werk is, wiens gedachten constant draaien, heen en weer gaan, keer op keer. Hij is meer dan zijn voormalige drugsverslaving. Hij heeft veel meer kanten dan dat.
Waar zie je dat constante denken in terugkomen?
Er komen ontzettend veel methodes en thema’s samen in Doherty’s schilderijen. Hij heeft posters afgescheurd, ze vervolgens herontworpen, lagen weg geschuurd en ze weer opnieuw in elkaar gezet. Hij voegt nieuwe thema’s toe met zijn stencils en handschrift en legt verbanden die er eerst niet waren. Hij is constant op zoek naar nieuwe niveaus. Vooral hier kunnen we zijn meerlaagse aard zien; het gaat altijd om een zoektocht, vaak naar zijn eigen identiteit.
Hoe verschilt Doherty’s kunst van andere eigentijdse kunst?
Doherty’s kunst voelt helemaal niet eigentijds. Deze stukken hadden net zo goed 60 jaar geleden kunnen worden tentoongesteld. Kunst van dit moment is vaak digitaal en werkt vaak met social media – dat is hier totaal niet het geval. In tegendeel, zijn kunst doet meer denken aan voorbijgegane dagen.
Veel beroemde mensen gaan ineens schilderen als hun carrière een beetje op z’n eind loopt. Wordt de kunstwereld verrijkt door de kunst van beroemdheden? Of zou het irrelevant zijn als de makers niet beroemd waren?
Slechts een paar beeldend kunstenaars zijn ook net zo succesvol geweest in andere domeinen. Maar bekende zangers, politici of acteurs zijn niet per se slechte kunstenaars. Maar je hebt gelijk: de meeste kunst gemaakt door beroemde mensen is alleen bekend omdat ze al succesvol zijn. Of dat de kunst irrelevant maakt of niet is niet aan mij om te beoordelen.
Is de kunst die we hier zien “goed”?
Ja, ik vind de kunst die hier is tentoongesteld echt goed. Pete Doherty is een kunstenaar in hart en nieren, op zoveel niveaus. Ik vind het bijzonder hoe hij poëzie, muziek en beeldende kunst combineert; hij kan zich zeker meten met andere kunstenaars.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Germany.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.
